مهندس همایون یزدان پناه در گفتگو با موج از قم، با اشاره به اهمیت مطالعه موردی محیط زیستی شهر هوشمند قم اظهار داشت: در مورد مفهوم شهر هوشمند نظریه‌های متفاوتی بسته به نوع منطقه موردمطالعه وجود دارد اما تمامی آن‌ها بر روی موضوع محیط‌زیست به‌عنوان یکی از مؤلفه های اصلی شهر هوشمند اتفاق‌نظر دارند.

رئیس ستاد شهرهوشمند شهرداری قم افزود: این مقوله در مدیریت شهری از دو بعد می‌تواند موردبررسی قرار گیرد که بعد اول به کاربرد صرف فناوری های اطلاعاتی و ارتباط یکپارچه آن‌ها باهم در حفظ و بهبود محیط‌زیست و در بعد دوم به ارتباط و اثرگذاری عناصر محیطی و شهری بر محیط‌زیست با استفاده از فناوری های نوین از جملهGIS می‌پردازد.

وی تصریح کرد: در خصوص بعد دوم در مناطق با اقلیم گرم و خشک به مدیریت مناطق گرم در این نواحی پرداخته می شود که اصطلاحاً به این مناطق "جزایر حرارتی" می‌گویند.

یزدان پناه عنوان کرد: به‌منظور بررسی جزایر حرارتی، ناگزیر به شناسایی عوامل تأثیرگذار آن در شهر هستیم تا از این طریق بتوانیم پایداری محیط‌زیست در شهر را به‌صورت هوشمند مدیریت کنیم.

وی خاطرنشان کرد:برهمین اساس  ستاد شهر هوشمند  شهرداری قم با همکاری اساتید دانشگاه اصفهان در سال 1398 شروع به مطالعه تحت عنوان "مدل‌سازی عوامل مؤثر بر توزیع مکانی و شدت جزایر گرمایی شهر قم با استفاده از تبدیل‌تسلدکپ" کرده است.

رئیس ستاد شهرهوشمند شهرداری قم گفت: نتیجه این مطالعات منجر به ارائه مقاله ای با همین عنوان شد که در بهار 1400 در نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و پایداری محیط به چاپ رسیده است و مقاله "مدل‌سازی عوامل مؤثر بر توزیع مکانی و شدت جزایر گرمایی شهر قم با استفاده از تبدیل‌ تسلدکپ" پذیرش شد.

وی در تشریح مطالعات علمی در این مقاله افزود: در این مقاله به‌منظور ارزیابی جزایر حرارتی شهر قم، تغییرات دمای سطح زمین با استفاده از شاخص واریانس پهنة حرارتی شهری بر گرفته از تحلیل های صورت گرفته روی سنجنده های  OLI-TIRS ماهواره لندست 8 بررسی شد.

یزدان پناه عنوان کرد: نتایج نشان داد که از منظر زیست‌محیطی، در پیرامون شهر شرایط نامطلوبی می‌تواند از بعد گرمایی برای سکونت مردم نسبت به هستة مرکزی شهر ایجاد گردد.

وی در خصوص برخی از دلایل مهم در این مطالعات علمی از منظر زیست محیطی توضیح داد: عایق درخشندة سقف منازل مسکونی به دلیل تراکم هستة مرکزی و چگونگی چیدمان هسته‌ای شهر باعث ایجاد یک سطح تقریباً صاف و یکپارچه شده که افزون بر عدم جذب گرمای خورشید، باعث انعکاس درصد بسیار بالایی از نور خورشید شده درنتیجه باعث کاهش دمای سطح زمین و جزایر حرارتی شهری می‌شود.

رئیس ستاد شهرهوشمند شهرداری قم افزود: تراکم ساختمان‌ها در هستة مرکزی شهر و نیز ارتفاع نسبتاً یکپارچة آن‌ها منجر به تشکیل کوچه‌هایی شده که با ایجاد سایه می‌توانند باعث کاهش دمای سطح شهر و درنتیجه کاهش جزایر حرارتی شهری در هستة مرکزی نسبت به حومة شهر شوند.

وی بیان کرد:عبور رودخانه از مرکز شهر افزون بر کاهش دما، باعث افزایش رطوبت شده که عامل بسیار مطلوبی در کاهش دمای سطح زمین و جزایر حرارتی شهری است، همچنین وجود بلوارهایی با درختان متراکم درمکان هایی مانند بلوار امین و پارک ها و بوستان‌های شهر با پوشش گیاهی متنوّع و متراکم مانند بوستان علوی، عامل بسیار مطلوبی در کاهش دمای سطح زمین و جزایر حرارتی شهری است.

یزدان پناه با اشاره به دیگر دلایل عنوان کرد: در منطقة مورد مطالعه شهر قم، کناره ها و حریم شهر پوشیده از مناطق بایر و نیمه¬بایر بوده و با توجّه به اینکه که خاک به علّت جذب و نگه‌داشتن انرژی خورشیدی اثر گرم‌کننده دارد، منجر به شکل‌گیری جزایر حرارتی در حومة شهر شده است.

وی تصریح کرد: درنتیجه اگر بتوان میزان پوشش گیاهی در اطراف شهر را افزایش داد و انشعابی از آب رودخانة شهر را به گونه‌ای در حومة شهر به گردش درآورد، می‌توان اثر جزایر حرارتی در اطراف شهر قم را کاهش داد و به طبع آن میزان دمای سطح شهر نیز کاهش می یابد.

رئیس ستاد شهرهوشمند شهرداری قم در پایان اظهار داشت: از همه کارشناسان و مدیران شهرداری که ما را در این مطالعه یاری نمودند کمال تشکر و قدردانی را داریم.

گفتنی است نویسندگان این مقاله ارزشمند همایون یزدان پناه، بهنام تشیع، مهدی مومنی، حسین غیاثوند ننجی و به همت مشاور شهردار و رئیس ستاد شهر هوشمند شهرداری قم و گروه مهندسی نقشه‌برداری، دانشکده مهندسی عمران و حمل و نقل، دانشگاه اصفهان، ستاد شهر هوشمند شهرداری قم تدوین شده است.