، ظهر روز پنجشنبه (۲۹ آبان) شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در نشست وین، قطعنامه‌ای پیشنهادی از سوی ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان را علیه برنامه هسته‌ای ایران تصویب کرد. این قطعنامه، که با تمرکز بر عدم همکاری ادعایی ایران با بازرسان آژانس تدوین شده، پنج ماه پس از حملات نظامی ایالات متحده و اسرائیل به سه هسته‌ای ایران که تحت نظارت آژانس بود، صادر شده است. نکته دیگر اینکه، این دومین قطعنامه ضدایرانی در پنج ماه گذشته از ده سال قبل است که گویای تشدید فشارهای هسته‌ای علیه کشورمان محسوب می‌شود.

متن قطعنامه

قطعنامه تصویب‌شده، جمهوری اسلامی ایران را به «همکاری کامل و فوری» با آژانس ملزم می‌کند. نکات کلیدی متن عبارتند از:

-اطلاع‌رسانی فوری درباره ذخایر هسته‌ای: ایران باید بدون تأخیر وضعیت دقیق ذخایر اورانیوم غنی‌شده (به ویژه با غنای ۶۰ درصد) را به آژانس گزارش دهد. این شامل توضیح درباره مواد هسته‌ای آسیب‌دیده در حملات اخیر است.

- دسترسی کامل به سایت‌ها: آژانس خواستار دسترسی فوری و بدون شرط بازرسان به تمام سایت‌های هسته‌ای، از جمله مراکز بمباران‌شده مانند سایت‌های غنی‌سازی و تحقیقاتی در تهران و اطراف آن، شده است. این دسترسی برای تأیید عدم انحراف مواد به سمت برنامه تسلیحاتی ضروری دانسته شده است.

- تمدید مأموریت گزارش‌دهی: قطعنامه مأموریت آژانس برای گزارش‌دهی منظم به شورای امنیت درباره جنبه‌های حساس برنامه هسته‌ای ایران را تمدید و تشدید می‌کند. این گزارش‌دهی هر سه ماه یک‌بار باید انجام شود.

- تأکید بر تعهدات پادمانی: ایران متهم به نقض توافق‌نامه پادمان شده و باید توضیحات فنی درباره مواد هسته‌ای اعلام‌نشده ارائه دهد.

شورای  حکام شامل ۳۵ عضو است و رأی‌گیری با اکثریت ساده (بیش از نیمی از اعضا حاضر) انجام شد. نتایج نهایی:

- ۱۹ رأی موافق: عمدتاً کشورهای غربی و متحدان آن‌ها، شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، کانادا، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی، هلند، سوئد، اتریش، بلژیک، جمهوری چک، فنلاند، یونان، مجارستان، ایتالیا، لهستان و اسپانیا. این کشورها قطعنامه را گامی ضروری برای حفظ رژیم منع اشاعه خواندند.

- ۳ رأی مخالف: روسیه، چین و نیجر. روسیه و چین این قعطنامه را سیاسی و یک‌جانبه توصیف کردند و بر لزوم تمرکز آژانس بر جنبه‌های فنی تأکید داشتند. نیجر به عنوان نماینده آفریقایی، به فشارهای غربی اعتراض کرد.

- ۱۲ رأی ممتنع: شامل هند، برزیل، آفریقای جنوبی، مکزیک، آرژانتین، کلمبیا، ونزوئلا، بورکینافاسو، غنا، مغولستان، نامیبیا و امارات متحده عربی. این کشورها خواستار راه‌حل دیپلماتیک شدند و از تشدید تنش‌ها ابراز نگرانی کردند.

- ۱ غایب: بوروندی

این رأی‌گیری با ۱۹ موافق از ۳۴ عضو حاضر (غایب یک عضو)، اکثریت لازم را کسب کرد و قطعنامه بلافاصله لازم‌الاجرا شد. در واکنش به این مصوبه، جمهوری اسلامی ایران همراه با چند کشور بیانیه‌ای صادر کرد. در این راستا ایران به همراه هفت کشور (روسیه، چین، ونزوئلا، نیجر، بورکینافاسو، کوبا و زیمبابوه) بیانیه‌ای صادر کرد و قطعنامه را «غیرفنی، سیاسی و تحت فشار رژیم صهیونیستی و آمریکا» خواند. این بیانیه بر حق ایران برای صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای تأکید و آژانس را به جانبداری متهم کرد.

پیامدهای هسته‌ای و سیاسی

افزایش نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: این سازمان به دنبال دسترسی و بازرسی از سایت‌های هدف قرار گرفته است اما ایران بارها عنوان کرده این سایت‌ها که تحت نظارت آژانس بودند و آژانس هم هرگز این حملات را محکوم نکرد، نیازی به بازرسی ندارند. در واقع طبق اظهارات محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان، «در آنجا چیزی برای بازرسی وجود ندارد». بنابراین این قطعنامه می‌تواند فشارها برای دسترسی به این مراکز را تشدید کند. عدم پذیرش این فشار از سوی تهران هم می‌تواند پرونده هسته‌ای را بیش از پیش سیاسی کند و به شورای امنیت ارجاع داده شود.

از سویی این پیش‌بینی نیز از سوی غربی‌ها مطرح می‌شود که ایران ممکن است فعالیت‌های غنی سازی خود را با درصد بالا ازسربگیرد. در حالی این احتمال مطرح می شود که عراقچی اعلام کرده در حال حاضر هیچ فعالیت غنی سازی انجام نمی‌شود.

قطعنامه مذکور می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای تشدید کند. لازم به یادآوری است که قطعنامه قبلی که ۲۲ خرداد تصویب شد، زمینه‌ساز حمله اسرائیل در ۲۳ خرداد شد. در چنین شرایطی همراهی چین و روسیه با بیانیه حمایتی از ایران پس از تصویب قطعنامه، افزایش خواهد یافت. بنابراین این وضعیت، تهران را بیشتر از قبل به سمت شرق نزدیک خواهد کرد و سیاست نگاه به شرق بیشتر از گذشته اهمیت پیدا می‌کند.

تأثیر اظهارات گروسی بر تصویب دومین قطعنامه ضدایرانی آژانس

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس یک روز پیش از رأی‌گیری در بیانیه‌ای خواستار دسترسی فوری به سایت‌های آسیب‌دیده شد و تأکید کرد بازرسی‌ها تحت تأثیر حملات قرار نگرفته، اما همکاری ایران ناکافی است. وی در مصاحبه با آسوشیتدپرس مدعی شدایران به سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر شده، هر چند هنوز ندارد. از این رو گروسی قطعنامه را ابزاری برای شفافیت خواند. گروسی تأیید کرد که توافق سپتامبر ۲۰۲۵ با عراقچی که در مصر صورت گرفت برای درک متقابل رویه‌ها برقرار است. بنابراین می‌توان گفت اظهارات خلاف واقع گروسی، شرایط را برای تصویب این قطعنامه عملاً تسهیل کرد همان طور که در خرداد چنین کاری را پیش برد. بنابراین انتظار می‌رود در گزارش بعدی که ماه آینده (دسامبر) صادر می‌کند، بر اجرای قطعنامه تمرکز کند.