، عباس عراقچی ، وزیر امور خارجه ایران، ضمن هشدار به کشورهای اروپایی در مورد «استراتژی تقابلی» آنها در مورد مسائل هسته‌ای، با آنها تماس گرفته است.

یک قرن پس از آنکه بریتانیا و فرانسه مرزهای مدرن خاورمیانه را ترسیم کردند، اروپا به طور فزاینده‌ای خود را در آینده دیپلماتیک منطقه غایب می‌بیند. در طول بحث‌های انتقادی - از جمله مذاکرات غیرمستقیم جاری بین ایران و ایالات متحده - دیپلمات‌های اروپایی اغلب چیزی بیش از نقش ناظران منفعل ایفا نمی‌کنند. گذشته استعماری اکنون پشت سر ماست، اما سکون فعلی اروپا، که نتیجه انتخاب‌های استراتژیک خودش است، برای همه طرف‌ها مضر است.

وقتی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا ، به طور یکجانبه از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ - توافق هسته‌ای امضا شده توسط ایران و شش قدرت بزرگ، از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان - خارج شد، این لحظه، قاطعیت اروپا را می‌طلبید. برونو لو مایر، وزیر اقتصاد و دارایی وقت فرانسه، اعلام کرد که اروپا «رعیت» واشنگتن نخواهد بود. با این حال، در واقعیت، گروه E۳ (بریتانیا، فرانسه، آلمان) انتظارات را برآورده نکرد. مزایای اقتصادی وعده داده شده تحت برجام هرگز محقق نشد، زیرا شرکت‌های اروپایی ترجیح دادند به جای احترام به تعهدات دولت خود، از تحریم‌های ایالات متحده پیروی کنند.

همان الگوی تردید استراتژیک تکرار می‌شود.

امروز، همان الگوی بلاتکلیفی استراتژیک در حال تکرار است، حتی نزدیک‌تر به خودمان، جایی که واشنگتن با مسکو بدون توجه به پایتخت‌های اروپایی معامله می‌کند. این امر به ویژه در رویکرد اخیر سه کشور اروپایی در قبال مکانیسم «بازگشت سریع» برجام (مکانیسم بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل قبل از انقضای توافق) قابل مشاهده است - مکانیسمی که در ابتدا به عنوان آخرین ابزار حل اختلاف طراحی شده بود و اکنون به عنوان اهرم دیپلماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این استراتژی تقابل، خطر ایجاد بحران جهانی تکثیر سلاح‌های هسته‌ای را به همراه دارد که در درجه اول خود اروپایی‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

ایران موضع خود را به روشنی بیان کرده است. ما رسماً به همه امضاکنندگان برجام هشدار داده‌ایم که سوءاستفاده از مکانیسم ماشه منجر به عواقبی خواهد شد - نه تنها پایان نقش اروپا در این توافق، بلکه تشدید تنش‌هایی که می‌تواند غیرقابل برگشت شود.

گروه E3 باید از خود بپرسد که چگونه به این بن‌بست رسیده است. در دولت قبلی ایالات متحده، سه کشور اروپایی (E3) نقش کلیدی به عنوان واسطه بین تهران و واشنگتن ایفا کردند و ایران نیز مشارکت سازنده‌ای در این روند داشت. اما با تضعیف اراده سیاسی در واشنگتن، اروپایی‌ها به تدریج تلاش‌های خود را کنار گذاشتند. آنها به جای تنظیم مجدد استراتژی خود، موضع تقابلی اتخاذ کردند و حقوق بشر یا روابط مشروع ایران با روسیه را بهانه‌ای برای فاصله‌گیری دیپلماتیک قرار دادند. در نتیجه، ایران اکنون تحریم‌های شدیدتری نسبت به برخی از نهادهایی که رسماً توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان تروریست تعیین شده‌اند، اعمال می‌کند.

این رویکرد نه تنها روابط بین کشورها را بدتر کرده، بلکه پیامدهای بشردوستانه بسیار واقعی نیز داشته است. برای مثال، تحریم سال گذشته اتحادیه اروپا علیه شرکت هواپیمایی ملی ایران، ایران ایر، - بر اساس ادعاهای صادرات موشک که بعداً توسط مقامات ارشد اوکراینی تکذیب شد - دسترسی به داروهای حیاتی، از جمله درمان‌های سرطان، را به شدت محدود کرد.

«استانداردهای دوگانه غرب»

تفاوت با دوره‌های قبل قابل توجه است. در سال ۲۰۰۳، پس از زلزله ویرانگری که شهر بم ایران را لرزاند، فرانسه به سرعت یک بیمارستان صحرایی مستقر کرد. اما آوریل گذشته، هنگامی که آتش‌سوزی عظیمی بندر عباس ایران را درنوردید - و اقتصاد کشورهای آسیای مرکزی تا قفقاز را تهدید به اختلال کرد - تنها روسیه کمک فوری ارائه داد. تسلیت اتحادیه اروپا تنها یک هفته بعد، مدت‌ها پس از کنترل بحران، اعلام شد.

روابط ما در حالی رو به وخامت است که جهان شاهد فجایع دوگانه غزه و اوکراین است که استانداردهای دوگانه غرب را آشکار می‌کند. ایرانی‌ها، مانند دیگران، متوجه این خشم گزینشی می‌شوند و می‌پرسند: پس این همه بی‌انضباطی کجاست؟

و با این حال، علیرغم تنش‌ها، تاریخ بین ایران و اروپا همچنان غنی است. روابط فرهنگی، دانشگاهی و اقتصادی - در زمینه‌های انرژی، فناوری، خودروسازی و همکاری‌های زیست‌محیطی - مدت‌هاست که ثمربخش بوده‌اند. در جبهه دیپلماتیک، تعامل اروپا، همکاری‌های قابل توجهی را در مورد مسائلی از افغانستان گرفته تا مدیترانه شرقی امکان‌پذیر کرده است.

با آگاهی از این سابقه، من چندین دعوت‌نامه برای از سرگیری گفتگوی جدی صادر کرده‌ام. پاییز گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، من پیشنهاد همکاری دادم - نه فقط در مورد مسئله هسته‌ای، بلکه در طیف وسیعی از نگرانی‌های مشترک، از جمله اوکراین. این پیشنهادها بی‌پاسخ ماندند. با این وجود، من همچنان به دیپلماسی پایبند هستم.

این لحظه حیاتی، آینده روابط ایران و اروپا را تعیین خواهد کرد.

پس از رایزنی‌های اخیر در روسیه و چین، تمایل خود را برای سفر به پاریس، برلین و لندن برای آغاز فصلی جدید ابراز کردم. این ابتکار منجر به بحث‌های اولیه در سطح معاونان وزیر امور خارجه شد - شروعی شکننده اما امیدوارکننده. اما زمان رو به اتمام است.

چگونگی واکنش ما در این برهه حساس، آینده روابط ایران و اروپا را بسیار عمیق‌تر از آنچه بسیاری تصور می‌کنند، تعیین خواهد کرد. ایران آماده است تا ورق را برگرداند. ما امیدواریم که شرکای اروپایی ما نیز همینطور باشند.