، در حال حاضر مهمترین موضوع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، پیگیری مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا پیرامون موضوع هسته ای است. در یکماه گذشته سه دور مذاکرات و یک جلسه نشست کارشناسی با مقامات آمریکایی و میانجیگری عمان برگزار شده است. طبق برنامه باید روز شنبه (۱۳ اردیبهشت) دور چهارم نیز انجام می شد که طبق گفته مقامات وزارت خارجه کشورمان به دلایل فنی و لجستیکی و پیشنهاد عمان، این نشست به تعویق افتاد.

در همین رابطه این پرسش مطرح است که آیا اساساً دور بعدی درکار خواهد بود؟ در پاسخ به این پرسش عصر روز سه شنبه (۱۶ اردیبهشت) اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه عنوان کرد: «اطلاع‌رسانی درباره دور بعدی گفتگوها به محض قطعی شدن زمان و مکان آن، توسط میانجی عمانی اعلام خواهد شد.تا این لحظه تاریخ قطعی برای دور بعدی گفتگوها تعیین نشده است اما پیشنهاد عمان برای برگزاری گفتگوها در اوایل هفته آینده، در دست بررسی قرار دارد.» همچنین همزمان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم تأکید کرد هنوز زمان دقیقی برای نشست چهارم مشخص نشده است.

در واکنش به این اظهارات و همچنین عدم موضع گیری منفی رسمی دولت ترامپ، بازار ارز در ایران از التهاب روز شنبه خارج شد و کمی قیمت دلار در بازار آزاد کاهش یافت. این در حالی بود که روز شنبه در واکنش به تعیلق گفتگوها، قیمت ارز افزایش چند هزار تومانی داشت. البته هنوز هم مشخص نیست روند رایزنی ها به چه صورت باشد اما تحلیل کارشناسان داخلی و خارجی از جمله کارشناسان اسرائیلی بر این است که مقامات ارشد و تصمیم گیر دو کشور، گزینه دیپلماسی را برای حل اختلافات ترجیح می دهند. تشدید خصومت ها در فضای فعلی «می تواند» به درگیری سخت افزاری هرچند محدود بیانجامد. دلیل این گزاره، مواضع تند اسرائیل است که تلاش دارد به شیوه های مختلف از جمله اظهارنظرهای رسمی، دیدار مقاماتش با اعضای کابینه نتانیاهو، فعال کردن لابی صهیونیسم در آمریکا و فرافکنی های رسانه ای مسیر دیپلماسی را منحرف سازد تا بتواند با پشتیبانی آمریکا، دست به اقدام نظامی علیه ایران بزند.

حملات موشکی انصارالله که آخرین مورد آن موجب صدمه به محوطه فرودگاهی بن گوریون شد، بر مواضع تند اسرائیلی ها افزود. هدف قرار دادن بندر حدیده و سپس فرودگاه صنعا، نیروگاه اصلی برق این شهر و چند مرکز زیرساختی مانند کارخانه سیمان بخشی از سیاست نتانیاهو بود.

وی همچنین تأکید کرد علاوه بر یمنی ها، جمهوری اسلامی ایران به عنوان حامی این گروه نیز باید تاوان بدهد.

این تهدیدات در شرایطی عنوان شد که ساعاتی بعد ترامپ خبر خاتمه بمباران های آمریکا علیه یمن را اعلام کرد. همچنین طبق برخی نشانه ها و اظهارنظرها، تلاش برای توافق بر سر زمان و مکان گفتگوهای بعدی با ایران نیز در جریان است. بنابراین آنچه از فضای کنونی منطقه می توان درک کرد تداوم راهبرد دیپلماتیک است، موضوعی که نمی تواند چندان به مذاق اسرائیلی ها خوش بیاید.

ادامه روند کنونی به ثبات در بازار ارز منتهی می شود. این مسئله می تواند نگرانی ها در خصوص سرمایه گذاری در حوزه تولید را برطرف سازد. در واقع تحقق شعار سال «سرمایه گذاری برای تولید» ارتباط مستقیمی با سیاست خارجی کشور دارد. سفرهای متعدد عراقچی به کشورهای همسایه و تماس های تلفنی مکرر وی با مقامات منطقه در یکماه گذشته بخشی از تاکتیک وزارت خارجه برای کاستن از التهابات سیاسی و اقتصادی بود. نکته دیگر موضع گیری بقایی در نشست خبری این هفته بود. وی اعلام کرد اگر از خاک کشور علیه ایران اقدام نظامی صورت بگیرد، آن نقطه هدف مشروعی برای سیستم دفاعی کشورما خواهد بود.

این سخنان آشکارا نشان می دهد جمهوری اسلامی دیگر اجازه نخواهد داد از مرزهای اطرافش علیه ایران سوءاستفاده شود. این پیامی به تمام کشورهایی بود که در حال حاضر با اسرائیل و یا آمریکا و یا هر دو در ارتباط نزدیک نظامی و سیاسی هستند. با بیان این مواضع، رهبران کشورهای منطقه نیز ترجیح می دهند اختلافات هسته ای ایران با گفتگو حل شود هرچند که ممکن است این روند طولانی شود. هرگونه واکنش تند علیه تأسیسات هسته ای ایران مانند آنچه در جریان عملیات اوسیراک عراق توسط اسرائیل رخ داد، می تواند تبدیل به درگیری منطقه ای با پیامدهایی فرامنطقه ای شود.

جمهوری اسلامی ایران نشان داده این نظام قابل مقایسه با عراق صدام و یا لیبی قذافی نیست. ایران عضو معاهده منع اشاعه سلاح های هسته ای است و طبق ماده ۴ همین معاهده، غنی سازی حق کشورهای عضو از جمله ایران است. پس طرح موضوعاتی مانند برچیده شدن توانمندی غنی سازی محلی از اعراب ندارد و خط قرمز تهران محسوب می شود. همچنین فشار نظامی و یا حمله به تأسیسات هسته ای ایران، بدون تبعات نیست. از سویی، فعال کردن مکانیسم ماشه مندرج در برجام با هدف فشار در حوزه هسته ای، هم می تواند به خروج ایران از NPT منجر شود. بنابراین اگر قرار است نگرانی های غرب در خصوص ماهیت فعالیت های هسته ای کشورمان برطرف شود، بهترین گزینه میز مذاکره است. چنین رویکردی در نهایت به نفع اقتصاد و تولید در ایران نیز خواهد بود.