حمیده زند - خبرگزاری موج؛ در مدیریت پسماند اگر از بهترین و بهینه‌ترین اصول و اقدامات در کنار شاخصه‌های بهداشتی و زیست محیطی و پیشرفته‌ترین روش‌ها استفاده شود می‌توان به اقتصاد مناسب و توسعه پایدار در مدیریت پسماند دست یافت.

متاسفانه ابعاد اقتصادی در مدیریت پسماند در طول سالهای گذشته بسیار کمرنگ دیده شده در حالی که توسعه اقتصادی در مدیریت پسماند قم به نفع شهر و شهروندان است.

بدون شک کاهش تولید پسماند از مبداء، دارای بیشترین اثر اقتصادی بر سیستم مدیریت پسماند است، اما با توجه به گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت، تولید پسماند، اجتناب ناپذیر است و باید به استفاده مجدد از پسماند و بازگشت به چرخه مصرف توجه ویژه‌ای داشت تا در دفن پسماند نیز کمترین میزان خروجی شکل بگیرد.

موضوع اقتصاد مدیریت پسماند، امروزه یکی از موضوعات مهم در کشورهای توسعه یافته است و حتی در شرایط شیوع کرونا نیز مباحثی چون استفاده از شیوه‌های جدید در رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مدیریت پسماند مطرح است.

بی توجهی به مدیریت پسماند و رهاسازی زباله در سطح شهر هر یک زنگ خطری جدی در افزایش شیوع کرونا به شمار می‌رود، اما با استفاده از شیوه‌های نوین در مدیریت پسماند می‌توان علاوه بر کنترل ویروس و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی از منابع اقتصادی چنین مدیریتی بهره مند شد.

کشورهای پیشرفته و برخی از کشورهای در حال توسعه نزدیک به ۷۰درصد از زباله‌های تولیدی خود را بازیافت می‌کنند که این میزان در کشور ما نزدیک به ۱۷درصد است، به طور کلی معضل زباله یک معضل جهانی و فراگیر است و در طول دهه‌های گذشته بسیاری از کشورها نسبت به مضرات این معضل آگاه شده اند و مدیریت پسماند را مورد توجه قرار دادند و امروزه زباله در حکم طلایی است که به منبع درآمد بسیاری از کشورها و جوامع تبدیل شده است، اما اما آمارها و ارقام وضعیت خوبی را در کشور ما نشان نمی‌دهد.

مدیریت پسماند جامع شهری در کشورهای پیشرفته بسیار مورد اهمیت است و بازیافت در بالاترین بخش هرم مدیریتی پسماند قرار دارد و در کشورهای ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن و استرالیا بالغ بر 70 درصد از پسماند بازیافت می شود و بازیافت در آلمان و استرالیا، بازیافت به ترتیب با نرخ 62% و 52% به عنوان مکانیسم مدیریتی به شمار می رود.

بازیافت حداکثری مواد قابل بازیافت و تولید انرژی و بازگشت منابع به چرخه اقتصادی، نیازمند استفاده از تجهیزات پیشرفته و فناوری روز جهانی است و مدیریت شهری باید در این مسیر به بهترین نحو به سرمایه‌گذاری بپردازد و حتی بستر را در جهت افزایش رغبت در سرمایه‌گذاری در مدیریت پسماند فراهم نماید.

به گفته مسئولان در سازمان پسماند شهرداری قم، در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد از پسماند زباله در شهر به کود تبدیل می‌شود که خود یک ظرفیت اقتصادی خوبی در مدیریت پسماند به شمار می‌رود، اما سازوکارها باید به سمت و سویی برود که ارزش افزوده بیشتری در فرآیند بازیافت به دست آید.

یکی از دغدغه‌های جدی، درصد پایین مشارکت شهروندان در تفکیک پسماند از مبداء است و این امر بازدهی اقتصادی در مدیریت پسماند را کاهش می‌دهد، با توجه به اینکه ماده 20 قانون هوای پاک در کشور به مساله پسماند پرداخته، باید تمهیدات زیست محیطی در تفکیک و جمع‌آوری صحیح پسماند مورد توجه قرار بگیرد.

در حوزه مدیریت پسماند، آموزش و فرهنگ‌سازی نیز نقش به سزایی دارد و در این میان رسانه‌ها از جمله ظرفیت‌های بسیار مهمی در جهت ارتقای سطح فرهنگ شهروندی به شمار می‌روند.

در سطح شهر قم روزانه تا 700 تن زباله جمع‌آوری می‌شود و از این میزان تا 350 تن امکان تبدیل به مواد عالی و کود دارد، در جهت تبدیل مقدار بیشتری از پسماند به یک سرمایه‌گذاری هنگفت نیاز است که با حضور بخش خصوصی، چشم انداز اقتصادی خوبی فراروی شهر قرار خواهد گرفت.

بدون شک، چنین سرمایه‌ای را نباید نادیده گرفت و بستر را برای رونق اقتصاد مدیریت پسماند فراهم کرد، در حالی که درآمدهای بالای مدیریت پسماند در برخی از کشورها، زمینه را برای واردات پسماند فراهم ساخته نباید به دلیل عدم توسعه زیرساختهای لازم، چنین ظرفیتی را نادیده گرفت و بر روی آن سرمایه‌گذاری نکرد و شهر را از منابع اقتصادی در مدیریت پسماند محروم کرد.

مدیریت صحیح پسماند، در اشتغال مستقیم و غیرمستقیم تاثیر زیادی دارد و مدیریت شهری که متولی ساماندهی پسماند است می‌تواند با استفاده از ایده‌های خلاقانه و روش‌های نوین و استفاده از بخش خصوصی، منابع باارزشی از محل مدیریت پسماند را در اختیار توسعه شهر و اجرای پروژه‌های عمرانی و خدماتی شهر قم قرار دهد، ضمن اینکه تعریف ایده‌هایی در ترغیب شهروندان در تفکیک زباله کار چندان دشواری نیست.

اجرای طرح ساماندهی زباله‌گردها در قم همراه با ارائه طرح‌های اساسی در جمع‌آوری پسماند می‌تواند تا حد زیادی معضلات شهری در رابطه با مدیریت پسماند را رفع کند و در جهت ایجاد اقتصادی پویا و اشتغالی کارآمد مفید و سازنده باشد.