خبرگزاری موج قم؛ شعار شهری بدون دود ، نیازمند شاخصه‌ها و مولفه‌های متعددی در مدیریت شهری است، اما به طور کلی شهری بدون دود در سایه تحول در حمل و نقل عمومی، گشایش‌های ترافیکی و ارتقای فرهنگ شهروندی شکل می‌گیرد.

سهم مدیریت شهری در شکل‌گیری شهری بدون دود، بسیار بی‌بدیل و دارای اهمیت فراوانی است، در شهری که آلودگی هوا و آشفتگی‌های ترافیکی و ضعف زیرساختی در حمل و نقل عمومی وجود داشته باشد، هر چه تلاش و سرمایه‌گذاری در زیباسازی منظر شهری اتفاق بیفتد، تحت سلطه مشکلات و در جولان کاستی‌ها، دیده نخواهد شد.

افزایش جمعیت، مهاجرت‌های پی‌در‌پی، فقدان ظرفیت‌های لازم در توسعه محورها و معابر در جهت مدیریت ترافیک شهری، عدم همراهی شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی هر یک در آلودگی هوا دارای نقش مهمی است، هر چند تجربیات موفقی نیز در شهرهای شلوغ جهان همچون توکیو با 37 میلیون نفر جمعیت در فقدان دود و ترافیک وجود دارد که نشان می‌دهد می‌توان علی‌رغم همه مشکلات، با سیاست‌های ترافیکی، فرهنگ شهروندی و توسعه زیرساختهای لازم در حمل و نقل عمومی و مدیریتی جامع در رفع مشکلات، از پس آلایندگی‌ها برآمد و شهری زیبا و بدون دود داشت.

قم، شهری زائرپذیر است که به دلیل توسعه شهری در برخی از مناطق، با معضلات ترافیکی و آلودگی شهری دست به گریبان است و رهایی از بار ترافیکی و آلودگی هوا در این کلان‌شهر، مستلزم مولفه‌های مهمی است که بدون سیاست‌گذاری‌های کلان، همراهی شهروندان و مدیریت کارآمد، امیدی برای رهایی از معضل ترافیکی در آن وجود ندارد.

شیوع کرونا در چند ماه اخیر و خلوتی بسیاری از خیابان‌ها به ویژه در دو ماه نخست، نشان داد بسیاری از معضلات و آلودگی‌ها به واسطه تردد وسایل نقلیه کوچک و بزرگ در سطح شهر است و اگر هر یک هز شهروندان خود را در کاهش مشکلات ترافیکی و از بین بردن آلودگی هوا، سهیم بدانند، بخش زیادی از مشکلات رفع می‌شود.

فرهنگ‌سازی، یکی از مقوله‌های مهم در رفع معضلات ترافیکی و ایجاد شهری بدون دود است، وقتی فرهنگ شهروندان به سمت و سوی رعایت قوانین و عدم استفاده از خودروهای شخصی و حرکت به سمت حمل و نقل عمومی باشد، بخش عمده‌ای از مشکلات، رفع شدنی است و زندگی شهری را به استانداردهای جهانی نزدیک می‌کند،در این باره شهرداری قم، برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری را در جهت ارتقای سطح آگاهی شهروندان و جهت دادن به فرهنگ عمومی دنبال کرده است، هر چند رفع معضل به طور گسترده، مستلزم برنامه‌هایی مدون، جامع و منطقی همراه با آسیب‌شناسی است.

فرهنگ استفاده از دوچرخه و توسعه زیرساختهای لازم برای کاهش خطرات دوچرخه‌سواری در سطح شهر از جمله عوامل مهمی است که در ایجاد شهری بدون دود، اثرگذار است و در بسیاری از کشورهای جهان بر روی این ظرفیت مهم، سرمایه‌گذاری می‌کنند، یکی از اقدامات مهم شهرداری قم، تدوین طرح جامع است که فاز نخست آن در دست اقدام می‌باشد.

در این طرح، نقشه راه برای استفاده از دوچرخه و کاهش خطرات ترافیکی برای دوچرخه‌سواران مورد تاکید است و با ایجاد مسیری ایمن، جانمایی پارکینگ و ارائه دوچرخه‌های استیجاری، شهروندان در جهت کنار گذاشتن خودروهای شخصی تشویق می‌شوند؛ از طرفی در جهت اجرای فاز دوم از این طرح، ۱۸۰ کیلومتر مسیر پیش‌بینی‌شده است، ضمن اینکه اقداماتی در جهت پیاده‌روسازی‌ها و ساماندهی معابر برای گذر دوچرخه‌سواران و ایجاد طرح‌هایی در بوستان‌ها ویژه بانوان در جهت ارتقای فرهنگ شهروندی به سمت استفاده از دوچرخه در دست اجراست.

شهرداری قم در چارچوب وظایف خود، در کاهش آلودگی هوا در جهت ایجاد نظم و یکپارچگی در مدیریت ترافیک شهر، برنامه‌ریزی کلانی دارد و در راستای بررسی گره های ترافیکی و راهکارهای بهبود وضعیت آنها از طرق مختلف نظیر هوشمند سازی تقاطع ها، ایجاد تقاطع های غیرهمسطح، بازگشایی معابر و بررسی، مطالعه و اجرای طرح محدوده ترافیک دست به اقداماتی می‌زند.

یکی از رویکردهای مهم جهانی در کاهش آلودگی هوا، استفاده از سوخت سبز است، با توجه به اینکه خودروها، در بیش از 70 درصد از آلودگی‌های هوا دارای سهم هستند و از طرفی هر دستگاه موتوسیکلت نیز معادل 8 خودرو آلودگی ایجاد می‌کند که این آلودگی‌ها در ایجاد سرطان و بیماریهای تنفسی نقش دارند، استفاده از اتانول و سوخت سبز می‌تواند تا 90 درصد از آلاینده های جوی را کاهش دهد و این سوخت مهمترین راهکار برون رفت از چالش آلودگی هواست.

در قم، ۷۰ درصد خودروها، معاینه فنی نداشته و بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در این شهر تردد می‌کنند که در این باره الزام خودروها به اخذ معاینه فنی، اسقاط خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده و ارتقای کیفیت سوخت وسایل نقلیه باید پیگیری شود، هر چند تغییرات در تکنولوژی خودروها و معاینه فنی، خاموش کردن وسیله نقلیه در هنگام توقف و از همه مهم‌تر اجرای قانون هوای پاک نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

با گستردگی شهرها، مشکلات نیز مصاعف می‌شود و اگر مردم مشارکتی در طرح‌های ترافیکی و استفاده از حمل و نقل عمومی نداشته باشند، بسیاری از مشکلات، حل نخواهد شد، همچنین مدیران شهری نیز باید زمینه را در جهت ارتقای مشارکت عمومی فراهم کنند، وقتی در مدیریت شهری، شهروندان در جهت مطالبات ترافیکی و کاهش آلودگی شهر، تربیت می‌شوند.

نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و کنار رفتن وسایل نقلیه فرسوده نیز از جمله اقدامات مهمی است که شهرداری قم در این باره نیز سرمایه‌گذاری کلانی کرده است و در روزهای اخیر نیز افزوده شدن ۱۰ دستگاه اتوبوس بازاسازی شده به ناوگان اتوبوسرانی قم با اعتباری بالغ‌بر 30 میلیارد تومان از جمله این حرکت‌هاست که اگر تداوم یابد بخش زیادی از مشکلات رفع می‌شود، البته شهرداری قم نیز از افزوده شدن۱۸۰ دستگاه اتوبوس رنو و بنز تا پایان سال به ناوگان اتوبوسرانی قم خبر داده است که هزینه بازسازی هر دستگاه اتوبوس بین ۲۷۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان بوده و تا حدی می‌تواند نیازهای حمل و نقل عمومی را مرتفع کند.

به گفته بسیاری از مسئولان، عمده‌ترین مشکلات کلان‌شهرها از جمله شهر قم، مباحث ترافیک و آلودگی هواست، به همین دلیل، مدیریت شهری و مدیران شهرداری به تنهایی نمی‌توانند گره‌های کور ترافیکی را رفع کرده و عوامل آلودگی هوا را از میان بردارند و تا زمانی که همگرایی و همراهی میان تمامی مدیران و دستگاههای اجرایی شکل نگیرد، بسیاری از اقدامات بی‌اثر خواهد بود.