به گزارش خبرگزاری موج، خرداد ماه، زمان برداشت محصول استراتژیک  گندم است در سال‎های اخیر استان گلستان، از لحاظ سطح کشت و میزان تولید این محصول جزو استان‎های برتر کشور محسوب می‎شود با این وجود با فرا رسیدن فصل برداشت گندم و جو در استان، نگرانی مسوولان، دوستداران محیط زیست و حتی کشاورزان بیشتر می‎شود چرا که بر اساس یک سنت منسوخ کشاورزان بعد از برداشت محصول مبادرت به آتش زدن بقایای برجای مانده می‎کنند که این امر خسارات فراوانی را به کشاورزی و اقتصاد جامعه وارد می‎کند.

بدون تردید حفظ بقایای گیاهی بعد از برداشت تنها با برخورد قهری دستگاه قضا و چند توصیه از سوی سازمان‎های مختلف محقق نمی‎شود  کشاورزی ایران و خاصه گلستان فاصله فاحشی با حداقل‎ترین امکانات و استانداردهای موجود با کشاورزی در کشورهای توسعه یافته دارد بنابراین در شرایطی که هنوز دغدغه کشاورز گذراندن معیشت روزانه خانواده خود است نمی‎توان نه با روش‎های قهری و نه با تکیه بر چند توصیه و حتی در اختیار قرار دادن امکانات و تسهیلات هزینه بر از کشاورز انتظار داشت با آغوش باز پذیرای فن آوری‎های جدید از جمله کشاورزی حفاظتی باشد.

از بین بردن علف‎های هرز باقیمانده در مزارع به منظور کاهش هزینه برای مبارزه با علف‎های هرز، از بین بردن آفات گیاهی و جلوگیری از ایجاد محیط مناسب تکثیر این آفات و ایجاد سهولت بیشتر در عملیات کاشت و داشت از جمله دلایلی است که کشاورزان تمایل دارند بقایای گیاهی که به صورت گسترده در مزارع وجود دارد را از بین ببرند.

اگر چه در سال‎های اخیر به کرات و از سوی سازمان‎های مربوطه به کشاورزان توصیه می‎شود از آتش زدن بقایا بعد از برداشت گندم و جو خودداری کنند چرا که بازمانده محصول برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می‎شود اما همچنان شاهد اقدام این امر از سوی برخی از کشاورزان هستیم.

*توزیع 170 دستگاه کارنده برای حفظ بقایا بعد از برداشت

بدون تردید آتش زدن بقایا بعد از برداشت خسارت‎های جبران‌ناپذیری را بر خاک، محیط زیست، امنیت غذایی و اقتصاد جامعه وارد می‎کند، به گفته مسوولان سالانه بین 700 تا 1000 هکتار از اراضی گلستان به دلایل مختلف طعمه حریق می‎شوند.

رئیس اداره مکانیزاسیون سازمان جهاد کشاورزی گلستاناظهار کرد: سال گذشته 400 هکتار از اراضی گلستان دچار حریق شد که بیش از یک هزار تن محصول  به ارزش یک میلیارد و 300 میلیون تومان از بین رفت.

عید محمد فاروقی با اشاره به مزایای حفظ بقایا بعد از برداشت محصول تصریح کرد: افزایش مواد آلی خاک، حفظ و پایداری حاصلخیزی خاک، ذخیره و حفظ و نگهداری رطوبت، تقویت میکروارگانیسم خاک از جمله مزایای حفظ بقایا محسوب می‎شود و روش‌های مدیریت بقایای گیاهی نقش مؤثری در تولید و اکوسیستم‎های زراعی و محیط زیست دارد.

وی ادامه داد: با تداوم رشد جمعیت و نیاز روز افزودن به غذا و از طرفی کاهش منابع برای تأمین غذا باید با تدبیر و تلفیق ماهرانه عواملی که در تولید مؤثر هستند هم غذای مردم را تأمین  و هم منابع خاک و آب را به نسل‎های آتی انتقال دهیم.

رئیس اداره مکانیزاسیون جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه 70 درصد مواد آلی خاک از بقایای گیاهی تشکیل می‎شود حفظ بقایا را امری واجب عنوان کرد و افزود: نبود یکسری ماشین‌آلات و ادوات یکی از مشکلات اساسی برای جلوگیری از آتش زدن مزارع توسط کشاورزان بود اما طی سال‎های اخیر در تأمین ادوات کارنده اقداماتی در نظر گرفته شده است بر این اساس 170 دستگاه کارنده که با حفظ بقایا می توانند کشت انجام دهند در مراکز جهاد کشاورزی در شهرستان‎های استان توزیع شده است.

فاروقی بیان کرد: برای ترویج و تشویق کشاورزان به منظور استفاده از دستگاه‌های کارنده 7 میلیون و 500 هزار تومان کمک بلاعوض در نظر گرفته شده است.

*برخورد قانونی با کسانی که بقایای گندم را آتش می‎زنند

در سال‎های اخیر یکی از دغدغه‎های افرادی که به هر نحو مخالف آتش زدن بقایا بعد از برداشت محصول بودند خلأ قانونی در این رابطه بود آنها معتقد بودند اگر قانون در رابطه با منع آتش زدن بقایا بعد از برداشت برخورد جدی داشته باشد می‎توان تا حدود زیادی مانع از خسارت‎های فراوان به خاک، محیط زیست و اقتصاد جامعه شد.

رئیس شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان گلستان با بیان اینکه آتش زدن بقایای گیاهی موجب آلودگی محیط زیست می‌شود، گفت:  یک سال حبس در انتظار کسانی است که کاه و کلش محصولات کشاورزی را آتش می‌زنند، در واقع بر اساس ماده 688 قانون تعزیرات، آلودگی محیط زیست جرم است و تا یکسال حبس برای آن در نظر گرفته شده است.

هادی هاشمیان افزود: سال‌های گذشته درباره برخورد قانونی با افرادی که بقایای گیاهی را آتش می‌زنند اطلاع‌رسانی کرده‌ایم به همین علت از امسال برای کسانی که اقدام به این کار می‌کنند پرونده قضایی تشکیل می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در نامه‌ای به استاندار، فرمانداران، دهیاران و دادستان‌های سراسر استان از آنان درخواست کردیم ضمن آگاهی دادن به کشاورزان درباره زیان‌های ناشی از آتش زدن بقایای گیاهی، کسانی را که اقدام به این کار می‌کنند را به مراجع قضایی معرفی کنند.

*کاهش میزان باروری خاک با آتش زدن بقایا

آتش زدن بقایا بعد از برداشت در وهله اول به خاک و بافت موجود در خاک آسیب وارد می‎کند، خاک مهمترین و اصلی‌ترین عنصر در زراعت محسوب می‎شود در واقع تا زمانی که خاک حاصلخیز وجود نداشته باشد زراعت و تولید محصولات امری ناممکن خواهد بود.

پژوهشگر بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز گلستان اثرات حفظ بقایای گیاهی بر خاک را بسیار مفید دانست و در گفت و گو با خبرنگار فارس در گرگان اظهار کرد: ایجاد زیستگاهی برای موجودات زیرخاکی و کرم‌ها، جلوگیری از اثرات مستقیم فرسایشی قطرات باران بر خاک، تأمین غذای دام، مصارف سوختنی، افزایش ماده آلی خاک، جلوگیری از تبخیر زیاد آب از خاک و اصلاح خاک از جمله اثرات مفید حفظ بقایای گیاهی است.

محمد اسماعیل اسدی تصریح کرد: سوزاندن بقایای گیاهی باعث افزایش حساسیت به فرسایش و کاهش رطوبت خاک به هنگام کشت محصول دوم که اکثرأ سویا، ذرت و آفتابگردان است، می‎شود.

وی ادامه داد: آتش زدن بقایای گیاهی در سطح خاک، میکروارگانیسم‎های خاک را کاهش می‎دهد سوزاندن کاه و کلش گندم 50 درصد از جمعیت باکتری‎ها را تا عمق 2.5 سانتیمتر کاهش می‎دهد در واقع سوزاندن بقایای گیاهی میزان و فعالیت آنزیم‎های مؤثر در چرخه معدنی شدن عناصر در خاک را کاهش می‎دهد که همه این موارد موجب کاهش میزان باروری خاک مزرعه  طی چند سال خواهد شد و هزینه‎ای به مراتب بالاتر به دنبال دارد.

پژوهشگر کشاورزی استان با بیان اینکه سوزاندن بقایای گیاهی بیشتر به منظور آماده‌سازی زمین برای کشت دوم انجام می‎شود، افزود: احیا فناوری و مدیریت بقایای گیاهی به عنوان یکی از راهکارهای مهم در جهت حفظ پایداری اکولوژیک مزارع ضرورت دارد از جمله فناوری‎های موفق می‎توان به سامانه‎های کشاورزی حفاظتی اشاره کرد.

اسدی خاطرنشان کرد: در این سامانه که سازگارترین سامانه کشاورزی با محیط زیست می‎باشد بقایای باقیمانده بعد از برداشت نه سوزانده می‎شود و نه درون خاک دفن می‎شوند بلکه با اعمال روش‎های حفاظتی بر روی همان بقایای باقی‌مانده عمل خاک‎ورزی و کشت با حداقل تردد و کوبیدگی خاک و همچنین کاهش مصرف سوخت صورت می‎گیرد.

بر اساس این گزارش، کشاورزی اصلی‎ترین و مهم‎ترین فعالیت در تحقق امنیت غذایی محسوب می‎شود با رشد روز افزون جمعیت، تمرکز و برنامه‎ریزی دولت‎ها برای فراهم کردن امنیت غذایی ملت‎های خود بیشتر شده است از این رو برای تحقق این امر از سال‎ها پیش کشاورزی را به سمت  صنعتی و مکانیزه شدن پیش بردند تا کمترین ضایعات و هدررفت‎ها در منابع تولید را شاهد باشند.

با این وجود در کشور ما و خاصه در استان گلستان هنوز کشاورزان زیادی هستند که با روش‎های منسوخ قدیمی مبادرت به کشت و برداشت محصولات می‎کنند روش‎هایی که تنها رهاورد آنها در آینده زنگ خطری برای امنیت غدایی کشور خواهد بود البته در این میان نمی‎توان انگشت اتهام را تنها به سوی کشاورزان نشانه گرفت عدم صرفه اقتصادی و توجیه‌ناپذیر بودن فعالیت کشاورزی و عدم حمایت از محصولات تولیدی موجب شده تا کشاورزان کمتر به جنبه‎های زیست محیطی و مضراتی که با روش‎های نادرست مبادرت به کشت و برداشت محصولات می‌کنند داشته باشند.

بدون تردید حفظ بقایای گیاهی بعد از برداشت تنها با برخورد قهری دستگاه قضا و چند توصیه از سوی سازمان‎های مختلف محقق نمی‎شود کشاورزی ایران و خاصه گلستان فاصله فاحشی با حداقل‎ترین امکانات و استانداردهای موجود با کشاورزی در کشورهای توسعه یافته دارد بنابراین در شرایطی که هنوز دغدغه کشاورز گذراندن معیشت روزانه خانواده خود است نمی‎توان نه با روش‎های قهری و نه با تکیه بر چند توصیه و حتی در اختیار قرار دادن امکانات و تسهیلات هزینه بر از کشاورز انتظار داشت با آغوش باز پذیرای فناوری‎های جدید از جمله کشاورزی حفاظتی باشد.