، در حالی که تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه به اوج خود رسیده، سفرهای دیپلماتیک اخیر بین ایران و روسیه توجه رسانه‌های جهانی را به خود جلب کرده است. علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، ۲۵ مهر به مسکو سفر کرد و با ولادمیر پوتین دیدار کرد. تنها چهار روز بعد، در ۲۸ مهر، الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه پوتین در امور سوریه، به تهران آمد و با لاریجانی ملاقات کرد. این تبادلات پشت سر هم، گمانه‌زنی‌های متعددی را در رسانه‌های بین‌المللی برانگیخته و نشان‌دهنده تلاش‌های دو کشور برای تقویت همکاری در زمینه‌های نظامی، اقتصادی و منطقه‌ای است.

تقویت محور تهران-مسکو در برابر چالش‌های جهانی

سفر لاریجانی به روسیه، که تنها چند روز پس از دیدار جولانی با پوتین رخ داد، با تحویل پیامی از سوی رهبر انقلاب به پوتین همراه بود. در این دیدار، طرفین بر گسترش روابط دوجانبه، اقتصادی، منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید کردند. گفته می‌شود  تمرکز اصلی در این نشست‌ها بر همکاری‌های نظامی و مقابله با تهدیدهای مشترک، مانند تجاوز احتمالی اسرائیل و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، بوده است.

در مقابل، سفر لاورنتیف به تهران، که بلافاصله پس از سفر لاریجانی انجام شد، نشان‌دهنده پاسخ سریع مسکو به ابتکار تهران است. کرملین اعلام کرد روسیه آماده گسترش روابط با ایران در همه زمینه‌ها است.

این دیدارها در حالی رخ می‌دهد که روسیه و ایران هر دو تحت تحریم‌های شدید غربی قرار دارند و به دنبال تقویت همکاری‌های انرژی، نظامی و سیاسی هستند. تحلیلگران معتقدند این تبادلات بخشی از استراتژی مشترک برای مقابله با فشارهای آمریکا و اروپا به ویژه در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و بحران سوریه است.

به طور کلی اهداف این سفرها را می‌توان در سه سطح تحلیل کرد:

- سطح دوجانبه: تقویت همکاری‌های اقتصادی و نظامی. ایران و روسیه در حال گسترش تجارت، به ویژه در حوزه انرژی و تسلیحات، هستند. لاریجانی در مسکو بر همکاری‌های منطقه‌ای تأکید کرد، که می‌تواند شامل فروش تسلیحات روسی به ایران یا همکاری در پروژه‌های زیرساختی باشد به ویژه آنکه قطعنامه ۲۲۳۱ و محدودیت تعاملات نظامی ایران نیز به پایان رسیده است.

- سطح منطقه‌ای: هماهنگی در مورد بحران سوریه. با توجه به اینکه لاورنتیف نماینده ویژه سوریه است، این سفرها احتمالاً برای بحث در مورد وضعیت پس از سقوط بشار اسد و نقش ایران در سوریه جدید تحت رهبری جولانی طراحی شده است.

- سطح بین‌المللی: مقابله با تحریم‌ها و تنش‌های هسته‌ای. روسیه اعلام کرده آماده کمک به حل بن‌بست هسته‌ای ایران است و تحریم‌های اروپا را غیرقانونی می‌داند. این سفرها می‌تواند بخشی از تلاش برای جلوگیری از اثربخشی بازگشت تحریم‌ها در چارچوب اسنپ بک باشد. همچنین این تبادلات پشت سر هم نشان‌دهنده یک دیپلماسی فشرده است که هدف آن تثبیت موقعیت دو کشور در برابر تغییرات جهانی و برنامه‌های ترامپ برای خاورمیانه باشد.

از سویی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای غربی حاکی از آن است که روسیه ممکن است نقش میانجی بین تهران و واشنگتن ایفا کند. برخی رسانه‌ها، مانند نیوزویک، اشاره کرده‌اند سفر لاریجانی همزمان با تلاش‌های آمریکا برای مذاکره با پوتین در مورد ایران رخ داده و مسکو را در مرکز دیپلماسی جهانی قرار داده است. پیشنهاد پوتین برای کمک به حل بن‌بست هسته‌ای ایران نیز بخشی از این رویکرد است. با این حال هیچ مدرک مستقیمی برای اثبات نقش میانجیگری روسیه وجود ندارد.

همچنین برخی رسانه‌ها با توجه به سفر جولانی به مسکو یک روز قبل از حضور لاریجانی در کرملین، این تعاملات فشرده را مرتبط با سوریه جدید می‌دانند. در این خصوص برخی کارشناسان براین باورند روسیه در حال هماهنگی بین ایران و سوریه تحت حاکمیت جولانی است تا روابط تهران و دمشق از سر گرفته شود. سفر لاورنتیف به تهران، که متخصص امور سوریه است، احتمالاً برای بحث در مورد این موضوع بوده است.