با توجه به از بین رفتن داعش در سوریه و عراق، و ورود آرام سوریه به گفتگو میان دولت قانونی این کشور با معارضین سوری، خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج با سید جلال ساداتیان کارشناس مسائل استراتژیک در خصوص نقش آفرینی روسیه در تحولات آتی منطقه گفتگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:

روسیه در سال 2015 در شرایطی وارد بحران سوریه شد که این کشور در مرزهای غربی و جنوبی خود بر سر شبه جزیره کریمه با غرب وارد چالشی رو به گسترش شده بود. علت ورود مسکو به تحولات خاورمیانه چه بود؟ 

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه در دوره یلتسین کاملا منفعل و از دست رفته بود. اما در دوره بعد، پوتین به اعتبار تیزهوشی و همکاری با اعضای جوانتر ک.گ.ب و همچنین ظهور در دوره‌ای که قیمت نفت به بشکه ای 140 دلار رسید، توانست به بازسازی روسیه اقدام کند. در این دوره روسیه به اعتبار توان نظامی و بهبود این توانمندی، از نیمه های دهه اول قرن بیست و یک، تهاجم خود را آغاز کرد. اوستیا، کریمه و شرق اوکراین از جمله اهداف مسکو بودند. این دوران با شروع جریانات خاورمیانه مصادف بود که باعث شد فرصتی را در اختیار روسیه ایجاد کند تا وارد منطقه شود. روسیه با حضور در ائتلاف ضد داعش با ایران همکاری خود را آغاز کرد. مشارکت در بحران سوریه باعث شد تا توان پاسخگویی مسکو به اروپا بیشتر شود و از طرفی عربستان را به سمت خود متمایل کرد تا جایی که برای اولین بار از زمان روی کار آمدن رژیم سعودی، پادشاه این کشور به روسیه سفر کرد. 

در نتیجه این وضعیت، روسیه علاوه بر موقعیت بین المللی که داشت موفق شد در منطقه خاورمیانه هم به عنوان یک بازیگر مهم تجلی پیدا کند که پشتوانه آن مشارکت فعالتر در مسائل سیاسی این منطقه است. در این راستا نشست های سوچی آخرین حلقه این روابط است که قبل از آن مذاکرات آستانه بود. در نشست سوچی که به ظاهر برای امر دیگری برگزار شد میان ایران و ترکیه و روسیه در خصوص آینده سوریه مذاکرات صورت گرفت. 

با توجه برگزاری نشست های آستانه و سوچی و نقش روسیه در این گفتگوها، آینده بحران سوریه را چگونه پیش بینی می کنید؟

تا پیش از این غربی ها و همراهانشان از جمله عربستان به دنبال حذف اسد از قدرت بودند اما مقاومت باعث شد تا شعار اسد برود پایان یابد و به گفتگوهای سوری-سوری رضایت بدهند. این موضوع یعنی آنکه آینده سوریه از آن سوری ها خواهد بود و صندوق رای تعیین کننده می شود. 

در این راستا موضع ایران و روسیه هم این است که در سوریه امنیت برقرار شود، دولت قانونی بر سرکار بیاید و در چارچوب قانون اساسی جدید نوشته شده، انتخاباتی صورت گیرد. اما در جبهه مقابل، اسرائیل شرایط مذکور را نمی پذیرد. مقامات این رژیم عربستان را فریب دادند که با پولهای سعودی بحرانی در منطقه ایجاد کنند تا با فراهم کردن زمینه مداخله آمریکا،از این طریق حریف ایران و روسیه شوند. این در حالی است که ترامپ یک فرد تاجر است و از دنبال کردن بحران ها، درصدد دست یابی به قراردادهایی است که یکی از بزرگترین آنها را عربستان اوایل سال جاری میلادی منعقد کرد. اما هنوز قطر، امارات متحده عربی و دیگر کشورهای عربی باقی هستند که ترامپ به آنها امیدوار است. 

با توجه به این مسائل بحران کنونی می تواند خطرساز باشد و اگر در محاسبات اشتباه عملیاتی رخ دهد، کل منطقه با جنگی بزرگ روبرو خواهد شد. لذا ایران تا کنون هوشیارانه عمل کرده و در برابر استعفای اجباری سعد حریری در عربستان که ممکن بود بحرانی قابل توجه ایجاد کند، با درایت واکنش نشان داد. 

در همین رابطه اسرائیل یکی از مقرهای نظامی حزب الله را در سوریه بمباران کرد که باعث شهید شدن تعدادی از ایرانیان حاضر در آن نیز شد. این کار با هدف وارد کردن ایران به فضای دلخواه رژیم صهیونیستی بود. 

در صورت برگزاری انتخابات و پیروزی دوباره اسد، آیا می توان گفت برنده این میدان کشور روسیه خواهد بود؟

هر احتمالی وجود دارد اما خیلی زود است که به این پرسش پاسخ داده شود. تا رسیدن به این مرحله باید چارچوب گفتگوهای سوری-سوری مشخص شود. قانون اساسی نوشته و سپس انتخابات برگزار گردد. اینکه در جریان برگزاری انتخابات، ناظرین بین المللی چگونه انتخاب شوند و یا حتی در جریان نوشتن قانون اساسی چه شکلی از ساختار سیاسی برای آینده سوریه در نظر گرفته شود می تواند بر تحولات آتی این کشور و نقش بازیگران خارجی در سوریه موثر باشد. با این حال روسیه که در چند سال اخیر در سوریه هزینه کرده و در کنار حضور زمینی ایران و حزب الله کار پشتیبانی هوایی را در مقابله با تروریست ها بر عهده داشته است، بدون شک در فضای پیشرو به دنبال بهره برداری از اقداماتش خواهد بود.

با توجه به تعاملات و بده بستان های سیاسی میان روسیه و آمریکا در محیط بین الملل که شامل منطقه شرق آسیا و اروپا نیز می شود، این احتمال وجود دارد که مقامات کرملین بر سر آینده سیاسی سوریه با کاخ سفید معامله کنند؟

روسیه همیشه در محیط بین الملل بر سر منافعش معامله کرده است. روس ها با هیچ کشوری روابط استراتژیک ندارند و همین مساله باعث می شود این احتمالات قوت بگیرد. ضمن آنکه روسیه کماکان در بحران اوکراین با اروپا و آمریکا در تقابل قرار دارد و این مساله هنوز حل نشده است. تحریم های غرب علیه روسیه هم به دلیل مساله انضمام شبه جزیره کریمه و ادامه وضعیت ناامنی داخلی اوکراین به تصویب رسید. این در حالی است که اروپا از لحاظ جذب سرمایه، ورود تکنولوژی و مسائل امنیتی برای مسکو حائز اهمیت است و لذا شرایط پیش رو در خاورمیانه معین می کند که مسکو با کارت سوریه در برابر آمریکا، اروپا و عربستان چگونه بازی می کند و نمی توان به طور قطع گفت که کرملین موفقیت های خود را در بحران سوریه با کسب منافعی در اروپای شرقی و یا آسیای میانه به غرب واگذار می کند و یا برعکس.