، فرهاد بختیاری‌فر، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان، در نشست خبری با اصحاب رسانه با اشاره به سابقه اجرای پروژه انتقال آب به همدان اظهار کرد: مطالعات تأمین آب شرب همدان از سال ۱۳۸۲ و پس از سفر مقام معظم رهبری به استان آغاز شد. در آن زمان، مشخص شد که منابع آبی داخل حوزه همدان توان تأمین آب شرب شهر را ندارند، از این‌رو تصمیم بر آن شد که آب از حوزه مجاور، یعنی استان کردستان و سد تالوار تأمین شود.

وی با بیان اینکه این پروژه حدود ۱۷ تا ۱۸ سال با کندی پیش رفت و به نتیجه نرسید، افزود: در این مدت هر زمان بحران آبی پیش می‌آمد، با اجرای طرح‌های ضربتی از جمله حفر چاه‌های اضطراری و خطوط انتقال موقت، توانستیم مشکل را تا حدی مدیریت کنیم. همین اقدامات موجب شد تا روند پیگیری پروژه تالوار از سوی برخی مسئولان با جدیت دنبال نشود.

بختیاری‌فر تصریح کرد: در سال ۱۴۰۱ با کاهش ۷۵ درصدی بارندگی‌ها، ذخایر آبی استان به سطح بحرانی رسید و پس از دو ماه قطعی آب، ناچار شدیم چاه‌های کشاورزی را به شبکه آب‌رسانی متصل کنیم. این طرح در اردیبهشت همان سال به استانداری پیشنهاد شد اما به دلیل امیدواری به بهره‌برداری از پروژه تالوار، مورد موافقت قرار نگرفت.

مدیرعامل آبفای همدان ادامه داد: با ادامه بحران و عدم تحقق وعده‌ها در خردادماه، در نهایت در مردادماه همان سال و با درگیری کامل تمامی دستگاه‌های اجرایی، امنیتی و قضایی استان، ۷۴ حلقه چاه کشاورزی وارد مدار شد و بیش از ۸۰ کیلومتر خط انتقال جدید احداث گردید تا مشکل قطعی آب مرتفع شود.

وی با اشاره به سفر رییس جمهور شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، به همدان در همان سال گفت: در پی این سفر، دستور اکید برای حل مشکل آب شرب همدان صادر شد و در کمتر از دو ماه، پس از ۱۸ سال انتظار، پروژه انتقال آب از سد تالوار به بهره‌برداری رسید.

بختیاری‌فر درباره وضعیت فعلی منابع آبی نیز اظهار داشت: در حال حاضر اگرچه وضعیت استان نسبت به گذشته پایدارتر است، اما ذخایر سد اکباتان نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود پنج میلیون متر مکعب کاهش یافته و به ۲۸ میلیون متر مکعب رسیده است.

وی همچنین با اشاره به افزایش دمای هوا و رشد زودهنگام مصرف آب نسبت به سال گذشته، هشدار داد: در حال حاضر میزان مصرف آب همدان به ۱۵۰ لیتر بر ثانیه رسیده که مشابه مصرف تیرماه سال قبل است. اگرچه نگرانی جدی برای تابستان امسال نداریم، اما دغدغه اصلی ما وضعیت منابع در پاییز و ورود به سال آبی آینده است.

مدیرعامل آبفای همدان با تأکید بر ضرورت صرفه‌جویی و مدیریت مصرف گفت: هدف ما این است که با مدیریت بهینه منابع و همکاری مردم، تا آغاز سال آبی آینده حداقل ۱۵ میلیون متر مکعب ذخیره در سد اکباتان داشته باشیم تا پایداری آب برای سال آینده نیز تضمین شود.

بهره‌مندی ۷۰ درصد جمعیت روستایی استان از آب آشامیدنی سالم

بختیاری‌فر با بیان اینکه وضعیت تأمین آب و خدمات فاضلاب در استان گفت: در حال حاضر ۷۹۵ روستا به‌صورت مستقیم تحت پوشش خدمات آبرسانی شرکت قرار دارند، این در حالی است که حتی به روستاهای خودگردان نیز در زمان بروز مشکل، خدمات ارائه می‌شود.

وی افزود: هم‌اکنون شاخص بهره‌مندی روستاییان از آب آشامیدنی سالم در استان حدود ۷۰ درصد است. این رقم با توجه به جمعیت بالای روستایی استان نسبت به میانگین کشوری، شاخصی قابل توجه به‌شمار می‌آید.

مدیرعامل آبفای همدان با اشاره به جمعیت شهری استان نیز اظهار داشت: بیش از یک میلیون و ۱۶۰ هزار نفر از جمعیت شهری تحت پوشش خدمات آبرسانی قرار دارند. در حوزه فاضلاب نیز ۷۸ درصد جمعیت شهری استان از این خدمات بهره‌مندند، در حالی که میانگین کشوری در این حوزه تنها ۵۴ درصد است.

وی ادامه داد: در حوزه فاضلاب روستایی، میانگین کشوری تنها ۰.۶ درصد است، اما در استان همدان این عدد به ۱.۱ درصد می‌رسد که نشان‌دهنده عملکرد مناسب در این زمینه است.

بختیاری‌فر به وضعیت مشترکین فاضلاب نیز اشاره کرد و افزود: در شهرها ۳۱۶ هزار مشترک و در مناطق روستایی حدود ۲ هزار مشترک از خدمات فاضلاب بهره‌مند هستند.

افزایش ۱۵ برابری اعتبارات در سه سال اخیر

مدیرعامل شرکت آبفا همدان به روند جذب اعتبارات نیز پرداخت و گفت: اعتبارات تخصیص‌یافته از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ روندی صعودی داشته است. در سال ۱۴۰۱ مبلغ تخصیصی ۳۲ میلیارد تومان بود که در سال ۱۴۰۲ به ۴۶۰ میلیارد و در سال ۱۴۰۳ به ۵۰۳ میلیارد تومان افزایش یافت.

وی خاطر نشان کرد: بخشی از این اعتبارات از محل ماده ۵۶ تأمین شده که بالغ بر ۴۶۹ میلیارد تومان برای دو پروژه فاضلاب در شهرستان‌های همدان و ملایر اختصاص یافته است. همچنین حدود ۲۷ میلیارد تومان از محل اعتبارات بند (ی) وزارت نیرو جهت آبرسانی روستایی دریافت شده است.

به گفته بختیاری‌فر، از محل انتشار اوراق مرابحه نیز حدود ۴۲۵ میلیارد تومان برای پرداخت بدهی پیمانکاران جذب شده و همچنین از ظرفیت‌های مسئولیت اجتماعی، بنیاد برکت و خیرین نیز در جهت تأمین اعتبار پروژه‌های آبرسانی روستایی استفاده شده است.

تأسیسات آبرسانی استان؛ ۸۳۲ حلقه چاه و ۵۰۵ کیلومتر خط انتقال

بختیاری‌فر درباره وضعیت تأسیسات آبرسانی استان نیز افزود: در بخش شهری حدود ۵۰۵ کیلومتر خط انتقال و ۲۷۸۳ کیلومتر شبکه توزیع داریم. همچنین از منابعی چون چشمه و قنات نیز استفاده می‌شود.

در بخش روستایی نیز ۸۳۲ حلقه چاه، ۲۵۲ چشمه و ۶۰ رشته قنات، منابع آبی استان را تأمین می‌کنند. شبکه توزیع آب در روستاها بیش از ۴۴۰۰ کیلومتر است که نگهداری و بهره‌برداری از آن، با وجود محدودیت‌های اعتباری، نیازمند تلاش مستمر است.

وی با اشاره به وضعیت تنش آبی در برخی مناطق گفت: شهرهایی مانند تویسرکان، اسدآباد و گیان جزو شهرهای دارای تنش آبی محسوب می‌شوند. هرچند در حال حاضر مشکلی از نظر تأمین آب ندارند، اما به‌منظور پایداری منابع آبی در فهرست شهرهای دارای تنش قرار گرفته‌اند تا امکان بهره‌گیری از اعتبارات ملی فراهم شود.

اجرای طرح جهاد آبرسانی در ۴۹۰ روستای همدان

 مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان، از اجرای طرح گسترده جهاد آبرسانی در سطح استان خبر داد و گفت: قرارداد اول جهاد آبرسانی با قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) به مبلغ ۵۰۹ میلیارد تومان برای آبرسانی به ۱۶۰ روستا منعقد شده بود که خوشبختانه این پروژه به طور کامل اجرا و تحویل موقت نیز انجام شده است.

وی افزود: با اجرای این پروژه، استان همدان در زمره استان‌های برتر کشور قرار گرفته و تمامی روستاهای تعیین‌شده در قرارداد نخست با مشارکت بسیج سازندگی استان تعیین تکلیف شده‌اند.

بختیاری‌فر همچنین به آغاز فاز دوم این طرح اشاره کرد و اظهار داشت: قرارداد دوم نیز برای آبرسانی به ۳۳۰ روستای دیگر منعقد شده و با سفر فرمانده محترم سپاه پاسداران به استان، عملیات اجرایی آن رسماً آغاز شده است. مبلغ این قرارداد نیز حدود یک همت برآورد شده و زمان اجرای آن سه سال در نظر گرفته شده است.

وی با اشاره به اینکه تعداد روستاهای دارای تنش آبی در استان حدود ۲۰۰ مورد است، گفت: با اجرای دو قرارداد جهاد آبرسانی، مجموعاً ۴۹۰ روستا تحت پوشش قرار می‌گیرند؛ حتی آن دسته از روستاهایی که در آینده در معرض تنش آبی قرار دارند نیز در این برنامه لحاظ شده‌اند.

مدیرعامل آبفای استان همدان از تعامل مناسب با بسیج سازندگی و قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) تصریح کرد: این مدل همکاری متمرکز و تعیین نیازهای دقیق هر روستا در قالب یک قرارداد واحد، تجربه‌ای موفق در کشور محسوب می‌شود. علی‌رغم کمبود منابع اعتباری، موفق شدیم قرارداد دوم را با حضور فرمانده سپاه آغاز کنیم که این خود نشان‌دهنده جدیت در اجرای پروژه‌های آبرسانی است.

وی تأکید کرد: نوع تخصیص اعتبارات نیز نسبت به گذشته تغییر کرده و اعتبارات ملی به شکل استانی مدیریت می‌شود که فرصت مناسبی برای تسریع در اجرای پروژه‌ها فراهم کرده است. هدف اصلی ما این است که طرح جهاد آبرسانی نیمه‌کاره باقی نماند و بتوانیم تا سه سال آینده، هیچ روستایی را با تنش آبی در استان نداشته باشیم.

همدان پیشرو در اجرای طرح‌های ملی آبرسانی

بختیاری‌فر خاطرنشان کرد: حتی آبرسانی به شهر همدان از طریق طرح انتقال آب تالوار نیز با همکاری قرارگاه خاتم‌الانبیاء و محوریت شرکت آب منطقه‌ای در حال انجام است. در بخش روستایی نیز شرکت آبفا مسئول اجرای پروژه‌هاست و هماهنگی بسیار خوبی با نهادهای نظامی و انقلابی در این زمینه شکل گرفته است.

وی عنوان کرد: در قرارداد دوم نیز بخشی از سرریز اعتباری قرارداد نخست استفاده شده است و پیش‌بینی می‌شود طی مدت مقرر سه سال، این طرح ملی به سرانجام برسد. در حال حاضر نیز سه مجتمع آبرسانی در این قالب تعریف و در حال پیگیری است.

آغاز عملیات آبرسانی به سه مجتمع بحرانی روستایی 

بختیاری‌فر با اشاره به اولویت‌بندی پروژه‌های آبرسانی در روستاهای استان بیان کرد: سه مجتمع عربلو، پیشخور و سد کلان در شهرستان ملایر بحرانی‌ترین وضعیت آبرسانی را دارند که این سه مجتمع به عنوان اولویت‌های اصلی در قرارداد جهاد آبرسانی تعریف شده‌اند و عملیات اجرایی آن‌ها همزمان آغاز  شد.

وی درباره وضعیت تصفیه‌خانه‌های آب در استان افزود: در شهر همدان تصفیه‌خانه‌های آبشینه و عباس‌آباد فعال هستند و در ملایر، وان، کلان و سرابی نیز تصفیه‌خانه‌هایی در حال بهره‌برداری یا ساخت داریم. تصفیه‌خانه سرابی تحت مدیریت شرکت آب منطقه‌ای است، اما تصفیه‌خانه‌های الوند، بهشتی و اکباتان که در شهر همدان قرار دارند، توسط شرکت آب و فاضلاب استان اداره می‌شوند.

مدیرعامل آبفای همدان با اشاره به زیرساخت‌های فاضلاب استان گفت: در حال حاضر حدود ۱۶۱۱ کیلومتر شبکه جمع‌آوری فاضلاب و ۷۵ کیلومتر خط انتقال با تعداد ۳۱۸ هزار مشترک فاضلاب در استان وجود دارد. این تاسیسات در شهرهای همدان، نهاوند، توسن، حسن‌آباد، بهارزن و خامنه‌ای فعال بوده و تعدادی تصفیه‌خانه فاضلاب نیز در این مناطق در حال ساخت است.

وی در خصوص ظرفیت و عملکرد تصفیه‌خانه‌ها اظهار داشت: ظرفیت تصفیه‌خانه‌های استان بین ۱۰۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز متغیر است و عمدتاً از فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم لجن فعال و استپی بهره می‌برند. در سفر اخیر بازرسان کشوری، تصفیه‌خانه فاضلاب همدان به عنوان یکی از نمونه‌های موفق و مورد تقدیر قرار گرفت.

بختیاری‌فر درباره ابتکارات محیط‌زیستی شرکت آب و فاضلاب تصریح کرد: یکی از نقاط قوت استان همدان، استفاده از پساب فاضلاب برای تولید برق است؛ به طوری که ۱۰۰۰ مگاوات برق کشور به تولید پساب این استان وابسته است. این پروژه از سال ۱۳۹۵ آغاز شده و حجم پساب مورد استفاده اکنون به حدود ۱۵۰ لیتر در ثانیه رسیده است.

مدیرعامل آبفا همچنین به مشکلات تأمین آب شرب ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی در منطقه اشاره کرد و افزود: نیروگاه شهید مفتح دارای ۲۴ حلقه چاه عمیق بود که باعث افت سطح آب‌های زیرزمینی و آسیب به سفره آوین شده بود و اکثر این چاه‌ها اکنون از مدار خارج شده‌اند. این موضوع چالش‌های زیادی برای تأمین آب روستاها و شهرها ایجاد کرده بود، اما اقدامات اخیر در مدیریت پساب و بهره‌برداری از منابع جایگزین، کیفیت آب شرب استان را به بالاترین سطح ممکن رسانده است.

صرفه‌جویی ۱۵ میلیون مترمکعبی آب دشت با انتقال به نیروگاه و استفاده صنعتی

 بختیاری‌فر با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته در حوزه مدیریت منابع آبی، از توقف افت سطح آب زیرزمینی در منطقه فامنین خبر داد و گفت: در حال حاضر سالانه حدود ۱۵ میلیون مترمکعب از آب دشت به نیروگاه منتقل و به بخار تبدیل می‌شود. هرچند این اقدام ممکن است مخاطراتی به همراه داشته باشد، اما در مقایسه با استفاده مستقیم از سفره آب زیرزمینی، آسیب‌های زیست‌محیطی آن بسیار کمتر است.

وی با تأکید بر لزوم جایگزینی آب‌های نامتعارف به جای منابع متعارف، افزود: در حال حاضر به واسطه انتقال پساب به منطقه، افت سفره‌های زیرزمینی نه‌تنها متوقف شده، بلکه در برخی موارد شاهد افزایش سطح آب نیز هستیم که این موضوع، الگویی موفق در مدیریت منابع آبی به شمار می‌رود.

مدیرعامل شرکت آبفا همدان با اشاره به همکاری نزدیک با وزارت صنعت، بیان کرد: بر اساس توافقات صورت‌گرفته، صنایعی که از چاه و آب زیرزمینی استفاده می‌کنند، شناسایی و پس از اخطار و مهلت مشخص، به استفاده از پساب هدایت می‌شوند؛ به‌طوری‌که پس از عقد قرارداد، چاه‌های مورد استفاده آن‌ها از مدار خارج می‌شود.