، با توجه به درپیش بودن آغاز سال تحصیلی یکی از مواردی که بسیار حائز اهمیت است بحث رفتارهای اولیاء، مربیان و کادر مدرسه است که خواسته یا ناخواسته سبب ناراحتی دانش آموز و صدمات جبران ناپذیر روحی می شود.

مدرسه برای بسیاری از ما با خاطرات دوستی، بازی و یادگیری همراه است؛ جایی که قرار بود کودکان در آن رشد کنند و برای زندگی آینده آماده شوند. اما امروز برای تعداد زیادی از دانش‌آموزان، مدرسه بیشتر شبیه میدان رقابت و آزمونی بی‌پایان شده است.

دغدغه نمره، ترس از امتحان و مقایسه مداوم با دیگران، جای آن حس امنیت و شوق یادگیری را گرفته است. کارشناسان هشدار می‌دهند که این تغییر رویکرد می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامت روان نسل جدید وارد کند.

لیلا کریمی‌فرشی، روانشناس و کارشناس حوزه سلامت روان در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج اظهار داشت: مدرسه در ذات خود باید جایی باشد که دانش‌آموزان ضمن فراگیری مهارت‌های علمی، توانایی‌های فردی و اجتماعی خود را پرورش دهند، دوست پیدا کنند و با احساس امنیت و آرامش رشد کنند. اما واقعیت این است که در بسیاری از مدارس، تمرکز اصلی بر نمره، امتحان و مقایسه دائمی دانش‌آموزان با یکدیگر قرار گرفته و همین امر باعث شده بخش مهمی از رسالت تربیتی مدرسه تحت‌الشعاع قرار گیرد.

وی افزود: رقابت اگر سالم باشد می‌تواند محرکی برای پیشرفت و افزایش انگیزه در کودکان و نوجوانان محسوب شود، اما زمانی که این رقابت به شکل افراطی و بر پایه مقایسه مداوم باشد، به تدریج به اضطراب، خستگی و افت عزت نفس منجر خواهد شد. بسیاری از دانش‌آموزان در این شرایط دائماً در معرض استرس قرار می‌گیرند، از امتحان می‌ترسند و حتی احساس می‌کنند هر قدر هم تلاش کنند باز هم کافی نیستند.

این کارشناس سلامت روان با اشاره به اثرات منفی چنین فضایی ادامه داد: وقتی کودک یا نوجوان به جای تمرکز بر یادگیری واقعی، تنها دغدغه کسب نمره بالاتر را داشته باشد، فرآیند آموزش به سطحی و کوتاه‌مدت تبدیل می‌شود. در این حالت، یادگیری پایدار اتفاق نمی‌افتد و دانش‌آموز به جای تجربه حس موفقیت درونی، همواره خود را با دیگران مقایسه کرده و نتیجه‌ای جز ناامیدی و کاهش انگیزه نخواهد گرفت.

کریمی‌فرشی  از پیامدهای مهم فشار آموزشی و رقابت های ناسالم در مدرسه ، ایجاد اضطراب، کاهش اعتماد به نفس  و به مروز ایجاد یاس و نامیدی در دانش آموزان  عنوان کرد و گفت: دانش‌آموزانی که دائماً در فضای رقابتی قرار دارند و از آن‌ها انتظار می‌رود بهترین باشند، به مرور باور می‌کنند که ارزششان صرفاً به نمراتشان وابسته است. این موضوع هویت فردی آنها را تحت تأثیر قرار داده و در بلندمدت می‌تواند مشکلاتی نظیر اضطراب اجتماعی، ترس از شکست و حتی افسردگی را به دنبال داشته باشد.

وی با تأکید بر نقش والدین و معلمان در ایجاد تعادل خاطرنشان کرد: «اگرچه نمی‌توان اهمیت ارزیابی و سنجش تحصیلی را نادیده گرفت، اما خانواده‌ها و کادر آموزشی باید مراقب باشند که فرزندانشان در این مسیر احساس امنیت و حمایت کنند. تقویت مهارت‌های اجتماعی، آموزش شیوه‌های مدیریت استرس، تشویق به تلاش فردی و پرهیز از مقایسه مستقیم با دیگران، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در کاهش فشار روانی بر دانش‌آموزان مؤثر باشد.

این روانشناس  تصریح کرد: مدرسه باید بیش و پیش از هر چیز مکانی برای رشد همه‌جانبه دانش‌آموزان باشد. نظام آموزشی اگر بخواهد آینده‌ای سالم‌تر برای نسل جوان رقم بزند، باید از تمرکز افراطی بر نمره فاصله بگیرد و با ایجاد محیطی پویا و شاد، زمینه شکوفایی استعدادهای فردی و اجتماعی دانش‌آموزان را فراهم سازد.

واقعیت این است که مدرسه تنها محل آموزش دروس نیست؛ بلکه جایی برای پرورش انسان‌هاست. نسلی که امروز پشت نیمکت‌ها می‌نشیند، فردا مسئولیت‌های اجتماعی و شغلی کشور را بر دوش خواهد گرفت. اگر این نسل با اضطراب، اعتماد به نفس پایین و ترس از شکست بزرگ شود، آینده جامعه نیز با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.

 بازنگری در نگاه به آموزش و جایگاه مدرسه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. آموزش باید همراه با انگیزه، شادابی و رشد باشد؛ نه مسابقه‌ای فرساینده که تنها برنده و بازنده تعریف کند. در غیر این صورت، مدرسه به جای آنکه محلی برای شکوفایی استعدادها باشد، به منبعی برای فشار روانی بدل می‌شود. برای ساختن آینده‌ای بهتر، شاید وقت آن رسیده که از «نمره‌محوری» فاصله بگیریم و «انسان‌محوری» را در اولویت قرار دهیم.