،  در روزهای اخیر و در جریان سفر محمد بن سلمان به آمریکا، یکی از موضوعات مهم در رسانه های خبری مسئله ایران و برنامه هسته ای بود. بخش مهمی از این مسئله به همزمانی ارسال نامه پزشکیان به پادشاه عربستان با سفر بن سلمان به آمریکا ارتباط داشت که رسانه هایی مانند رویترز مدعی شدند ایران از طریق بن سلمان نامه ای در خصوص مذاکره هسته ای به ترامپ فرستاد، ادعایی که از سوی مقامات کشورمان رد شد. بخش دیگر هم به سخنان دور از واقعیت ترامپ برمی گشت که مدعی شد ایران خواهان مذاکره و برداشتن تحریم هاست.

در چنین فضایی به ویژه پس از تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام، این پرسش مطرح شد که آیا تهران برنامه ای برای پذیرش رایزنی میانجی ها و شروع گفتگو هسته ای با آمریکا دارد؟

در این راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری و در پاسخ به خبرنگاران تأکید کرد: آمریکا در موضوع مذاکره جدیت لازم را ندارد و نگاهش بیشتر بر دیکته کردن خواسته‌ها است تا یک فرآیند دیپلماتیک متعارف مبتنی بر داد و ستد. این رویکرد، مذاکره را از حالت حرفه‌ای خارج کرده و بر اساس فشار و اجبار پیش می‌برد.

مسئله ای که در اظهارات این مقام ارشد وزارت خارجه پررنگ و برجسته است، اشاره به نبود اعتماد به آمریکاست به طوری که مذاکره در شرایط فعلی ممکن نیست. از نگاه تهران این بی‌اعتمادی ریشه در سابقه نقض تعهدات کاخ سفید به ویژه شخص ترامپ در خروج از برجام دارد که از زاویه دید جمهوری اسلامی این موضوع مانع اصلی هرگونه تعامل مستقیم است.

از نظر مقامات جمهوری اسلامی مادامی که آمریکا بر سیاست دیکته کردن پافشاری کند، هیچ پیشرفتی در مذاکرات حاصل نمی‌شود. در اینجا دیگر موضوع میانجی مطرح نیست. هر کشوری می تواند این نقش را ایفا کند اما عدم پیشرفت در این زمینه صرفاً به سیاست آمریکا برمی گردد که قلدرماآبانه است.

در چنین فضایی وزارت خارجه نیز رسماً اعلام کرد در جریان سفر عراقچی به هلند که روز سه شنبه برای حضور در اجلاس سالانه مقابله با سلاح های شیمیایی انجام می شود، هیچ برنامه‌ای برای مذاکره با تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) وجود ندارد. در واقع پس از تصمیم این سه کشور در استفاده از مکانیسم اسنپ بک علیه ایران، تهران اعلام کرد دیگر تمایلی ندارد در مباحث هسته ای با آنها وارد مذاکره شود. زیرا تروئیکای اروپایی خصومت خود را نشان دادند.

در این میان موضوع دیگری که مورد توجه ویژه قرار دارد نوع روابط ایران با آژانس بین المللی انرژِی اتمی است. زیرا تهران پس از تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام اعلام کرد توافق قاهره بی اعتبار شد. گفتنی است این توافق پس از تلاطمی که در روابط ایران و آژانس بعد از حملات اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هسته ای رخ داد، با وساطت مصر به دست آمد که شکل تازه ای از تعاملات بین ایران و آژانس را به وجود می آورد. اکنون با بی اعتبار شدن توافق قاهره، نگرانی ها در خصوص مراودات ایران با این سازمان مطرح است که البته اسماعیل بقایی تأکید کرد با توجه به عضویت ایران در آژانس، هنوز این روابط پابرجاست و برای تعامل با این سازمان نیازی به میانجی هم نیست زیرا ما در وین نمایندگی دائمی داریم.

با توجه به این مواضع که از تریبون رسمی وزارت خارجه به عنوان متولی اصلی مذاکرات بین المللی منتشر شد، می توان گفت در بازه نه تنها کوتاه مدت، بلکه در چشم انداز میان مدت هم امیدی به شروع گفتگوهای هسته ای با غرب (چه آمریکا و چه کشورهای اروپایی) وجود ندارد. در این راستا تأکید ویژه مقامات کشورمان بر حق غنی سازی اورانیوم علیرغم توقف این فرایند در چند ماه اخیر به دلیل بمباران تأسیسات هسته ای، مؤید آن است که ایده ها و پیشنهادهایی که پیشتر در خصوص کنسرسیوم، خروج غنی سازی، غنی سازی مشارکتی و مانند آن مطرح می شود دیگر محلی از اعراب ندارد.

با توجه به موضوع بسیار تند غرب چه در همراهی مستقیم با اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه، سپس اجرای مکانیسم ماشه و همچنین تصویب قطعنامه ضدایرانی دوم در شورای حکام، جمهوری اسلامی ایران برای پذیرش آغاز گفتگو هسته ای نیازمند تضمین های جدی و قدرتمند از سوی غربی هاست. هرچه زمان می گذرد غرب این کلاف را پیچیده تر می کند و در عین مدیرکل آژانس نیز متأثر از فشار غربی ها مواضعی خارج از وظایف خود می گیرد که بر شکل روابط ایران و این سازمان اثر منفی میگذارد. بنابراین در کنار موضوع مسجل شده، عدم شروع روندهای مذاکراتی با غرب در حوزه هسته ای دستکم در میان مدت، نوع تعاملات ایران با آژانس هم با چالش هایی روبرو است که به سادگی برطرف نخواهد شد.