، محمدرضا قلندر شریف در دهمین اجلاس کشوری شهرسازی و معماری با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد این شهر گفت: مشهد شهری است که بر «تراز خورشید امامت و ولایت» شکل گرفته و فلسفه وجودی‌اش با دیگر شهرهای جهان متفاوت است. این شهر، به برکت حضور حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع)، نه تنها میزبان میلیون‌ها زائر از سراسر کشور و جهان است، بلکه مرکز نشر فرهنگ خدمت و مهربانی محسوب می‌شود.

وی  افزود: مشهد شهری که مأموریت مدیریت آن دیگر ساده نیست و از دوران سنتی خارج شده است. امروز اداره شهرها به دوران پیچیده و چند‌لایه رسیده و دیگر نمی‌توان آنها را با مدیریت «بالا به پایین» یا روش‌های بروکراتیک گذشته کنترل کرد.

شهردار مشهد با اشاره به تجربه شش دوره شوراهای اسلامی شهر و تحول در ساختار مدیریت شهری کشور گفت: هر شهری دارای فلسفه و فرهنگ اداره خاص خود است و نمی‌توان با نسخه واحد همه آنها را پیش برد. مدیریت شهری باید متناسب با فرهنگ، ساختار و نظام حاکمیتی هر شهر طراحی شود. همین درک متفاوت، پایه شکل‌گیری نگاه جدید به حکمرانی شهری است.

قلندر شریف در ادامه به اقدام مهم معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی شهرداری مشهد اشاره کرد و اظهار کرد: همکاران ما با بررسی دقیق وظایف شهرداری، کتابی قطور شامل حدود ۵۰۰ وظیفه تدوین کرده‌اند که بسیاری از آنها خارج از وظایف قانونی شهرداری است و در واقع از وظایف سایر دستگاه‌های دولتی محسوب می‌شود. این کتاب به زودی رونمایی و به مدیران شهری کشور تقدیم خواهد شد.

وی افزود: وجود بیش از ۵۰۰ وظیفه برای شهرداری‌ها، به‌ویژه در کلان‌شهرها، نشان می‌دهد که مدیریت شهری از مرزهای سنتی فراتر رفته و بار بسیاری از مسئولیت‌های دستگاه‌های اجرایی را بر دوش گرفته است. برخی از این وظایف، ساختارهای پیچیده‌ای در دولت دارند، اما در عمل توسط شهرداری‌ها اجرا می‌شوند. به همین دلیل، اگر روزی مدیریت شهری از ساختار حکمرانی حذف شود، آثار منفی آن از نخستین ساعات روز در زندگی مردم دیده خواهد شد.

قلندر شریف با تأکید بر ضرورت «مدیریت واحد شهری» خاطرنشان کرد: سال‌هاست که از مدیریت واحد سخن گفته‌ایم، اما هنوز به آن دست نیافته‌ایم. در حالی‌که اکنون از «حکمرانی خوب شهری» و حتی «حکمرانی محلی» صحبت می‌کنیم. اگر این حرکت به شکل واقعی انجام نشود، آینده اداره شهرها با مشکل روبه‌رو خواهد شد.

شهردار مشهد افزود: دولت باید شهرداری‌ها را به‌عنوان شریک راهبردی در حکمرانی شهری بپذیرد، نه صرفاً مجری جایگزین. در غیر این صورت، کشور در مسیر اداره کارآمد شهرها دچار چالش‌های جدی خواهد شد. نتیجه این نشست‌ها نیز باید تصمیم‌سازی مؤثر و ارائه راهکارهای اجرایی برای اصلاح ساختار حاکمیتی در حوزه شهرها باشد.

وی با اشاره به برگزاری اجلاس بین‌المللی مدیریت شهری و برنامه‌ریزی شهری در مشهد گفت: در این کنفرانس، جمعی از مدیران شهری، کارشناسان، معاونان وزرا و مسئولان مؤثر کشور حضور یافتند تا درباره سازوکارهای حکمرانی خوب شهری تبادل نظر کنند. هدف این اجلاس، حرکت از گفت‌وگو به سمت تصمیم‌سازی بود تا نتیجه ملموسی در دولت و مجلس حاصل شود.

قلندر شریف درباره جایگاه ویژه مشهد در میان کلان‌شهرهای کشور اظهار کرد: مشهد سالانه میزبان حدود ۳۰ میلیون زائر است و در ایام خاص مانند دهه آخر ماه صفر، جمعیت آن تا سه برابر افزایش می‌یابد. این شرایط فشار زیادی بر زیرساخت‌ها و خدمات شهری وارد می‌کند و بدون هم‌افزایی میان مجموعه مدیریت شهری و دستگاه‌های اجرایی، اداره شهر عملاً ممکن نخواهد بود.

وی با تأکید بر نقش امام رضا (ع) در فلسفه مدیریت شهری مشهد افزود: در هنگامه‌هایی که جمعیت زائران چندین برابر می‌شود، نقش خادمان امام هشتم و مأموریت فرهنگی، اجتماعی و خدماتی شهر نمود بیشتری پیدا می‌کند. اگر هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف وجود نداشته باشد، ساختار شهر در مواجهه با این حجم از مسئولیت‌ها با چالش جدی روبه‌رو می‌شود.

شهردار مشهد در بخش دیگری از سخنانش «حکمرانی خوب شهری» را لازمه توسعه پایدار کلان‌شهرها دانست و تصریح کرد: برای تحقق آن باید همه گروه‌های ذی‌نفع، از شهروندان عادی گرفته تا نخبگان، دانشگاهیان، مراکز علمی، بنگاه‌های اقتصادی خرد و کلان، و سازمان‌های مردم‌نهاد در تصمیم‌سازی‌ها مشارکت فعال داشته باشند.

وی با اشاره به شکل‌گیری ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر گفت: شوراهای اسلامی شهر نخستین سنگ‌بنای حکمرانی محلی‌اند و باید اکنون با آسیب‌شناسی شش دوره پیشین، مسیر اصلاحی را ادامه دهیم تا همه بپذیرند که حکمرانی شهری الگوی ایده‌آل اداره شهر در ایران است.

قلندر شریف اضافه کرد: در مشهد، برای تحقق همین هدف، شورای اجتماعی شهر تشکیل شده است تا مردم در تصمیم‌سازی‌های محلی نقش مستقیم داشته باشند. پروژه‌های زودبازده و اولویت‌دار محلات در این شوراها طراحی و اجرا می‌شود. در سه تا چهار سال اخیر، تعداد زیادی از این پروژه‌ها با مشارکت مردم به نتیجه رسیده و همین همراهی موجب افزایش آرامش و اعتماد عمومی شده است.

وی در ادامه با انتقاد از هماهنگی نداشتن قوانین بالادستی با این مسیر اصلاحی بیان کرد: متأسفانه قوانین موجود هنوز از مشارکت راهبردی با مدیریت شهری پشتیبانی نمی‌کنند و در نظام تصمیم‌گیری دولت نیز این اندیشه نهادینه نشده است. اگر دولت نگاه سازنده و مشارکتی به شهرداری‌ها داشته باشد، اداره شهرها و اجرای طرح‌های توسعه بسیار سریع‌تر و مؤثرتر پیش خواهد رفت.

شهردار مشهد در ادامه با اشاره به اجرای گسترده پروژه‌های عمرانی در سطح کشور گفت: چندی پیش در نشست مجمع کلان‌شهرها و دیدار با رئیس‌جمهور، گزارشی ارائه کردیم که نشان می‌داد شهرداری‌ها علی‌رغم محدودیت‌ها، مشغول اجرای ده‌ها پروژه بزرگ عمرانی هستند. رئیس‌جمهور با استقبال و شگفتی اظهار کرد که حجم فعالیت‌های شهرداری‌ها فراتر از انتظار است و در واقع، خدمات آنها خدمات جمهوری اسلامی محسوب می‌شود.

قلندر شریف همچنین به موضوع قانون درآمدهای پایدار شهرداری‌ها اشاره کرد و گفت: این قانون که پس از حدود ۱۶ سال تأخیر تصویب شده، باید مورد بازنگری فوری قرار گیرد تا شهرداری‌ها بتوانند بدون آسیب به ساختار شهری، از منابع قانونی و شفاف تأمین هزینه کنند. پیش ازتصویب این قانون، بسیاری از شهرداری‌ها ناچار بودند از روش‌های غیر اصولی مانند فروش تراکم برای تأمین هزینه‌ها استفاده کنند که به چهره و نظم کالبدی شهرها آسیب می‌زد.

وی در پایان با تأکید بر جایگاه مشهد به عنوان الگوی حکمرانی شهری افزود: شهر امام رضا (ع) باید الگویی برای شهرهای زیارتی و مذهبی جهان باشد، همان‌گونه که دیگر شهرهای مذهبی از جمله نجف و کربلا در عراق تلاش کرده‌اند نظام‌های مدیریتی خود را بر پایه ارزش‌های ایمانی و فرهنگی تنظیم کنند. اگر در مسیر حکمرانی خوب شهری و مشارکت حداکثری مردم حرکت کنیم، می‌توانیم در آینده به الگویی ملی و بین‌المللی در اداره کلان‌شهرهای زیارتی تبدیل شویم.