، یکی از راه های تقویت مناسبات ایران و روسیه ، همکاری در زمینه اقتصادی است که می تواند فراتر از بحث تجارت و روند صادرات و واردات، شامل صنعت توریسم و مبادلات بانکی نیز باشد. اما با توجه به دلاریزه بودن سیستم تبادل پولی و مالی جهان و از طرفی تحریم های سنگین علیه ایران که البته روسیه هم از سال 2014 در چندسال اخیر و پس از حمله به شبه جزیره کریمه بدان دچار شد، امکان فعالیت دو کشور در این کانال دلار را نمی دهد. از این رو ایده استفاده از شبکه بانکی روسیه در ایران مطرح شده است.

شبکه بانکی روسیه یا همان «میرکارت» قبل از تحریم مسکو در برخی کشورها مانند ترکیه فعال بود، به طوری که گردشگران و تجار روسی با استفاده از این کارت ها در کشورهای مقصد فعالیت های اقتصادی، تجاری و گردشگری داشتند و خریدهای لازم را انجام می دادند. به صورت خلاصه اینکه «میرکارت» نسخه روسی ویزا و مسترکارت است. این سیستم اکنون در ویتنام، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، اوستیای جنوبی، آبخازیا، کوبا، ترکیه قابل استفاده است. همچنین پذیرش این کارت در امارات، کره جنوبی و انگلیس در حال آزمایش است.

فعال سازی «میرکارت» در ایران

با توجه به آنکه ایران و روسیه تحت تحریم‌های آمریکا و اروپا قرار دارند دسترسی این دو کشور به سیستم‌های مالی جهانی قطع شده است. بنابراین راه اندازی میرکارت باعث سهولت تبادل تجاری با ایران نیز می‌شود و مشکلات تجار روس در این زمینه را برطرف می‌کند.

در همین راستا سال 1401 مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه ایران به خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه گفت دو کشور برای آن که مبادلاتشان را «دلارزدایی» کنند باید سیستمی مانند سوئیفت داشته باشند.

صفری از توافق‌ برای استفاده از کارت بانکی «میر» روسیه در ایران هم خبر داد و تصریح کرد این سیستم «به زودی در ایران راه اندازی خواهد شد».

در این راستا در نخستین گام، راه اندازی کارت های اعتباری روسی در ایران می تواند به رونق گردشگری کمک کند، زیرا فعالان اقتصادی و گردشگران با کارت اعتباری خرید می کنند و امکان خرید آنلاین مشابه ویزا کارت و مستر کارت وجود دارد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که با توجه به روابط فیمابین روسیه و ایران، گردشگران روسی بسیاری تمایل دارند از ایران دیدن کنند و لذا تسهیل شرایط برای آنها فرصتی برای کسب درآمد کشور ماست.

از سوی دیگر ایران و روسیه سلسله اقداماتی در راستای حذف دلار از روابط اقتصادی خود برداشته اند و قرار است ارزهای ملی خود را جایگزین دلار کنند، بنابراین بخشی از تحقق این روند می تواند در قالب راه اندازی کارت های اعتباری دوم کشور باشد. در صورت محقق شدن این روش، فشارهای تحریمی بر دو طرف کاهش خواهد یافت. این به معنای باز شدن دست ایران در فضای بین الملل است.

در این راستا نقش وزارت خارجه نیز اهمیت دارد. در این خصوص کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه اعلام کرده است مسکو و تهران برای برقراری سامانه پیامکی مالی به نام MIR تلاش می‌کنند تا از این طریق گامی در راستای بی‌نیازی از سامانه مالی «سوئیفت» برای پرداخت‌های بین بانکی بردارند.

همچنین در اردیبهشت سال جاری، محسن رحیمی، رایزن بازرگانی ایران در روسیه، اعلام کرد: «آماده‌سازی زیرساخت‌های فنی لازم فعال‌سازی کارت «میر» در حال انجام است، اما اجرای این سیستم زمان می‌برد» به گفته این مقام ایرانی، آزمایش سیستم «میر» ممکن است از اواخر تابستان یا اوایل پاییز در ایران آغاز شود.

در این خصوص ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز سوم اردیبهشت درباره مراحل آماده سازی پروژه کارت میر روسیه گفت: «در روند پروژه پیشرفت‌ های بسیار خوبی وجود دارد و موجب شده است در مرحله اجرایی قرار بگیرد. اقدامات لازم برای پروژه کاملاً تکنیکی و فنی است و متخصصان و مقام های ذی ربط در حال برداشتن گام‌های نهایی برای اجرایی شدن آن هستند.»

اما افزون بر مشکلات فنی موجود، مشکل اصلی در مسیر اجرای «میرکارت» چند نرخی بودن ارز در ایران است که توسط دولت اجرا می شود. ایرانی ها در روسیه مشکل چندانی در زمینه تبدیل ارز ندارند، زیرا ساختار تک نرخی ارز بر روسیه حاکم است و گردشگر یا بازرگان ایرانی دلار را در بانک روسی به نرخ روز تبدیل می کند؛ ضمن اینکه قیمت دلار در بازار آزاد روسیه کمتر از یک روبل با نرخ شناور تفاوت دارد. لذا اجرایی شدن طرح بانک مرکزی باید تصمیم به عبور از ارز چند نرخی بگیرد.

گفتنی است، در سال ۲۰۱۴ و پس از رأی گیری کریمه به پیوستن به روسیه در همه پرسی، سیستم کارت ملی پرداخت (NPCS)، اپراتور کارت‌های «MIR» ایجاد شد. کلمه «میر» به معنای «جهان» یا «صلح» است. این سیستم برای مقابله با شرایط قطع ارتباط کارت‌ها از سیستم‌های پرداخت بین المللی ایجاد شد. در آن زمان، سازمان‌های بودجه شروع به کنار گذاشتن تدریجی پرداخت به کارت‌های ویزا و مسترکارت کردند و پرداخت حقوق بازنشستگی، مزایای اجتماعی و حقوق کارکنان سازمان‌های بودجه‌ای به سیستم پرداخت «میر» منتقل شد.