مراسم تودیع محسن مومنی شریف با حضور حجت‌الاسلام قمی رییس سازمان تبلیغات اسلامی، حجت‌الاسلام قاسمیان، محسن مؤمنی‌شریف، محمدمهدی دادمان، غلامعلی حدادعادل، سیدمسعود شجاعی طباطبایی، محمد حمزه‌زاده، داریوش ارجمند، سیدمحمد طباطبایی، علیرضا تابش و جمعی از چهره‌های فرهنگی و ادبی و هنری در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد.

بر این اساس، پیش از آغاز این مراسم حضار با حضور در مزار شهدای محوطه حوزه هنری با شهدای انقلاب و دفاع مقدس تجدید میثاق کردند.

در ابتدای این مراسم، ویدئویی از عملکرد مدیریت سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برای مخاطبان پخش شد.

اجرای مراسم نیز برعهده رسالت بوذری بود.

مرتضی سرهنگی به عنوان اولین سخنران، گفت: به آقای مومنی بعد از ۱۰ سال خسته نباشید می‌گویم. به جناب آقای دادمان که از فردا در اتاق آقای مومنی می‌نشینند هم خوش آمد می‌گویم. فقط به ذکر این بسنده می کنم که اعتماد مردم به حوزه هنری یک ثروت ابدی برای این سرزمین است و اجازه کم کردن این ثروت و ضرر زدن به کشور را نداریم.

محمدعلی رجبی دوانی از موسسان حوزه هنری و هنرمند نگارگر نیز در این مراسم با اشاره به اینکه از ابتدا برای این مجموعه، عنوان «حوزه اندیشه و هنر و اسلامی» را انتخاب کردند، گفت: این عنوان از این جهت حائز اهمیت بود که اول معتقد به انقلاب اسلامی باشد و بعد آثاری متناسب با انقلاب تولید کند و مرکزی باشد که برای آینده هنر کشور جهت دهی بدهد. در سال‌های اول که این مرکز راه افتاد بسیار مومنانه کار کردند و همه بدون توقع مالی کارهای زیادی انجام می دادند و در این زمان رابطه ما با حضرت امام خمینی (ره) به ویژه در حوزه موسیقی رابطه تنگاتگی بود.

وی افزود: در این راه با رهنمودهای ایشان کار را ادامه می‌دادیم و این در حالی است که بعدها مقام معظم رهبری هم با رهنمودهای روشنگرانه خود همراه هنرمندان حوزه هنری بودند.

رجبی دوانی با ابراز تاسف از تغییر کاربری این مجموعه به مجتمع اداری گفت: این موضوع باعث شد بسیاری از نیروهای اولیه و هنرمند از آن بی‌بهره باشد. صلاح است یک بار دیگر به آنچه که هنر می‌خواهد، برگردیم؛ هنری که باید در جهت انقلاب و نیک نفسی باشد. چراکه هنر دستوری و هنری که اداری باشد، اصلاً شایسته نیست.

وی ابراز امیدواری کرد که این مرکز بدل به همان حوزه هنری که انتظار از آن می رود، شود. امیدوارم محمدمهدی دادمان هم تلاش کند که حوزه هنری به اصالت «حوزه هنر و اندیشه اسلامی» بازگردد و ما توفیق داشته باشیم که در دوره جدید شاهد تحول عظیمی در عرصه هنر انقلاب باشیم.

کمک کنیم که حوزه هنری را در مسیر تعیین شده ابتدایی قرار گیرد

غلامعلی حدادعادل رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز به عنوان سخنران بعدی گفت: حوزه هنری یک نهاد برآمده از انقلاب اسلامی است، برخی از دوستان به یاد ندارند اما در دی ماه ۱۳۵۷ که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی بودیم، تدابیری برای انجام کارهای هنری پس از پیروزی انقلاب اندیشیده شد و اتفاقاتی در حال جوانه زدن بود و پس از تشکیل حوزه هنری بود که این نهاد جایگاه خود را در حوزه تدبیر آثار هنری تثبت کرد.

وی با بیان اینکه حوزه هنری، رویش ها و ریزش‌های زیادی هم داشت، اظهار کرد: به صورت خلاصه 

باید چند نکته را بگویم؛ اول اینکه خداوند هنر را آفریده و انسان از هنر جدا نیست، دوم اینکه در واقع حقیقت بر بال هنر پرواز می‌کند و انسان بدون هنر نمی‌تواند زندگی کند و نکته سوم اینکه هر جامعه‌ای به هنر نیازمند است و دانستن این نکات برای مدیران بسیار لازم است اما کافی نیست و باید بدانند که وظیفه آنها در تأمین نان و آب خلاصه نمی‌شود اما بدانند هنر برای جامعه ضرورت دارد.

حدادعادل با تاکید بر اینکه هر حکومتی برای تأمین هنر و ایجاد آثار هنری باید تدبیر و تمشیت داشته باشد، گفت: در نهادی مثل حوزه هنری و اساساً در جمهوری اسلامی تمامی آثار هنری باید منطبق با شرع باشد. البته اگر ما نتوانیم به تولید هنری بپردازیم جامعه به سمت استفاده از تولیدات هنری دیگران می رود. ما به دلایل تاریخی در هنر ضعیف بودیم و هستیم و از این ناحیه آسیب پذیر هستیم و آسیب دیده ایم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی خاطرنشان کرد: همان طور که رهبر انقلاب امسال را سال جهش تولید اعلام کردند پس باید ما در حوزه، هم برای جهش تولید هنری تلاش کنیم.

وی با اشاره به اینکه باید برای همه افراد یک جامعه اثر و خوراک هنری سالم تولید کنیم، توضیح داد: در این مسیر باید حوزه های علمیه به کمک حوزه هنری بیایند تا بلاتکلیفی‌ ها حل شود و شرایطی فراهم شود تا پاسخگوی مسائل سیاسی و اجتماعی انقلاب اسلامی ما هم باشد. حوزه هنری باید عهده دار تولیدات آثار فاخر بوده و در جهت الگوسازی قدم بردارد. حوزه هنری به منظور حل کردن مسائل و الگوسازی تاسیس شده است.

حدادعادل در پایان با تاکید بر چاره اندیشی در حوزه هنر، گفت: اگر چاره اندیشی نکنیم قطعاً انقلاب اسلامی از این ناحیه ضربه خواهد خورد. به سهم خودم از زحمات محسن مؤمنی شریف تشکر کرده و برای جناب دادمان هم آرزوی توفیق می کنم و باید همه به محمدمهدی دادمان کمک کنیم که حوزه هنری را در مسیر تعیین شده ابتدایی قرار دهد.

خاموشی: توقع رهبر از حوزه هنری تولید هنر ارزشی است

در بخشی از این مراسم حجت‌الاسلام خاموشی گفت: حوزه هنری برخواسته از انقلاب اسلامی است و نگاه ولی فقیه زمان ما هم به حوزه نگاه تولید هنری ارزشی است. در آن زمان که وظیفه داشتم در شورای سیاست گذاری تلاش کردم کار کردهای حوزه را پیگیری کنم و در حوزه ادبیات و سینما اعم از کاربری و تولید تقویت پیدا کند. 

وی افزود: در جشنواره های مستندی که برگزار شد مستندسازان حوزه رتبه های خوبی دریافت کردند که همین نشان از تلاش حوزه هنری است.  زمانی به آقای سرهنگی می گفتم که چند نفر در جبهه حضور داشتند و چند خانواده درگیر بوده اند؟ ما چقدر توانسته ایم از آنها نقل آن احوال را بشنویم و کتاب تولید کنیم؟

خاموشی ادامه داد: حوزه هنری هم مچون یک تابلوی نقاشی شده از انقلاب است و هنرهای مختلف در حوزه هنری از قوام خوبی برخوردار است و در هنرهای دارای ریشه دینی دارای انسجام شده است.

وی در مورد رییس جدید حوزه اظهار داشت: آقای دادمان به مدت یکسال درحال بررسی و‌ فهم ماهیت و‌چیستی حوزه بود تا مقام معظم رهبری با این انتصاب موافقت کنند. حوزه هنری مال انقلاب است و  رهبر انقلاب هم هنرشناس و هنرمند هستند. اگر ما زمانی پرفروش شدیم توصیه حضرت آقا و تاثیر تقریضانشان بود.

خاموشی ادامه داد: انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و سبک زندگی ایرانی اسلامی سه موضوع بود که در اولویت کاری ما قرار داشت اما در زمان کنونی، نقشه راهی که در کشورهای پیرامون شکل گرفته نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی در توصیه به مدیران حوزه گفت: باید به رسانه با فناوری های جدید توجه کنید که به کمک آنها می توان عدد یک را به بینهایت تبدیل کرد‌. در عین حال به سه حوزه کاشت داشت و برداشت در فرهنگ توجه شود که شامل پرورش هنرمند، حفظ او و بهره‌وری از او می شود.

حجت‌الاسلام خاموشی سپس به رییس سابق حوزه اشاره کرد و گفت: ان‌شاءالله از تولیدات جدید آقای مومنی هم بهره مند شویم و می دانم که به زودی رونمایی کتابی که در دست دارند انجام خواهد شد.

وی در مورد رییس جدید حوزه هنری هم گفت: خدا را شکر که دادمان با حجت الاسلام قمی همکاری های وسیعی دارند و امیدواریم که هر چه گسترده تر حوزه هنری را به پیش ببرند.

ضرغامی: در برخورد با آدم برفی اشتباه کردم

در ادامه این مراسم و‌ پس از نمایش کلیدی در مورد محسن مومنی، عزت الله ضرغامی هم گفت: من در هفته های گذشته از ماسک استفاده نمی کردم اما با توجه به توصیه مقام معظم رهبری این کار را حدی گرفته ام. 

وی سپس اظهار داشت: محسن مومنی شریف مدیر کارشناس است برخلاف عده ای که تنها کارشناسان خوبی هستند اما در حوزه مدیریت اگر نگوییم خیانت، خدمت هم نمی کنند. اگرچه من معتقدم در سطوح بالا خائن نداریم اما عمل خائنانه زیاد داریم و زیادند کسانی که عملکرد مدیریت خوبی ندارند و ضربه های بسیاری می زنند. در عین حال کسانی هم هستند که مدیران خوبی هستند اما در حوزه مسئولیتشان به معنی واقعی کارشناس نیستند و در این مورد آسیب شناسی های زیادی می توان کرد.

رییس سابق سازمان صدا و سیما گفت: از جمله اینکه ما کارشناسان زیادی داریم که برای خوشآمد مدیران کار می کنند تا تنها حقوقی دریافت کنند. بارها گفته ام که بسیاری از مدیران بر بدنه کارشناسی کشور پاتیناژ بازی می کنند و در واقع کارشناسان مدیران را گول می زنند. در عین حال کم نداریم افرادی که هم کارشناس هستند و هم مدیران لایقی هستند و با شناختی که از مومنی شریف دارم او را یکی از بهترین مدیر کارشناسان می دانم.

وی سپس در مورد رییس جدید حوزه هنری فت: محمد مهدی دادمان را هم چند سالی است که می‌شناسم البته با پدر ایشان از سال ۵۷ در فعالیت های دانشجویی و دانشگاهی داشته ایم اما موفقیت های ایشان ربطی به پدرش ندارد و خودش فردی با تجربه در رویش های جوانانی که ما آنها را تقدیس می کنیم، است. وی جوان و پر انرژی است و روحیه بسیار خوب تعامل و تواضع و اخلاق بسیار ارزشمند دارد و متخصص نیروی انسانی است. توانمندی شبکه سازی و سازمان دهی کردن و توانمندی واسطه شدن برای وصل کردن بخش های مختلف را دارد و در این حوزه کارشناس است. توانایی که در این مقطع به آن بسیار نیازمندیم. در عصر فضای مجازی که موج سازی های هنری نیازمند یک سازمان دهی درست است و ایجاد تشکیلات بویژه در استانها که استعداد جوانان هدر می رود و ما حسرت می خوریم که چرا در مسیر منفی قرار می گیرند.

وی سپس افزود: خواهشم از ایشان و حجت الاسلام قمی این است که به این موضوع توجه کنند که مخاطب کارهای حوزه هنری مخاطب عام است نه مخاطبان خاص سیاسی و ایدئولوژیک و حتی مقام معظم رهبری هم این تذکر را در مورد برخی بخش ‌های فرهنگی سپاه دادند و ایشان نه تنها قشر سفید بلکه خاکستری جامعه و حتی دیگران را مخاطب می دانند.

ضرغامی در ادامه اظهاراتش به حجت‌الاسلام زم اشاره کرد و گفت: من هم چه در زمان مسئولیت خودم و چه امروز اختلافاتی با دیدگاه های حجت‌الاسلام زم داشته و دارم اما انصافا نباید زحمات ایشان را نادیده گرفت. یکی از اشتباهات من در زمان مسئولیتم در مورد فیلم سینمایی آدم برفی بود که متوجه اهمیتش نشدم و چون با معیارهای آن زمان ما متفاوت بود با آن مخالفت کردیم و حوزه هنری هم به اصلاح آن رضایت نداد. اشتباه من این بود که اگر کوتاه می آمدم و درک می کردم که فیلم آدم برفی چه پیام های سیاسی و مورد نیاز و اولویت داری دارد در زمان مناسب نتیجه بهتری می گرفتم.

ضرغامی افزود: اگر ما در تشخیص اولویت ها خوب عمل نکنیم دیگران این حوزه را پر می کنند و حوزه هنری باید بتواند مخاطب عام را جذب کند تا پیامهای درست و به موقع را منتقل کند.

رشاد: اندیشه را در حوزه هنری حفظ کنید تا مکتب هنر انقلاب شکل بگیرد

آیت‌الله رشاد هم در سخنانی پس از اشاره به تحول و پویایی فقه و تاثیر انقلاب بر آن گفت: در برخی حوزه های دیگر همچون حوزه های نظامی هم بعد از انقلاب حرکتهای خوب و چشمگیری داشته این اما در عرصه فرهنگ و هنر به جز در حوزه ادبیات و بویژه شعر که نوآوریهایی داشته ایم، در حیرت به سر می بریم و مبتدی هستیم و به انسجام و استقلال نرسیده ایم.

وی در مورد توقعی که از حوزه هنری می رفته گفت: حوزه هنری می توانست موسس مکتب هنری انقلاب باشد و این توقع از حوزه هنری می رفت و می رود گرچه تاثیرات به سزایی در همه عرصه های هنری در طول دوره نسبتا طولانی سی و پنج ساله فعالیتش داشته است، کاش نام اندیشه از عنوانش برداشته نمی شد. 

وی افزود: با شکل گیری و بررسی الهیات هنر، اخلاقیات هنر، فقه هنر، علم هنر و پرورش نیروهای هنری که به خلق آثار هنری منتج شود، مکتب هنر انقلاب شکل می گیرد. 

آیت‌الله رشاد ادامه داد: تنها بنا نباشد که حوزه هنری آثار هنری خلق کند و در عمل اندیشه را از اینجا حذف نکنید حتی اگر از نامش حذف شده است.

وی سپس گفت: همانطور که آقای حداد عادل هم اشاره کردند در اینجا بیشتر رویش هایی بوده گرچه ریزش هایی هم بوده است که نباید این ریزش ها را به حوزه هنری نسبت داد. 

آیت‌الله رشاد سپس خطاب به رییس جدید حوزه هنری گفت: آقای دادمان تجربه نگاری دهه شصت حوزه هنری را انجام دهند. اگر به همین تابلوهایی که در انبار اینجاست، یا فیلم هایی که در آن ساخته شد توجه کنند می بینند که اگرچه نسبت به امروز به لحاظ تکنیکی غیر فنی و ساده بود اما فوق‌العاده تاثیر گذار بودند همچون فیلم توبه نصوح که مرحوم سلحشور یکی از ارکان آن بود و خلوص، نیت عبادی و روح جهادی در آن وجود داشت.

وی سپس ادامه داد: آقای مومنی و دادمان وجوه مشترک زیادی دارند هر دو دارای سبقه تحصیلات حوزوی هستند و از استعداد سرشار برخوردارند. دادمان شجاع و در جذب نیرو توانمند است‌ حوزه هم به حمایت از حوزه هنری خواهد آمد و ما آماده ایم در حد یک مشاور در زمینه فقه و اخلاق هنر کمک کنیم. از لوازم و پیشینه این اقدام مقدس این است که حوزه هنری دهه شصت تجربه نگاری شده و معیارهای ریشه ای آن ارتقاء پیدا کنند.

آیت‌الله رشاد در انتهای سخنانش گفت: شهادت می دهم که آقای مومنی هم محسنند هم مومنند و هم شریف و سه کلمه خلوص و مهربانی و شریف بودن توصیف کننده اوست.

محسن مومنی شریف: چکیده حوزه هنری را در مرتضی آوینی می دیدم 

در ادامه پیام تصویری از پرویز پرستویی پخش شد که اعلام کرد به دلیل حضور در پروژه ای خارج از تهران حضور دارد و دوست داشته برای تشکر از محسن مومنی شریف در این مراسم حضور داشته باشد.

بعد از آن محسن مومنی شریف پس از دریافت تندیسی از سردار مکی برای همراهی و حمایت از جشنواره کودک و نوجوان دفاع مقدس گفت: ده سال گذشته در چنین مراسمی امانت مسئولیت را از آقای بنیانیان که زحماتشان کمتر دیده شده تحویل بگیرم مبلغ بزرگواری به نام شیخ ابراهیم انصاری در جلسه حضور داشت که آخرین نامه پیش از شهادتش در لبنان را خطاب به من نوشت. بعد از آن هم پشت این تریبون شهدای بزرگواری همچون حاج قاسم سلیمانی، ابو مهدی مهندس و سردار همدانی سخنرانی کرده اند. سپاسگزار خداوندی هستم که گناهان و عیوبمان را می پوشاند و از همه کسانی که در این چند روز مرا مورد لطف قرار دادند تشکر می کنم. 

وی افزود: اگر مقام معظم رهبری نبودند بعد از دفاع مقدس حوزه هنری تعطیل یا ادغام می شد. اهتمام و تحسینات و تشویق‌های ایشان را روزی بیان خواهم کرد که چنین سرمایه معنوی ای می تواند پشتیبان محمد مهدی دادمان باشد.

مومنی سپس تصریح کرد: حجت‌الاسلام قمی تصمیم درستی گرفته اند و در این اتفاق من هم مشاور ایشان بودم و مایل بودم در زمان پایان سی سال خدمت بازنشسته شوم که این جایگزینی نزدیک هشت تا نه ماه طول کشید. از همه مدیران و همکارانم بیعت گرفته ام که تا زمانی که آقای دادمان تمایل داشته باشند با ایشان همکاری کنند.

وی سپس تأکید کرد: با توجه به اشرافی که دارم می توانم شهادت دهم که حوزه هنری امروز حوزه هنری انقلاب است و هر دوره نسبت به زمان قبلش بهتر بوده گرچه دوره آقای زم مسائل خودش را داشته و به راحتی نمی توان آن را قضاوت کرد. روزی اگر بنا باشد حوزه هنری را در قالب یکی از هنرمندانش ترسیم کنیم مصداق آن به نظر من سید منمه تضی آوینی است. نه آن آوینی اسطوره ای بلکه همان آوینی واقعی که با هم همکار بودیم و هم قهرش را دیده ایم و هم لطفش را.

رییس سابق حوزه هنری ادامه داد: آوینی سه ویژگی داشت اول ایمان و باورهایش که علاوه بر آنچه که یک انسان مومن به آن ایمان دارد به انقلاب، مسئولیت انسان و آینده جهان ایمان داشت. دوم بسیار متخلق به اخلاق بود و هنر را بهانه ای برای ازبین بردن اخلاق نمی دانست و سوم اینکه بسیار عالم بود.

وی افزود: تولی و تبری در هنر را از ایشان آموختیم. وی به رویش ها ارج می نهادند و آثار و اندیشه آنها را به دیگران توضیح می داد. گرچه مدیریت کلانی را تجربه نکرد اما در حوزه مدیریت از او آموخته بودم که مدیر فرهنگی باید هوشمند و مقتدر باشد و مدیریت فرهنگی بدون اقتدار نمی شود. با اینکه با تفکر اباهه گری مقابله می کرد برایش مزاحمت هایی ایجاد می کردند. ایشان نگاهشان به هنر انقلاب تمدنی بود که اینها بدون ثبات قدم ممکن نیست.

مومنی ادامه داد: حوزه را در ده سال اخیر هنرمندان اداره کردند. از میان آنها مدیران برجسته ای برآمدند که از حوزه معرفی شدند و در جاهای مهمی مدیریت می کنند. حوزه هنری در حوزه مدیریت یک نهاد جهادی و انقلابی است.

وی در انتها اظهار داشت: هم حجت‌الاسلام قمی و هم آقای دادمان خود را از نوجوانی مخاطب حوزه هنری می دانند و آن را به خوبی می شناسند بنابراین آینده حوزه را خوب می دانم.

صالحی: حوزه هنری نهاد ادای دین ما به دفاع مقدس است

در ادامه سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پست تریبون قرار گرفت و گفت: وقتی به چهل سال گذشته بر می گردیم حوزه هنری را می توان در تصویرهای مختلفی روایت کرد. اولین تصویر نقش حوزه هنری در پاسداشت دفاع مقدس است. حوزه هنری از معدود نهادهایی بوده که در این پاسداشت از بدو تأسیس موثر بوده است. در حوزه ادبیات بیش از چهارصد اثر تألیف و ۱۵۰ اثر ترجمه کرده است. شعر دفاع مقدس از حوزه هنری پا گرفت. یکی از ارکان سینمای دفاع مقدس حوزه هنری است. در حوزه هنرهای تجسمی حوزه هنری در چهارده رشته در فضای دفاع مقدس و انقلاب اسلامی فعالیت کرده است.

اگر به دفاع مقدس و آن هشت سال ناب مدیونیم یکی از نهادهایی که تلاش کرده ادای دین کند حوزه هنری است.

وی افزود: حوزه هنری در مستند نگاری اجتماعی و تاریخی ما جایگاه ویژه ای داشته چه با خاطره نگاری دفاع مقدس و چه با کارهای دیگر. مستند نگاری تاریخی اجتماعی سیاسی دوران معاصر را به نوعی مدیون حوزه هنری هستیم.

صالحی ادامه داد: آموزش های مستقیم و غیر مستقیم حوزه هنری در تربیت نیروی انسانی موثر بوده که محدود به تهران نمی شده است.

وی سپس گفت: در این چهل سال، مجموعه وسیعی تلاش کردند و مدیران مختلفی هم به این مجموعه آمدند. مومنی شریف ترکیبی از خلوص، همدلی و همراهی داشت که به او‌خسته نباشید و به آقای دادمان هم خوشآمد می گویم. ایشان دو وظیفه سنگین پاسداری از یک میراث وزین و ورود به گام دوم انقلاب را بر عهده دارد.

وزیر ارشاد ادامه داد: اگر دهه شصت نقطه عطفی برای حوزه هنری بود امیدواریم که دهه بعد هم نقطه عطفی در ابتدای گام دوم انقلاب خواهد بود.

در پایان این مراسم پس از آنکه هدایای مختلفی به محسن مومنی شریف اهدا شد با حضور سیدعباس صالحی، حجت الاسلام خاموشی، آیت الله رشاد، داریوش ارجمند و مادر سه شهید، حجت الاسلام قمی حکم محمدمهدی دادمان را به دست او داد.

محمد مهدی دادمان هم در سخنان کوتاهی گفت: هرکسی که حوزه هنری و یا تاریخچه آن را بررسی کند می تواند شهادت دهد که حوزه هنری انقلاب اسلامی امروز از ده سال پیش بسیار رشیدتر و بالنده تر است. 

وی با اشاره به آیه ای از قرآن افزود: همه هویت ما به‌خصوص امروز که از همه اطراف تحت هجوم و فشار هستیم از جهاد است. 

دادمان تأکید کرد: اگر موفق شویم که جهاد را روایت کنیم حتما عاقبت بخیر خواهیم بود.