کدخدایی:
رهبر انقلاب ضامن حقوق ملت و آزادی‌ها هستند
نشست خبری همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای صبح امروز در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد.
، نشست خبری همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای صبح امروز (یکشنبه ۹ آذر ۱۴۰۴) باحضور دکتر عباسعلی کدخدایی رئیس این همایش، رئیس پژوهشکده و عضو حقوقدان شورای نگهبان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، آیت‌الله سعدی نماینده مجلس خبرگان رهبری و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، دکتر محمد اسحاقی معاون پژوهشی موسسه انقلاب اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دکتر هدی غفاری عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد.
دکتر کدخدایی در ابتدای این نشست به ارائه گزارشی مختصر از فرآیند برگزاری این همایش پرداخت و بر مبانی فکری این همایش تأکید کرد.
وی با بیان اینکه مفهوم آزادی و حقوق ملت سابقه‌ای دیرینه دارد، تصریح کرد: امام خمینی (ره) آزادی و استقلال را به عنوان پایه‌های اصلی شعار‌های انقلاب اسلامی قرار دادند و پس از انقلاب نیز این واژه‌های گرانسنگ در قانون اساسی به عنوان دو پایه اصلی لحاظ شد.
بیشتر بخوانید:
ارائه مقالات علمی همایش حقوق ملت و آزادی های مشروع
رئیس همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای خواستار تبیین اراده نظام جمهوری اسلامی در خصوص آزادی و استقلال شد و بر اندیشه‌ورزی صاحب‌نظران در این زمینه تأکید کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، مقام معظم رهبری را یکی از صاحب‌نظران بزرگ جهان اسلام دانست که در بحث آزادی و حقوق ملت نه تنها نظریه‌پردازی و ترویج کرده‌اند، بلکه برای تضمین و اجرای آن مجاهدت و تلاش داشته‌اند.
دکتر کدخدایی اظهار داشت: آنچه مدنظر ایشان بوده این است که لازم است در مقولات زیربنایی مثل آزادی، تتبع و تفحص داشته باشیم و با ایجاد منظومه فکری در بنیاد‌های اسلام مثل آزادی بیاندیشیم.
رئیس همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر لزوم «فکری بکنیم برای فکر، برای اندیشه‌ورزی و برای فعال کردن اندیشه‌ها»، این نکته را حائز اهمیت دانست که این نگاه از سوی فردی بیان می‌شود که در بالاترین مقام سیاسی و اجرایی کشور حضور دارد.
دکتر کدخدایی در بخش دیگری از سخنانش ابعاد مختلف آزادی از جمله بعد معنوی و همچنین آزادی‌های سیاسی و اجتماعی را مورد بحث قرار داد و اظهار داشت: انقلاب اسلامی ما مطالبه مردم برای تحقق آزادی و استقلال بود و تحقق و شکل‌گیری جمهوری اسلامی ایران گامی در جهت تحقق این دو مفهوم بود.
وی افزود: آنچه ما دنبال آن هستیم و مقام معظم رهبری بار‌ها تأکید فرمودند، لزوم تحقیق در منابع اسلامی پیرامون مفهوم آزادی است.
رئیس همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای با ارائه گزارشی از فرآیند اجرایی همایش که پیش‌نشست افتتاحیه آن در آذرماه سال گذشته برگزار شد، آمار قابل توجهی از مشارکت علمی در این رویداد را اعلام کرد که به شرح ذیل است:
دریافت حدود ۵۴۰ مقاله و چکیده مقاله.
مقالات کامل: ۴۰۰ مقاله کامل.
مشارکت‌کنندگان: بیش از ۸۵۰ نفر نویسنده، استاد، محقق و پژوهشگر.
پیش‌نشست‌ها: بیش از ۷۰ پیش‌نشست در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و حوزوی.
مراکز همکار: همکاری ۳۶ مرکز دانشگاهی و ۲۲ پژوهشگاه دانشگاهی و حوزوی.
مشارکت بین‌المللی: محققانی از پنج قاره جهان با همایش همکاری داشته‌اند که بخشی از آنها در روز پایانی مقاله ارائه خواهند کرد.
دکتر کدخدایی در پایان سخنانش به عنوان یکی از یافته‌های مهم همایش، بیان کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی ضامن حقوق ملت و آزادی‌ها بودند و هم در جهت ترویج و تبیین این حقوق تلاش داشتند و هم در حوزه اجرا در مسئولیت‌های مختلف ورود می‌کردند.
وی به تعبیر «حق‌الناس» از سوی مقام معظم رهبری در حوزه انتخابات نیز اشاره کرد و آن را یک «تابلوی راهنما» برای امور انتخاباتی و سایر موارد خواند.
در ادامه آیت‌الله سعدی ضمن تشکر از تلاش‌های دکتر کدخدایی و همکارانش در برگزاری این همایش به اهمیت فلسفی و اجرایی بحث صیانت از حقوق عامه پرداخت.
آیت‌الله سعدی با اشاره به پیچیدگی‌های حکمرانی مدرن، تأکید کرد که امروزه مسئله جدی در حوزه حکمرانی، بحث کیفیت صیانت از حقوق عامه و حقوق ملت‌هاست و فیلسوفان و حقوقدانان با ابهامات نوین در این خصوص مواجه‌اند.
وی در تبیین جایگاه رهبر معظم انقلاب در این حوزه بیان کرد: ما مقام معظم رهبری را در این ساحت به عنوان یک اندیشمند و متفکر حوزه دینی تحلیل می‌کنیم که مبانی فکری ایشان می‌تواند در فلسفه حقوق راهگشا باشد. بدون مبالغه و اغراق، از پیشگامان حوزه حقوق عامه می‌توانیم مقام معظم رهبری را به عنوان یک اندیشمند معرفی بکنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه بسیاری از نظریات حقوقی در حوزه اجرا با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، به ناکارآمدی ساختار‌های حقوقی بین‌المللی اشاره کرد: نظام حقوق نوین بین‌المللی با شعار دفاع از حقوق مردم تأسیس شد، اما در این جنگ ناجوانمردانه ۱۲ روزه دیدید که ساختار‌های حقوقی در بزنگاه‌های اجرایی و عملیاتی یا نمی‌خواهند یا نمی‌توانند از حقوق صیانت کنند.
آیت‌الله سعدی در مقابل چالش‌های اجرایی نظام‌های بین‌المللی، به نقش رهبر معظم انقلاب در حوزه عمل اشاره کرد و فرمود: ایشان به زیبایی که در عرصه تئوریک خلق اندیشه کردند، در دوران زعامتشان و رهبریشان هم برگ زرینی را به تاریخ اجرایی و عملیاتی حکمرانی نوین افزودند. این برگ زرین نشان می‌دهد که چطور یک حاکم دینی از موضع و منظر ولایت فقیه، از حقوق عامه شهروندانش صیانت می‌کند.
وی صیانت از حقوق عامه در سیره نورانی مقام معظم رهبری را بخش مهمی از مأموریت همایش دانست که باید به زیبایی نشان داده شود.
آیت‌الله سعدی همچنین تأکید کرد که رهبری انقلاب با دفاع و صیانت از مهمترین حق ملی که استقلال ملی و آزادی ملی است، به صورت عملی در این حوزه قدم برداشته‌اند.
در پایان، وی ابراز امیدواری کرد که تداوم این نشست‌ها و همایش‌ها به خلق سازوکاری برای ارتقاء صیانت از حقوق عامه منجر شود.
سپس دکتر غفاری با قدردانی از دکتر کدخدایی و همکارانشان برای برگزاری این همایش علمی، یکی از محور‌های مهم مورد توجه در این رویداد را حقوق زنان از منظر مقام معظم رهبری و بایسته‌های آن اعلام کرد.
دکتر غفاری با اشاره به جایگاه حقوق زنان در نظام حقوقی ایران، اظهار داشت: در قانون اساسی ما هم توجه و عنایت ویژه‌ای به بحث حقوق زنان شده است؛ از مقدمه قانون اساسی این توجه شروع شده و به اصول مختلف رسیده است.
وی به‌طور خاص به اصول نوزدهم و بیستم قانون اساسی اشاره کرد و افزود که بر اساس اصل بیستم، همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار گرفتند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تأکید کرد که حقوق زنان در اندیشه مقام معظم رهبری نیز تجلی خاصی داشته است.
وی محور اصلی نگاه رهبری را بر دو پایه استوار دانست: نخست برخورداری از کرامت ذاتی: در اندیشه ایشان، زن و مرد به‌صورت یکسان و مساوی از کرامت ذاتی برخوردار هستند و برای رسیدن به کرامت اکتسابی، به واسطه اختیار، مسئولیت‌پذیری و توان ارتقا که ویژگی‌های انسانی هستند و نه جنسیتی، زن دارای نقشی ویژه است. دوم نقش تمدن‌سازی: مقام معظم رهبری مکرراً در بیانات خود به بحث مهم اهمیت و نقش تمدن‌سازی زنان چه در بستر جامعه و چه در قلمرو زندگی خانوادگی اشاره و عنایت ویژه داشته‌اند.
دکتر غفاری افزود که به‌واسطه اهمیت وظیفه پرارج مادری، زنان هم در عرصه خانوادگی نقش ممتازی دارند و هم هیچ محدودیتی برای حضور موفق و مؤثر در عرصه اجتماعی ندارند.
وی با تأکید بر اینکه آمار‌ها نشان‌دهنده جایگاه بسیار خوب زنان در عرصه‌های علمی، پژوهشی، فرهنگی و مناصب مختلف است، خاطرنشان کرد: در اندیشه مقام معظم رهبری هیچ تفاوتی در امکان ارتقا و کسب فیوضات انسانی بین زن و مرد وجود ندارد. نگاه معظم‌له از این باب است که زنان جامعه باید آگاه به حقوقشان باشند. ایشان در محافل بین‌المللی نیز تأکید داشته‌اند که «ما در عرصه حقوق زنان مطالبه‌گر هستیم.»
دکتر غفاری در پایان، الگوی سومی را که مقام معظم رهبری برای زنان تبیین کرده‌اند، الگویی متوازن دانست که تعادل بین مسئولیت‌های زنان در حوزه زندگی فردی و خانوادگی و حوزه اجتماعی را برقرار می‌کند و مکرراً مورد تأکید ایشان بوده است.
دکتر اسحاقی نیز ضمن تشکر از برگزارکنندگان و مشارکت‌کنندگان در همایش «حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، هدف از این همایش را بازخوانی و نظریه‌پردازی پیرامون میثاق ملی یعنی قانون اساسی دانست.
وی برگزاری این همایش در آستانه ۱۲ آذرماه، روز قانون اساسی، را یک وظیفه ملی دانست و فعالیت‌های گسترده علمی صورت‌گرفته (بیش از ۵۰۰ مقاله و نشست‌های متعدد علمی) را تولید علم و کار ارزشمند خواند.
معاون پژوهشی موسسه انقلاب اسلامی تأکید کرد که اولین گام برای حفظ و پاسداری از قانون اساسی، شناخت درست از آن است و این شناخت تنها از مسیر اندیشه‌ورزی، فکرورزی، گفت‌و‌گو و تضارب آرا محقق می‌شود. همایش در این بخش یک کار اساسی و فاخر را انجام داده است. این همایش با یک انسجام ملی و پیگیری بین‌المللی شکل گرفته است تا اندیشمندان، این قانون مترقی را مورد گفت‌و‌گو قرار دهند.
وی تاکید کرد: اگر شناخت صحیح صورت نگیرد، با توجه به تفاسیر و الگو‌های مختلف از آزادی و حقوق، دچار انحراف و تحریف می‌شویم. جداسازی سره از ناسره اهمیت زیادی دارد.
دکتر اسحاقی با اشاره به اینکه موضوع حقوق و آزادی در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب بحث جدیدی نیست، سه مقطع کلیدی را در این زمینه شناسایی و تبیین کرد:
۱. مقطع قبل از انقلاب: سخنرانی‌ها و مکتوبات ایشان درباره مفهوم آزادی از منظر اسلام و نقد آزادی غربی.
۲. مقطع پس از انقلاب (دوران ریاست جمهوری): تبیین و تفسیر شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» در خطبه‌های نماز جمعه برای فراهم شدن زمینه اجرای درست قانون اساسی. در این دو مقطع، کار بیشتر در حالت تبیینی، تفسیری و بیانی بوده است.
۳. مقطع رهبری: ایشان علاوه بر استمرار مقام تبیینی و تفسیری، مقام اجرایی و ضمانت اجرا و تحقق حقوق و آزادی‌ها را نیز پیگیری کرده‌اند.
دکتر اسحاقی جمع‌بندی کلی از منظومه فکری رهبر معظم انقلاب در زمینه حقوق و آزادی‌ها را در سه محور اصلی خلاصه کرد:
۱. تعریف درست: ارائه تعریف درستی از حقوق و آزادی و بیان بدیل‌های اسلامی آن با توجه به آثار و پیامد‌های آزادی غربی.
۲. سازوکار اجرایی: پرداختن به سازوکار‌های اجرایی برای تحقق حقوق و تضمین آزادی‌ها.
۳. ضمانت اجرا: پیگیری ضمانت اجرای حقوق و آزادی‌ها.
وی در ادامه، به برخی از مصادیق حقوق و آزادی‌ها از منظر ایشان در دو حوزه فردی و ملی اشاره کرد:
حوزه فردی:
حق آزادی و تأمین امنیت.
حق مشارکت فعال و همه‌جانبه در همه امور کشور (نه فقط انتخابات) و حق تعیین سرنوشت.
حق آزادی فکر و اندیشه (از جمله سفارش به برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی).
حق اشتغال برای اقشار مختلف به‌ویژه بانوان و حضور در عرصه‌های اجتماعی و ورزشی.
حوزه ملی (آزادی در مقیاس ملت):
تبیین جدیدی از حق ملی تحت عنوان استقلال (آزادی در مقیاس یک ملت).
حفظ و ارتقای هویت ملی، حاکمیت ملی، عزت ملی، امید ملی، امنیت ملی و اعتمادبه‌نفس ملی.
حقوق مرتبط با پیشرفت همه‌جانبه کشور (مانند حق هسته‌ای و پیشرفت علم و فناوری).
دکتر اسحاقی در پایان اظهار داشت که موضوع حقوق عامه و حقوق ملت در دیدار‌های سالانه رهبری با مسئولان قوه قضاییه نیز مورد پیگیری قرار گرفته و مصادیق آن شامل حفظ محیط زیست و حتی معماری شهری می‌شود.
وی ابراز امیدواری کرد که این مسیر دانش‌ورزانه و دانش‌بنیان، با استمرار و مشارکت بیشتر مراکز علمی، علاوه بر ثمرات نظری، ثمرات عینی نیز داشته باشد.
دکتر کدخدایی در پایان بخش نخست این نشست خبری به جنگ ۱۲ روزه و تجاوز آشکار رژیم صهیونیستی و آمریکا به حقوق ملت بزرگمان اشاره کرد و گفت: این دو رژیم جنایتکار، باعث شدند که ما شهدایی را از دست بدهیم. طبعاً باید یاد و خاطره همه این شهدا را گرامی بداریم؛ ان‌شاءالله که نزد پروردگار خود میهمان هستند.
وی افزود: از جمله این شهدا، شهید دکتر طهرانچی، ریاست محترم دانشگاه آزاد اسلامی بودند که عضو شورای سیاست‌گذاری همایش ما نیز بودند. دانشگاه آزاد در آن دوره، همکاری بسیار خوبی با ما داشت و شهید طهرانچی شخصاً مدیریت این امر را در دانشگاه بر عهده داشتند. ایشان جلسات مکرری را به همراه معاونین و مدیرانشان برگزار کردند و پیگیر برگزاری پیش‌نشست‌های ما در دانشگاه آزاد بودند.
در بخش دوم این نشست خبری، دکتر کدخدایی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما که در رابطه با نقش تحریم‌ها در استقلال و آزادی‌های مردم ایران بود، اظهار داشت: بحث تحریم‌ها موضوع جدیدی نیست؛ بلکه مسئله‌ای است که معمولاً دولت‌ها با بهره‌برداری به‌ناحق از امکانات خود، علیه ملت‌های دیگر از آن استفاده می‌کنند. این عمل در حقوق بین‌الملل و در قالب نظام‌های حقوقی، نامشروع تلقی می‌شود.
وی افزود: یکی از نکاتی که حضرت‌عالی به‌درستی به آن اشاره فرمودید، سلب آزادی‌ها است که از طریق اعمال تحریم‌ها نسبت به مردم یک جامعه صورت می‌گیرد. وقتی تحریمی اعمال می‌شود، فرصت‌های اقتصادی از مردم آن جامعه سلب می‌شود؛ همچنین در برخی موارد، فرصت‌های اجتماعی و در بسیاری از موارد، فرصت‌های سلامت نیز از مردم گرفته می‌شود. در واقع، آزادی اقتصادی، آزادی سلامت، آزادی فرهنگی و حتی آزادی‌های اجتماعی، همگی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند.
دکتر کدخدایی گفت: این‌گونه مسائل گاهی در منظر برخی از سازمان‌های بین‌المللی نیز مدنظر قرار گرفته است. حتی برخی اسناد بین‌المللی، چنین تحریم‌هایی را محکوم کرده و آنها را ممنوع دانسته‌اند. اما دولت‌های زورگو و استکباری، توجهی حتی به این تذکرات و توصیه‌ها هم ندارند و با اعمال تحریم‌ها، عملاً موجب سلب آزادی‌های مردم یک جامعه در حوزه‌های مختلف می‌شوند.
دکتر اسحاقی نیز در پاسخ به سوال این خبرنگار بیان داشت: تحریم‌ها در حوزه‌های مختلف وجود دارند؛ تحریم دارویی، تحریم علمی، تحریم‌های ورزشی و تحریم‌های مختلف دیگر. این تحریم‌ها مانع از روابط سازنده میان ملت‌ها می‌شوند. به‌ویژه در مواردی مانند تحریم‌های اعمال‌شده از سوی دولت‌های استکباری و دولت ایالات متحده که با استفاده از تمام ظرفیت‌های خود، تلاش می‌کنند تا روابط میان کشور‌ها را مختل کنند.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه علم هم با پدیده‌ای به نام «آپارتاید علمی» مواجهیم، در حالی‌که علم، میراث مشترک همه بشریت است و همه ملت‌ها در پیشرفت آن نقش داشته‌اند. اما نظام‌های سلطه‌گر و دولت‌های استعماری، علم را به‌عنوان ابزاری در دست خود می‌گیرند و تلاش می‌کنند دیگران را از دسترسی به آن محروم کنند. در مقابل این سیاست‌ها، راهکار تجربه‌شده انقلاب اسلامی، تکیه بر استقلال علمی است. استقلالی که به‌عنوان یک حق، به‌ویژه در حوزه فناوری، از سوی رهبر معظم انقلاب تأکید شده است تا از تحریم‌ها و آپارتاید علمی جلوگیری شود.
خبرنگار یونیوز نیز درباره حملات رژیم صهیونیستی به مردم فلسطین و لبنان و چرایی عدم اقدام سازمان‌های جهانی پرسید که آیت‌الله سعدی بیان داشت: مقام معظم رهبری بر شناخت تمدن مدرن تأکید مؤکد و طولانی‌مدتی دارند. اخیراً همایشی با عنوان «ما و غرب» برگزار شد. اتفاقاً امروز ما تجربه‌ای را پیش روی جهانیان مشاهده می‌کنیم که این مدعیان تمدن نوین حتی به اولیات عهد و پیمان خودشان نیز پایبند نیستند. ما مکرراً باید در مواجهه با تمدن غربی، از این ماهیت شناخت لازم را به دست آوریم، که این تأکید می‌کند بر درستی این نوع نگاه.
وی ادامه داد:، اما چه باید کرد؟ باز من برمی‌گردم به توصیه همیشگی مقام معظم رهبری که در مقابل و در مواجهه با این نظام سلطه عریان که به هیچ قرار و عهدی پایبند نیست و حتی اولیات و ظواهر را هم رعایت نمی‌کند، تنها راه، قوی شدن و مقاومت است؛ این مهم است. ایشان مکرراً در طول سالیان گذشته مطرح فرموده‌اند که اگر بخواهیم صیانت کنیم از حقوقمان، چه در حقوق ملی و چه در کشور‌های اسلامی، اگر بخواهیم از حقمان و منافعمان صیانت کنیم، تنها راه همین است؛ و راه‌های دیگر تجربه نشان داده راه به جایی نخواهد برد.
دکتر کدخدایی در پاسخ به سوال دوم این خبرنگار که درباره انتشار مقالات این همایش و ارسال آن به سازمان‌های جهانی بود نیز اظهار داشت: نشر افکار و اندیشه‌های بزرگ و مبتنی بر پایه‌ها و اصول و موازین اسلامی در جوامع دیگر، که شاید یکی از قصور‌هایی که ما داشتیم همین بوده است؛ یعنی نتوانستیم آن‌طور که باید این آثار سترگ اسلامی را برای کشور‌های دیگر تبیین و ترویج کنیم.
وی افزود: ما در بحث همایش، از روز اول تصمیم گرفتیم که سایتمان چندزبانه باشد و اطلاع‌رسانی‌مان چندزبانه باشد. به همین خاطر هم توانستیم اندیشمندانی را از کشور‌های مختلف به همکاری دعوت کنیم و خوشبختانه استقبال خوبی شده است. ان‌شاءالله، انتشارات هم، یعنی مقالاتی که ان‌شاءالله تکمیل و منتشر خواهند شد و چکیده‌های مقاله، به زبان‌های مختلف از جمله زبان عربی منتشر خواهند شد و در اختیار علاقه‌مندان در نقاط مختلف جهان قرار خواهند گرفت.
رئیس همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا درباره حقوق احزاب گفت: یکی از حقوق تصریح‌شده در قانون اساسی که در ذیل حقوق سیاسی قرار می‌گیرد، حق فعالیت احزاب است. در همایش نیز محور‌هایی که مطرح شده، قطعاً به بحث حقوق سیاسی و اجتماعی پرداخته و این موضوع از موارد مورد تأکید است.
دکتر کدخدایی تکمیل کرد: فضای سیاسی و اجتماعی کشور همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است. اتفاقاً می‌خواهم در اینجا به بیانی از ایشان اشاره کنم؛ فکر می‌کنم مربوط به سال ۱۳۹۱ باشد که ایشان در فرمایشات خود تأکید می‌کنند: بحث آزادی که مطرح می‌کنیم، ناظر به آزادی‌های سیاسی و اجتماعی است. این بیان نشان‌دهنده توجه ایشان به مسائل روز، احزاب، فعالیت‌های سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی است.
وی خاطرنشان کرد: در قانون اساسی نیز ـ همان‌طور که اشاره فرمودید ـ فعالیت‌های سیاسی و فعالیت احزاب به رسمیت شناخته شده است و تعداد زیادی از احزاب نیز ثبت شده‌اند و اکنون در عرصه سیاسی فعال‌اند. در وزارت کشور هم احزاب متعددی حضور دارند.
رئیس پژوهشکده شورای نگهبان بیان داشت: شاید امروز نیازمند یک سامان‌دهی در حوزه احزاب باشیم تا آنها بتوانند فعالیتی روشن‌تر و شفاف‌تر داشته باشند و مردم نیز بتوانند ارتباط بیشتری با آنها برقرار کنند.
خبرنگار المسیره نیز درباره راهکار حقوقی و قانونی برای مقابله با حملات رژیم صهیونیستی به مردم یمن پرسید که دکتر اسحاقی پاسخ داد: ملت‌ها حقوقی دارند. ما وقتی درباره حق ملت‌ها در تصمیم‌گیری‌ها و حق تعیین سرنوشت صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که این حق در همه کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است. اما همین کنوانسیون‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، طبق اظهارنظر‌های صریحی که برخی مسئولان غربی داشته‌اند، امروزه به ابزاری برای سلطه تبدیل شده‌اند. آقای اوباما نیز در دوران ریاست‌جمهوری خود اعلام کرده بود که سازمان‌های بین‌المللی «ابزاری برای پیشبرد اهداف ما هستند». رئیس‌جمهور کنونی آمریکا نیز هر جا مصوبه یا رأیی برخلاف منافعشان باشد، آن سازمان را تحریم می‌کند. خروج از بسیاری از پیمان‌های جهانی ـ مانند توافقات محیط‌زیستی ـ نمونه‌ای از این رویکرد است.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین، در نظم کنونی جهان، سازمان‌های بین‌المللی عملاً ارزش چندانی برای ملت‌ها قائل نیستند. ملت‌های مقاوم و رشیدی همچون ملت یمن و ملت ایران هستند که بر حقوق خود ایستادگی و پایداری می‌کنند. جالب است که همین ملت‌ها بیش از کشور‌های غربی، به همان کنوانسیون‌هایی که شعار‌های زیبایی در آنها مطرح شده، پایبندند؛ در حالی‌که قدرت‌های غربی این اسناد را صرفاً ابزار پیشبرد سیاست‌های خود قرار می‌دهند.
معاون پژوهشی موسسه انقلاب اسلامی گفت: اگر به حوزه‌های مختلف مانند حقوق بشر، حقوق کودک، حقوق زنان، و حتی حق دسترسی به ابتدایی‌ترین نیاز‌های زندگی مانند دارو، درمان و آموزش نگاه کنید، می‌بینید که این حقوق در غزه و بسیاری از کشور‌های جنوبِ جهان رعایت نمی‌شود. تحریم‌ها نیز جنبه‌های مختلف زندگی مردم را هدف قرار داده است؛ بنابراین هر ملتی که بخواهد آزاد باشد و از منافع خود دفاع کند، ناگزیر با قدرت‌های سلطه‌گر دچار منازعه می‌شود؛ منازعه‌ای که ریشه در ماهیت این قدرت‌ها دارد.
وی عنوان کرد: نظم کنونی جهان در پایان راه است و نظم جدیدی باید شکل بگیرد؛ نظمی که بر اساس منافع ملت‌ها باشد. البته این‌گونه نیست که دولت‌ها یا قدرت‌ها این حق را داوطلبانه به ملت‌ها بازگردانند. تجربه تاریخیِ پس از جنگ جهانی اول و دوم نشان می‌دهد که ملت‌ها باید خودشان، در بزنگاه‌های تاریخی، برای احیا و استیفای حقوقشان اقدام کنند.
دکتر اسحاقی بیان داشت: تشکیل یک جبهه گسترده مقاومت از ملت‌های مختلف در آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای میانه و کشور‌های اسلامی، به‌همراه کشور‌هایی که مورد تهاجم، استعمار و سلطه قرار گرفته‌اند، یک راهکار اساسی است. در نظم جهانی جدید، ان‌شاءالله قدرت واقعی، قدرت ملت‌ها خواهد بود.
دکتر کدخدایی نیز در پاسخ به این سوال جواب داد: اولاً به ملت بزرگ و قهرمان یمن تبریک عرض می‌کنم که علی‌رغم همه فشار‌های استکباری، تاکنون این‌چنین مجاهدانه مقاومت کرده‌اند. حق تعیین سرنوشت و حق مقاومت از جمله حقوقی است که حتی در اسناد بین‌المللی نیز به رسمیت شناخته شده است. ما اسنادی از دهه ۱۹۷۰ میلادی در سازمان ملل و مجمع عمومی داریم که بر همین حق تعیین سرنوشت تأکید کرده‌اند.
وی اضافه کرد: علاوه بر این، حق مقاومت یک امر عقلانی نیز هست. وقتی کسی به خانه شما تجاوز کند یا قصد اشغال آن را داشته باشد، قطعاً شما مقاومت می‌کنید. یمن امروز دقیقاً در چنین موقعیتی قرار گرفته است. به نظر می‌رسد حق مقاومت، یک حق مشروع برای ملت مبارز و مجاهد یمن است؛ همان‌طور که برای ملت مبارز غزه، فلسطین و هر جایی که استکبار قصد غصب یا اشغال آن را داشته باشد، صدق می‌کند.
دکتر غفاری نیز در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری تسنیم درباره تناقضات رفتاری و گفتاری دولت‌های غربی بیان داشت: سؤالی که مطرح فرمودید واقعیت مهمی را نشان می‌دهد؛ ما در این زمینه با تناقضات فراوانی روبه‌رو هستیم. شما به بحث آزادی بیان اشاره کردید و به محدودیت‌های گسترده‌ای که در نظام حقوقی غرب، نسبت به این حق بنیادین بشر اِعمال می‌شود. رخداد‌های چند سال اخیر نیز چهره عریان‌تری از وضعیت حقوق بشر در غرب ارائه داد؛ همان مسائلی که ما سال‌ها در فضای علمی و دانشگاهی درباره‌شان بحث می‌کردیم، اما اکنون مستندات عینی آن آشکار شده است.
وی عنوان کرد: نمونه‌هایی که اخیراً—به‌ویژه در زمینه نحوه برخورد با آزادی بیان—بروز یافت، از جمله موردی که درباره خانم اسفندیاری اشاره کردید، نشان می‌دهد که این معیار‌ها تا چه اندازه غیرواقعی‌اند. در عمل، فاصله زیادی میان ارزش‌هایی که به‌عنوان حقوق بنیادین بشر مطرح می‌شود و الزامات حداقلی آن وجود دارد. مصادیق متعدد، به‌صورت «کیس استادی» نشان داد که متأسفانه جهان غرب در بسیاری از موارد حتی به معیار‌هایی که سال‌ها درباره‌شان نظریه‌پردازی و آنها را در کتاب‌های درسی و سطوح آکادمیک تدریس کرده، پایبند نیست. این واقعیت، تصویری روشن از وضعیت دوگانه و دروغین آزادی در این نظام‌ها ارائه می‌دهد.
دکتر اسحاقی نیز در پاسخ به این سوال بیان داشت: نهاد‌های بین‌المللی و رویه‌های موجود در عرصه جهانی، در اصل برای ایجاد نظمی بین‌المللی تدوین شده‌اند تا همه دولت‌ها در چارچوب آن عمل کنند؛ هرچند در بسیاری موارد این ساختار‌ها ماهیتی یک‌جانبه داشته و ابزارگونه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال، نکته قابل‌تأمل این است که حتی همان اسناد و قواعدی را که خود این کشور‌ها تصویب و تدوین کرده‌اند و آن را به‌عنوان معیار‌های جهان‌شمول معرفی می‌کنند، در عمل رعایت نمی‌کنند.
وی افزود: برای نمونه، همان‌گونه که اشاره فرمودید، همین دیروز شاهد بودیم که رئیس‌جمهور آمریکا برای ونزوئلا «منطقه ممنوعه پرواز» تعیین کرد. در گذشته، دست‌کم شورای امنیت درباره چنین مسائلی تصمیم‌گیری می‌کرد، اما اکنون اینکه یک کشور به‌تنهایی چنین محدودیتی ایجاد کند، چه مفهومی دارد؟ آیا این به‌معنای بی‌خاصیت شدن سازمان ملل نیست؟ آیا نباید از این ساختار‌ها قطع امید کرد؟
این استاد دانشگاه تهران ابراز کرد: در حوزه حقوق بشر نیز وضعیت همین‌گونه است. جنایت‌هایی که در جریان اشغال عراق رخ داد—از جمله آنچه در زندان‌های ابوغریب، گوانتانامو و دیگر نقاط ثبت شد—نقض آشکار همان اسنادی بود که خود این کشور‌ها تدوین کرده‌اند. بنابراین، اگرچه ما در زمینه حقوق بشر بر مبانی مستقل خود تکیه داریم و حرفی برای گفتن داریم، اما این مطالبه باید همواره مطرح باشد که: شما حتی به همان اسناد و نهاد‌هایی که خود ایجاد و تصویب کرده‌اید نیز پایبند نیستید.
پرسش رسانه شینهوای چین درباره چرایی عدم پیگیری پیشنهاد رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص اجرای رفراندوم درخصوص فلسطین بود که دکتر اسحاقی پاسخ داد: تا آنجایی که من اطلاع دارم، وزارت امور خارجه در تمامی یادداشت‌هایی که درباره فلسطین و غزه صادر می‌کند، بر این نکته اصرار و تأکید دارد که نظر مبارک حضرت آقا درباره برگزاری رفراندوم با حضور «اعضای واقعیِ ملت فلسطین» مدنظر بوده است. در تمام اسناد بین‌المللی ثبت‌شده از سوی جمهوری اسلامی ایران نیز همواره این موضوع ذکر شده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات مهم در کنوانسیون‌های بین‌المللی—و البته از شعار‌های پرتکرار دولت‌های غربی— «حق تعیین سرنوشت» است. اما این حق، برای ملت فلسطین به رسمیت شناخته نمی‌شود. ملت‌های غزه، لبنان، عراق، سودان، یمن و حتی ایران نیز از دید این قدرت‌ها چنین حقی ندارند؛ تعیین سرنوشت آنها را قدرت‌های بزرگ رقم می‌زنند. اکنون هم در غزه همان نظام «قیمومیت بین‌المللی» دوباره در حال احیا است.
دکتر اسحاقی ادامه داد: پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران—یعنی طرح معظم‌له درباره برگزاری همه‌پرسی—دقیقاً مبتنی بر همین حق تعیین سرنوشت است؛ حقی که خودِ آنها نیز در گفتار مدعی پذیرش آن‌اند. بر اساس این طرح، همه فلسطینیانِ ساکن اصلی سرزمین فلسطین، از هر دین و گروهی، باید بنشینند و درباره آینده دولت خود تصمیم بگیرند. این طرح از سوی وزارت خارجه در سازمان ملل نیز ثبت شده و در اجلاس‌های عمومی، دوجانبه و چندجانبه پیگیری می‌شود.
معاون موسسه انقلاب اسلامی گفت: اکنون که مسئله غزه دوباره مطرح شده و رژیم صهیونیستی و حامیانش به بن‌بست رسیده‌اند، روشن است که راهکار «دو دولتی» نه پاسخ‌گوست و نه اساساً امکان تحقق دارد؛ چون خودِ رژیم و حامیانش آن را قبول ندارند. کسانی هم که شعارش را می‌دهند، در عمل خواهان تشکیل دولتی واقعی نیستند؛ دولتی که نه ارتش دارد، نه پلیس، نه اقتصاد، نه فرهنگ. به بیان دیگر، آنچه پیشنهاد می‌شود اصلاً ماهیت یک دولت طبیعی را ندارد.
وی تاکید کرد: بنابراین تنها راه باقی‌مانده همان راهکاری است که جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده است—که اکنون تازه دارد شنیده می‌شود—و همان نکته‌ای است که شما نیز به آن اشاره فرمودید.
دکتر کدخدایی در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا گفت: قطعاً این مقالات منتشر خواهد شد. در روز همایش، رونمایی از برخی کتب مرتبط و همچنین چکیده مقالاتی که به دست ما رسیده و آماده چاپ هستند، انجام خواهد شد. ان‌شاءالله در ادامه، این آثار در اختیار صاحب‌نظران و علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
وی افزود: همچنین، مطالب مربوط به دستگاه اجرایی نیز در دسترس قرار خواهد گرفت. لازم است توضیح دهم که در سه محوری که موضوعات همایش بر اساس آنها تنظیم شده است، یکی از بخش‌ها به دستاورد‌ها در حوزه حقوق ملت و آزادی‌ها در دوران پس از انقلاب اختصاص دارد. در این زمینه، مباحث مطرح‌شده ان‌شاءالله در اختیار دستگاه اجرایی قرار خواهد گرفت.
رئیس این همایش گفت: نظر ما این بوده که این مباحث علمی صرفاً در کتابخانه‌ها یا پژوهشکده‌ها باقی نماند؛ بلکه باید وارد عرصه اجرا شود تا اثر واقعی آن مشخص گردد. به این ترتیب، اگر نقص یا کاستی‌ای وجود داشته باشد، در مطالعات و پژوهش‌های بعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بنابراین، قطعاً این مطالب برای دستگاه اجرایی نیز ارسال خواهد شد.
آیت الله سعدی در پاسخ به سوال خبرنگار رسانه العهد عراق درخصوص راه‌های آزادی ملت‌ها گفت: عرض ما دربارۀ راه‌های تأمین حقوق ملت در اندیشۀ مقام معظم رهبری این است. نخستین بحث، اقدام ما در حوزۀ گفتمان‌سازی و بیدارسازی است. یکی از آثار این نشست‌های علمی این است که ماهیت طرف مقابل، همان نکته‌ای که جنابعالی اشاره فرمودید، یعنی نظام سلطه، برای عموم مردم روشن شود. همچنین، برای عموم مردم و ملت‌ها این طرف نیز باید آشکار گردد که اگر قرار است منافعشان و منافع ملی‌شان تأمین شود، راهکار آن همان است که ایشان پیشنهاد داده‌اند.
وی افزود: بحث دیگر، موضوع قوی شدن، همدست شدن و متحد شدن است. چرا که در برابر نظام سلطه که با استخفاف (تحقیر) و تهدید پیش می‌رود، تنها یک منطق را می‌فهمد. همان‌طور که حضرات اشاره کردند، ما با یک نظام استاندارد دوگانه مواجه هستیم؛ هرگاه منافعشان تأمین شود، این استاندارد‌ها را کنار می‌گذارند و هرگاه تأمین نشود، آنها را شعار قرار می‌دهند.
آیت الله سعدی گفت: راهکار مقابل چیست؟ هم‌گرایی و اتحاد عموم ملت‌ها؛ به ویژه عراق و ایران که وجوه اشتراک زیادی نیز دارند. امید است که این ملت‌ها بتوانند در فرصت‌ها و زمینه‌هایی که امکان صیانت (حفاظت) از حقوق خود را دارند، به یک هم‌افزایی برسند.
دکتر اسحاقی نیز در پاسخ به این سوال بیان داشت: همان‌گونه که عراق از استبداد داخلی نجات یافت، باید از استعمار و سلطۀ خارجی نیز رهایی یابد. بنابراین، تنها راه این است که ملت رشید و مقاوم عراق بتواند این مسیر را ادامه دهد، از دستاورد‌ها و تجربیات ملت انقلابی ایران استفاده کند، و مطمئناً این مسیری است که یک ملت می‌تواند تولیدات و مصرف داخلی خود را داشته باشد و با کشور‌های همسایۀ خود روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی برقرار کند.
وی خاطرنشان کرد: ایالات متحده (آمریکا) هر جا قدم گذاشته، فقط در جهت منافع خودش عمل کرده است و به هیچ ملتی اجازه نمی‌دهد که آزاد باشد. این امر به خاطر ذات استکباری آن است. بنابراین، ملت عراق باید ادامۀ مقاومت خود را تا آزادی کامل پیگیری کند.
دکتر کدخدایی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری فارس عنوان کرد: ایدهٔ اولیه برای خروج از استبداد داخلی و سلطۀ نظام‌های غربی بر ایران پیش از انقلاب و رهایی از رژیم ستم‌شاهی، بر محور آزادی و استقلال قرار داشت. همان‌طور که عرض کردم، حضرت امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) همواره بر این مسئله تأکید می‌فرمودند و بیان می‌داشتند که ما باید اقدام کنیم. ایشان معتقد بودند که این حق، گرفتنی است و باید به سمت اصلاح امور حرکت کنیم.
وی افزود: با پشتیبانی مردم و همراهی جوانان آن دوران – که لازم است یاد و خاطرهٔ شهدای انقلاب، ایثارگران و جانبازان آن دوران را گرامی بداریم – انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. در پی این پیروزی، یک نظام سیاسی نوین شکل گرفت؛ دولتی مدرن مبتنی بر موازین اسلامی، با اتکا به قانون اساسی، بنیان نهاده شد که حرفی نو و جدید برای گفتن داشت.
رئیس پژوهشکده شورای نگهبان گفت: طبیعتاً بسیاری از این آرمان‌ها در قالب اصول قانون اساسی ما تبیین، ترویج و عملی شدند و برخی دیگر نیز در چارچوب قوانین و مقررات و نظام سیاسی جدید شامل قوای مجریه، مقننه و قضائیه شکل گرفتند.
رئیس این همایش عنوان کرد: به نظر من، همهٔ این نهاد‌ها در تلاش هستند تا همان آرمان‌های ابتدای انقلاب و اهداف و اصولی که در قانون اساسی آمده است، محقق شوند. همواره نیز حضرت امام و مقام معظم رهبری بر این نکته تأکید و سفارش داشته‌اند که این سه قوه باید در جهت تحقق خواسته‌های اصیل مردم که در قانون اساسی تبلور یافته و در شعار‌های مردم پیش و پس از انقلاب وجود داشته، مسیر خود را ادامه دهند.
وی ادامه داد: رهنمود‌های ایشان همیشه راهگشا بوده است. طبیعتاً ممکن است نقصان‌هایی در کار دستگاه‌ها وجود داشته باشد که در هر نظام سیاسی چنین نقص‌هایی محتمل است. آنچه ما اکنون شاهد هستیم، تلاش مجدانه هر سه بخش حکومتی – یعنی قوهٔ مقننه، قوهٔ قضائیه و قوهٔ مجریه – برای تحقق خواسته‌های مردم و حل مشکلات آنها است. اخیراً نیز مقام معظم رهبری در این خصوص حمایت‌ها و فرمایشاتی داشته‌اند که برای همهٔ ما شاخص است. البته، باید تلاش بیشتری برای رفع نقصان‌ها صورت گیرد و اگر نقصی مشاهده کردیم، وظیفهٔ ماست که آن را به طریق احسن به قوای سه‌گانه منتقل کنیم تا اشکالات موجود برطرف شوند.
آخرین سوال را خبرنگار صدای افغان پرسید که دکتر کدخدایی پاسخ داد: فکر می‌کنم شما بهتر از ما از عنایت‌های ویژۀ مقام معظم رهبری به برادران عزیزمان در افغانستان و ایران آگاهی دارید و نیازی به تکرار نیست. نگاه ویژه‌ای که ایشان هم نسبت به افغانستان و هم نسبت به کشور‌های همسایه دارند، درواقع تجلی‌بخش بحث حسن همجواری است که گاهی در حقوق بین‌الملل از آن یاد می‌کنیم.
وی افزد: واقعاً در جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب، ما این مفهوم را به صورت واقعی عمل کردیم. این وضعیت چه در حوزۀ افغانستان، چه در حوزۀ عراق و چه در حوزۀ سایر کشور‌ها وجود داشته است. البته، باید اقتضائات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هر کشوری نیز مدنظر قرار گیرد.
دکتر اسحاقی نیز تاکید کرد: اگر شما سیاست‌های مهاجرتی کشور‌های اروپایی – که این‌قدر دم از حقوق بشر می‌زنند – را حتی با کشور‌های همسایۀ خودشان مقایسه کنید، مشاهده می‌کنید که تا چه اندازه خلاف ادعا‌های حقوق بشری خود عمل می‌کنند. اما جمهوری اسلامی ایران، با آغوش باز و بنا به وظیفۀ اسلامی خود، همواره در این‌گونه مواقع با نگاهی باز و سخاوتمندانه عمل کرده است و قطعاً همین‌گونه خواهد بود.
وی افزود: این نگاه، نگاهی است که بر جمهوری اسلامی ایران حاکم است؛ یک نگاه اسلامی است که مبتنی بر موازین اسلامی بوده و بر اساس همین موازین نیز عمل خواهد شد.
ارسال نظر