رضاییان، برنامه‌نویس پروژه ملی «شناسی آیات»، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج در حاشیه نمایشگاه ایران ژئو، با تشریح جزئیات یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های سنجش و هشدار زلزله در کشور گفت: «در حال حاضر در مرحله ساخت سامانه‌ای هستیم که در دنیا نمونه‌های محدودی دارد و همان نمونه‌ها نیز تنها چند دقیقه پیش از وقوع زمین‌لرزه هشدار می‌دهند. اما هدف ما این است که بتوانیم تا نیم‌ساعت پیش از وقوع زلزله هشدار قابل اتکا بدهیم و این یعنی یک جهش فناورانه.

وی بیان کرد: طرح «شناسی آیات» بر استفاده از یک سلسله ماهواره بومی استوار است که به‌طور تخصصی تغییرات لایه‌های بالایی اتمسفر و یونسفر را رصد می‌کنند. به گفته وی، مطالعات علمی این پروژه حدود دو ماه پیش به پایان رسیده و اکنون تیم وارد مرحله ساخت نمونه‌های اولیه شده است. رضاییان افزود: این ماهواره‌ها با تحلیل سیگنال‌های رادیویی سامانه‌های موقعیت‌یاب جهانی مثل GNSS، GPS، Galileo و BeiDou، پارامترهایی را اندازه‌گیری می‌کنند که می‌تواند به عنوان پیش‌نشانگر وقوع زلزله مورد استفاده قرار گیرد.

او درباره سازوکار علمی این روش توضیح داد: «قبل از زلزله، تغییراتی در میزان کل الکترون‌های موجود در یونوسفر (TEC) رخ می‌دهد. این تغییرات به شکل ارتعاشات یا افزایش و کاهش غیرطبیعی مقدار الکترون‌های آزاد قابل مشاهده است. این پدیده، چند دقیقه تا چند ده دقیقه پیش از وقوع زلزله رخ می‌دهد، اگر ما بتوانیم این تغییرات را دقیق تحلیل کنیم، عملاً می‌توانیم وقوع زلزله را پیش‌بینی کنیم.

رضاییان خاطرنشان کرد: فناوری مورد استفاده در این پروژه به‌شدت پیچیده است و در دنیا تنها چند کشور محدود به دانش آن دست یافته‌اند. اما ایران در حال اجرای نسخه بومی‌شده آن است، فناوری‌ای که ما اکنون در حال توسعه‌اش هستیم، صرفاً با مطالعه مقالات یا الگو گرفتن از نمونه خارجی قابل ساخت نبود، مجبور بودیم تمامی زیرلایه‌های تکنولوژی را از صفر بازتولید کنیم. به همین دلیل طراحی و ساخت آنتن‌های آرایه‌ای مورد نیاز از جمله بخش‌های بسیار دشوار پروژه بود.

وی با اشاره به نمونه‌ مهندسی آنتن آرایه‌ای ۸تکه این ماهواره گفت: این آنتن یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های سامانه است، برای اینکه بتوانیم کوچک‌ترین تغییرات در سیگنال‌های GNSS را دریافت کنیم، باید یک آنتن فوق‌حساس با معماری کاملاً دقیق داشته باشیم، این آنتن در آزمایش‌های تخصصی عملکرد بسیار خوبی داشته و اکنون وارد مرحله ساخت نمونه پیشرفته‌تر شده‌ایم.

رضاییان با اشاره به تجربه جهانی در حوزه پیش‌بینی زلزله گفت: «در اروپا و آمریکا نیز پروژه‌هایی انجام شده، اما نهایتاً توانسته‌اند چند دقیقه قبل از وقوع زلزله هشدار بدهند اما ما در ایران با طراحی سامانه‌ای که مخصوص شرایط جغرافیایی کشور است، قصد داریم این زمان هشدار را به ۲۰ تا ۳۰ دقیقه برسانیم، اگر این هدف محقق شود، نه‌تنها از نمونه‌های خارجی جلو خواهیم زد، بلکه یک تحول اساسی در مدیریت بحران کشور ایجاد می‌شود.

وی بیان کرد: مهم‌ترین عاملی که این پروژه را متمایز می‌کند، بومی بودن کامل فناوری است. این پروژه کاملاً دانش‌محور و علمی است و بخش زیادی از موفقیت آن به توان نیروی انسانی متخصص و دانشمندان جوان کشور وابسته است. بنابراین حمایت مالی ضروری است اما کافی نیست، باید برای پژوهشگران، دانشجویان و تیم‌های تخصصی انگیزه‌سازی کنیم تا با قدرت در این مسیر بمانند.

وی با تأکید بر ضرورت تداوم حمایت‌ها گفت: این پروژه تنها یک طرح فناورانه نیست؛ یک پروژه ملی است که در صورت موفقیت می‌تواند جان هزاران نفر را نجات دهد،  امروز ما در نقطه‌ای قرار گرفته‌ایم که با تقویت حمایت‌های علمی و پژوهشی، می‌توانیم به یکی از معتبرترین فناوری‌های پیش‌بینی زلزله در جهان دست پیدا کنیم.

رضاییان گفت: هدف ما ساخت یک سامانه کاملاً ایرانی است که بتواند زودتر و دقیق‌تر از فناوری‌های جهانی هشدار بدهد، اگر این فناوری کامل شود، ایران صاحب یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های پایش زلزله در دنیا خواهد شد.