، عصر امروز (پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت) سید عباس عراقچی در غرفه کتاب وزارت خارجه در سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضور یافت.

وی درباره تفکیک بین امر واقع و توهم در سیاست خارجی گفت: من در کتابم تحت عنوان قدرت مذاکره سه بعد دارد. یعنی مذاکره نیاز به قدرت پشت صحنه دارد وگرنه کسی خریدار صحبت های مذاکره کننده نیست. بعد دوم به استعداد و مهارت مذاکره کننده مرتبط است. بعد سوم مربوط به تاثیر مذاکره بر ایجاد قدرت در کشور است. یعنی نفس مذاکره موجب افزایش قدرت میشود. 

وی افزود: مذاکره کننده وقتی وارد گفتگو می شود به توانمندی های کشورش پشت گرم است که می تواند قدرت رسانه ای، معنایی، علمی، نظامی ، فرهنگی یا ترکیبی است.  مذاکره کننده باید آگاه به مولفه های قدرت کشور باشد وگرنه در میدان گفتگو موفق نیست. میدان مذاکره، میدان نبرد استعدادها و توانمندی هاست. 

وزیر امور خارجه کشورمان خاطر نشان کرد: پشت تصاویر، بحث اراده هاست و هر طرف با اتکا به مولفه های قدرتش وارد گفتگو میشود. مذاکره زمانی صورت میگیرد که یا سایر راه ها شدنی نیست یا پرهزینه است. مذاکره بده بستان است. اگر کشوری بتواند با اتکا به زور به همه خواسته هایش دست یابد، وارد مذاکره نمیشود. در مذاکرات هسته‌ای اگر قادر بودند با حمله نظامی تاسیسات هسته‌ای ما را نابود کنند، وارد مذاکره نمی‌شدند. پس این توانمندی نیروهای مسلح است موجب چنین شرایطی شد. موشک های جمهوری اسلامی به مذاکره‌کننده قوت میدهد که پشت میز بنشیند. چون با اتکا به این ظرفیت، طرف دیگر دست به حمله نظامی نمی‌زند. همچنین چون قدرت نظامی آمریکا کاربرد نداشت، دست به تحریم زد. نمی‌گویم مذاکره بی اثر است اما جمهوری اسلامی را به زانو در نمی آورد.

عراقچی تصریح کرد: من این نکات را در کتابم تحت عنوان قدرت مذاکره آورده ام. همه این ابعاد مذاکره را یک اقدام جذاب حداقل برای مطالعه تبدیل می کند.

وی ادامه داد: فصل آخر کتاب تحت عنوان مذاکره به سبک ایرانی، است که مایل هستم به من کمک شود تا تکمیل کنم. خیلی ها سبک مذاکره ایرانی ها را به سبک چانه زنی فرش فروش ها تشبیه کردند. در این روش هر کسی زودتر از چانه زنی خسته شود، به خواست طرف مقابل تن می دهد.

وزیرخارجه اظهار داشت: مذاکره غیرمستقیم اصلا عجیب و غریب نیست و در روابط بین‌الملل سابقه دارد. وقتی دو کشور اختلافات عمیقی داشته باشند، میانجی ورود پیدا میکند. پس آنچه در مذاکرات ایران و آمریکا اتفاق افتاده، ابداعی نیست. همین الان روسیه و اوکراین با میانجی آمریکا مذاکره غیرمستقیم دارند. چند سال قبل لبنان و رژیم صهیونیستی برای تعیین مرزها، با وساطت آمریکا مذاکره کردند و بدون اینکه حتی یکبار همدیگر را ببینند، به نتیجه رسیدند. البته مذاکره غیرمستقیم پیچیدگی دارد، طولانی میشود و سوءتفاهم پیش می آید. در اینجا انتخاب کشور واسط مهم است که ممکن است نقش مخربی داشته باشد. چون هیچ کشوری برای رضای خدا این کار را انجام نمی‌دهد. عمان برای ارتقا جایگاهش چنین مسئولیتی را پذیرفته است. در مذاکرات غیرمستقیم ممکن است پیش بیاید که مقصود شما را طرف مقابل درست متوجه نشود.

وی تاکید کرد: ولی گاهی چاره ای نیست و در این شکل از مذاکرات هم احتمال توافق وجود دارد هرچند که سخت تر است.

عراقچی گفت: نه فقط در مذاکره در هر موضوعی، اصل با روایتی که از آن میشود، فرق دارد. چه بسا در یک مذاکره یک طرفی که کمتر دستاورد کسب کرده، بنا به روایتی که ارائه کرده خود را موفق جلوه میدهد و میگوید ستاده هایش بیشتر است. در بعد مذاکرات، جنگ روایت ها رخ میدهد. الان در کنار مذاکرات هسته‌ای، شاهد جنگ رسانه ای هم هستیم. همه اینها مهم است که افکار عمومی داخلی و بین المللی را به سمتی ببرد که خود را پیروز نشان دهد. در گذشته مواردی بوده که روایت طرف مقابل حتی در رسانه های ما غلبه پیدا کرد. به نظر من میدان، دیپلماسی و رسانه سه ضلع هستند البته رسانه ها دستور پذیر نیستند فقط باید توجیه و آگاهشان کرد. لذا سخنگوی وزارت خارجه این کار را به خوبی انجام می دهد.

وزیرخارجه کشورمان تصریح کرد: آنچه طرفهای مذاکره کننده در رسانه ها بیان می کنند، با آنچه در پشت میز عنوان می کنند یکی نیست. این همان جنگ روایت هاست. در مذاکرات فعلی، ما از آمریکا مواضع ضد و نقیض زیاد می‌شنویم گاهی در یک روز چند مدل حرف می زنند. آیا این ناشی از عدم تمرکز در واشنگتن است یا سبک طرف مقابل است؟‌ ولی سبک ما ایستادگی در اصولمان است که هم در رسانه و هم در پشت میز مذاکره عنوان کرده این. حفظ توانمندی غنی سازی یکی از این اصول است. ممکن است ما شفاف سازی و اعتماد سازی کنیم ولی از اصل آن عدول نخواهیم کرد. حق هسته ای شامل حق غنی‌سازی میشود و هیچ تاسیسات غنی سازی جمع آوری نمی شود.

عراقچی افزود: هدف ما از مذاکره غیر از تثبیت حقوق هسته‌ای، رفع تحریم هاست. در مقابل رفع تحریم ها میتوانیم شفاف سازی کنیم. در این راستا منافع اقتصادی ملت ایران مهم است. ما منعی برای حضور اقتصادی شرکت های آمریکایی نداریم، این منع را خود آمریکا از طریق تحریم های اولیه گذاشته است. بعضی می‌گویند چون برجام سودی برای آمریکا نداشت، از آن خارج شد. اینهم به تحریم های اولیه مرتبط بود که طبق آن هیچ آمریکایی اجازه کار اقتصادی با ایران ندارد. در برجام هم تحریم های ثانویه برداشته شد و باعث هجوم شرکت های غیر آمریکایی به ایران شد.

وی ادامه داد: بنابراین در روند رفع تحریم ها، آمریکا باید تحریم های اولیه را هم برطرف کند.

در پایان مراسم، وی کتاب دیپلماسی آب ترکیه را رونمایی و امضا کرد. این کتاب توسط عایشه گل یکبار اغلو نوشته و توسط عراقچی و زهرا بهرامی ترجمه شده است.