، روز یکشنبه (۲۱ اردیبهشت) چهارمین دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا با موضوع هسته ای در مسقط برگزار شد. در همین راستا در پایان نشست، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه در پیامی در شبکه ایکس نوشت: «مذاکراتی دشوار اما مفید برای درک بهتر از مواضع یکدیگر و یافتن راه‌هایی معقول و واقع‌بینانه برای حل مسائل مورد اختلاف.»

اما این توضیح کوتاه مبهم بود و مشخص نکرد دشواری مذاکرات در کدام بخش ها است، چه نکاتی باعث شد تا این نشست مفید ارزیابی شود و چه زمانی قرار است گفتگوها وارد مرحله فنی شود؟ تنها چیزی اکنون مشخص شدهف طبق گفته عراقچی، طرفین بر برگزاری دور پنجم مذاکرات توافق کردند که البته زمان و مکان آن نیز روشن نیست و قرار است باز هم عمان به عنوان میانجی، آن را مشخص کند.

مسئله مهمی که مردم انتظار داشتند در خصوص آن روشنگری صورت بگیرد، بحث رفع تحریم ها است که مقامات جمهوری اسلامی ایران از ابتدا هدف خود از پیگیری این مذاکرات را برداشته شدن تمام تحریم های آمریکایی اعلام کردند. اما شاهد بودیم در روزهای منتهی به نشست چهارم، تیم مذاکره کننده آمریکا و همچنین شخص ترامپ عنوان کردند تأسیسات هسته ای باید برچیده شود و ایران حق غنی سازی نخواهد داشت.

در واکنش به این اظهارات، عراقچی در دو نوبت در جریان سخنرانی خود در نشست گفت و گوهای ایرانی و عربی در دوحه و در تهران پیش از عزیمت به مسقط تاکید کرد «اگر هدف از این مذاکرات ابراز اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای باشد، این تحصیل حاصل است و لذا رسیدن به یک توافق کاملاً در دسترس است. اما اگر هدف، محروم کردن ایران از حقوق هسته‌ای خود و دیگر درخواست های غیر واقعی و غیر منطقی باشد که جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه از هیچ یک از حقوق ملت پر افتخار ایران عقب نخواهد نشست.»

بنابراین بحث «اعتمادسازی» هم یکی دیگر از اهداف این گفتگوهاست. اینکه چگونه و با چه سازوکاری قرار است این امر مهم محقق و عملیاتی شود، مطمئناً در جریان مذاکرات مشخص می شود. تا آن زمان اما بازار ایران منتظر خواهد ماند و با هر خبر کوچکی کمی در خود التهاب را احساس خواهد کرد. به طوری که پیش از شروع دور چهارم قیمت ارز در بازار آزاد به ۸۵ هزار تومان نزدیک شد و چند ساعت پس از پایان نشست این رقم به ۸۳ هزار تومان کاهش یافت.

نکته مهم دیگری که متأثر بر بازار ایران است، مسئله تهدیدات تروئیکای اروپا در خصوص فعال کردن مکانیسم ماشه (اسنپ بک) مندرج در متن برجام است. در اکتبر سال جاری این با انقضا مهلت عملیاتی کردن آن، این ابزار از دست اروپا و البته چین و روسیه دیگر اعضای برجام خارج خواهد شد و لذا اروپایی ها تلاش دارند تا آن زمان با تهدید به اجرایی کردنش از ایران امتیاز بگیرند.

در همین راستا شب گذشته عراقچی در شبکه ایکس نوشت: «هرگونه سوء‌استفاده از سازوکار اسنپ بک پیامدهای جدی به‌دنبال خواهد داشت. جمهوری اسلامی ایران موضع خود را به‌روشنی اعلام کرده است. ما به‌صورت رسمی به تمامی امضاکنندگان برجام هشدار داده‌ایم که هرگونه سوء‌استفاده از سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها (Snapback)» پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت. این کار نه تنها پایان نقش اروپا در این توافق را رقم خواهد زد، بلکه ممکن است به تشدید تنش‌هایی منجر شود که بازگشتی برای آنها متصور نیست. سه کشور اروپایی (E۳) باید از خود بپرسند چگونه کار به این بن‌بست کشیده شده است.»

با این حال شرایط تا چند ماه آینده می‌تواند همچنان مبهم باقی بماند اما در نهایت تا مرداد وضعیت تا حد زیادی روشن خواهد شد. زیرا اگر اروپا بخواهد این مکانیسم را فعال سازد باید از مرداد ماه دست به کار شود تا اینکه پیش از رسیدن به اکتبر و انقضای مهلتش، تحریم های شش قطعنامه سازمان ملل را برگرداند. تا آن زمان بازار ایران باز هم منتظر خواهد ماند.