، از نسخه خطی خلاصه الاشعار و زبده ‌الافکار، اثر تقی‌الدین کاشانی که به‌خط این مؤلف در ۴۵ برگ ۲۶ سطری، در سال ۱۰۰۴ قمری، کتابت شده است رونمایی شد. این نسخه از جمله آثار اهدایی رهبر معظم انقلاب به کتابخانه آستان قدس رضوی به شمار می‌آید.  

 تذکره‌های شاعران زبان فارسی، مهمترین منبع برای نقل نام آنها و اشعارشان است. دراین‌میان، «تذکره خاتونی» که متعلق به قرن ششم هجری قمری است، از جمله نمونه‌های اولیه تذکره‌نویسی است.  

تذکره‌ها، ‌نوشته‌های‌ از‌ یادرفته، ‌محملی برای ‌حفظ‌ تاریخ و ‌ناقل ‌احوال‌ و‌ اشعار ‌شاعران است. 

حوزه تذکره‌نویسی و آثار ارزشمند مرتبط با آن، مغفول مانده است لذا پژوهشگران نسخ خطی به‌ویژه فهرست‌نگاران به این حوزه باید توجه بیشتری کنند.

تذکره‌نویسان همچون لغت‌نامه‌نویسان، به مرور کار خود را ویرایش کرده و مواردی را اضافه می‌کردند به‌طور مثال، ترجمه احوال یک شخص را تغییر می‌دادند.

پژوهشگرانی همچون بلاند، استوری و...، در نگارش تاریخ تذکره‌های فارسی تلاشهای زیادی داشتند دراین‌بین، یکی از دغدغه‌های مهم مرحوم احمد گلچین معانی، جمع‌آوری و مطالعه تذکره‌های فارسی بود چنان‌که وی، مجموعه ۵۲۰ تذکره را گرد‌آوری کرده و بر تمامی این آثار یادداشت‌هایی نیز نوشته است. 

جایگاه برجسته تقی‌الدین کاشانی

«خلاصة الاشعار و زبده ‌الافکار»، تذکره‌ای است که ظاهراً نگارش آن به خواست حکومت و در پایان هزاره اول هجری در دوران شاه طهماسب صفوی توسط تقی‌الدین کاشانی آغاز و در مدت 40 سال نوشته می‌شود. 

تقی‌الدین کاشانی، جایگاه برجسته‌ای در حفظ زبان فارسی همچون فردوسی دارد، این تذکره با محوریت 1188 شاعر و 350 هزار بیت، نوشته شده که حدود 50 نسخه از آن باقی مانده است. 

بیش از 20 نسخه این اثر به‌خط خود مؤلف یعنی تقی‌الدین کاشانی است.

 از جمله نسخه‌های خطی کتاب خلاصه الاشعار و زبده ‌الافکار در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، می‌توان از نسخه اهدایی رهبر معظم انقلاب به شماره 24642، در سال 1004 قمری، نام برد.

این نسخه خطی اهدایی علاوه بر اینکه به‌خط مؤلف است در ابتدای آن، فهرست شاعرانی که احوالات آنها در این تذکره آمده، ذکر شده است. همچنین در این نسخه، برخی از سلاطین و اشعار آنها به چشم می‌خورد. 

تقی‌الدین کاشانی ارادت خاصی نیز به حضرت رضا (ع) داشته چنان‌که در این اثر، عبارت «یا امام رضا (ع) مدد»، قابل مشاهده است. همچنین مُهرهای روی نسخه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. 

همچنین نسخه‌های ‌اهدایی‌ مرحوم ‌میرزا ‌رضا ‌نائینی به شماره‌های 4673، 4657 و 4588، در سال 1012 هجری قمری و نسخه مرحوم دبیرسیاقی از مجمع‌الشعرا به شماره‌های 51323، 51324 و 51325، در سال 1067 قمری، از دیگر نسخه‌های اثر در این کتابخانه به شمار می‌آید. 

در حال حاضر بیش از هشت هزار و 200 نسخه خطی در موضوع ادبیات به زبان‌های فارسی و عربی در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، نگهداری می‌شود که «شرح دیوان تمیم بن مقبل»، قدیمی‌ترین نسخه در این موضوع و به زبان عربی است که قدمت آن به سال 380 هجری قمری برمی‌گردد.