،  در سال های گذشته و همزمان با تشدید نوسانات در اقتصاد ایران، شاهد بوده ایم که طیف های قابل توجهی از مردم کشورمان برای حفظ ارزش دارایی‌های خود، اقدام به خرید دلار و طلا کرده‌اند. این مساله به قدری جدی بوده که برخی صاحب نتظران معتقدند مردم چیزی بیش از ۳۰ میلیارد دلار طلا و ارز را در اختیار دارند. در این چهارچوب، هر زمان که شاهد صعودی شدن قیمت ارز و طلا بوده ایم، میزان حضور مردم در بازارهای مذکور برای خرید طلا و ارز نیز افزایش پیدا کرده است.

در این میان، برخی به طور خاص این سوال را مطرح می کنند که از میان خرید طلا و ارز، کدامیک می تواند سود بیشتری را به آن ها بدهد؟ سوالی رایج که بعضا در فضای مجازی نیز عده ای با استدلال های گوناگون سعی در پاسخ به آن داشته و دارند. با این همه، ورای همه محاسباتی که در این رابطه مطرح می شود، باید دو نکته را در این زمینه مد نظر داشت که در نوع خود مرتبط با مساله منافع ملی ایران نیز است.

اول اینکه در جوامع مختلف، افراد صرفا مسوولیت های فردی ندارند بلکه به صورت جمعی نیز متعهد به مسوولیت‌هایی هستند. در این رابطه، مردم یک کشور نسبت به قدرت ملی کشورشان متعهد هستند. خرید گسترده طلا و ارز، نته تنها به اقتصاد ملی کمکی نمی کند بلکه به آن ضربه نیز می زند و خود یک محرک جدی برای کاهش بیشترِ ارزش پول است. موضوعی که از چشم اندازی کلان کاملا به ضرر اقتصاد ملی است. با این حال، منتقدان این دیدگاه نیز به این مساله اشاره می کنند که افراد می توانند با گذاشتن پول خود در بانک، امکان استفاده صنعتگران و یا بخش تولید را از منابع خود فراهم کنند و در عین حال سود منطقی را نیز کسب کنند.

اقدامی که برونداد نهایی آن خدمت به کشور است با این حال، مساله این است که در وضعیت کنونی، وقتی چنین می کنند بلافاصله از تورم عقب می مانند و درست به همین دلیل دولت باید بسترهای مساعد و تشویقی را برای افراد فراهم کنند تا آنها هم سود ببرند و هم خیرِ ملی محقق شود. از این رو، آنچه منتقدان می گویند نیز از منظر اقتصادی صحیح است. معادله ای که هم توجه مردم و هم نظام حکمرانی را طلب می کند.

نکته دوم اینکه استفاده از لفظ "سود کردن" در باب خرید طلا و ارز کاملا اشتباه است. وقتی طلا و ارز گرانتر شود، در واقع همه ضرر می کنند. در بهترین حالت، انسانها همسو با نرخ تورم ارزش دارایی های خود را حفظ می کنند. سود واقعی با فعالیت های مولد کسب می شود. موضوعی که هم به افراد و هم اقتصادهای ملی سود می‌رساند. این در حالی است که اگرچه فرد طلا و ارز خریده و قیمت آن افزایش یافته، اما در طیف متنوعی از دیگر کالاها و خدمات باید پول بیشتری بپردازد که این مساله خود به اقتصاد انسان ها آسیب جدی می رساند. از این رو، در طرح این سوال که طلا بخریم یا دلار تا سود بیشتری کسب کنیم؟ باید بینش های عمیق را جایگزین دیدگاه‌های سطحی و زودگذر کنیم.