به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج کرمانشاه، اسم زندان و زندانی هر جا و در هر حالتی که شنیده شود، قطعاً شکسته شدن قانون و هنجار و گرفتار شدن کسی را در ذهن تداعی می‌کند که جامعه از این اقدام امنیتی به‌عنوان راهکاری بازدارنده و تنبیهی در قالب زندان، برای ایجاد نظم و امنیت در بین عموم شهروندان استفاده کرده که بتواند با تکیه‌بر آن و البته استفاده از دیگر راهکارهای پیش‌بینی‌شده یک نظام اجتماعی موفق را بسازد و کنترل نماید.

وقتی یک شخص از دیدگاه نظام اجتماعی مجرم شناخته می‌شود و برای جلوگیری از اشاعه آن ناهنجاری دستگاه قضا تصمیم به سلب آزادی از وی می‌کند، اولین جایی که به‌عنوان محل اقامتی مجرم در نظر گرفته می‌شود، زندان است، مکانی که در نگاه عامه موقعیتی با دیوارهای محصور و میله‌های بلند و لباس‌های یکرنگ به ذهن می‌آورد و دراین‌بین کمتر کسی است که به چگونگی کارکرد فرهنگی در این مکان امنیتی و حتی عواقب حضور یک فرد در زندان برای اطرافیان و خانواده او توجه داشته باشد.

اما منصور بیگلری مدیرکل امور زندان‌های کرمانشاه در یک گفتگوی صمیمی از روی دیگر این سازمان امنیتی و دغدغه بزرگ وی و همکارانش برای یک زندانی در زمان حبسش، خانواده وی و حتی اقدامات راهبردی برای ورود شخص به اجتماع سخن می‌گوید.

به‌عنوان سؤال اول از یک به‌قول‌معروف زندانبان، تعریف شما از زندان چیست؟

ببینید این‌یک واقعیت است که زندان چهره اجتماعی یک شهر است و شما می‌توانید در یک آمار سرانگشتی از محکومین یک زندان و علت گرفتار شدن آن‌ها به این مهم دست پیدا کنید که بزرگ‌ترین آسیبی که آن شهر را تهدید می‌کند، چیست.

به قول خودتان بزرگ‌ترین آسیبی که شهر کرمانشاه را تهدید می‌کند، چیست؟

متأسفانه بیشترین گرفتاران و یا همان زندانیان کرمانشاه را اعمال مجرمانه سرقت و پس‌ازآن مواد مخدر تشکیل می‌دهد و در مراتب بعدی صدور چک بی‌محل، مقروض بودن و دیگر آسیب‌ها قرار دارند و در یک دید کلی می‌توان به این مهم دست پیدا کرد که وجود مشکلات مالی زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌ها همچون سرقت، ورشکستگی مالی، صدور چک و امثالهم در کرمانشاه شده است و اگر عامه مردم از مشکل مالی رنج نبرند و از یک رفاه متوسط مالی برخوردار باشند، خیل قابل‌توجهی که الآن در زندان به سر می‌برند به‌راحتی از این مکان بیرون بیایند و این یعنی خالی شدن بخش اعظمی از زندان‌ها و به همین ترتیب خالی شدن زندان‌ها یعنی کم شدن هزینه‌های نگهداری، جذب پرسنل و ....

زندانی شدن یک فرد، چه تبعاتی در جامعه خواهد داشت؟

صرف گرفتاری یک شخص دربند، از بعد تنبیهی و قضایی آن‌که دارای یک سیری تبعات فردی است و قانون‌گذار و دستگاه قضا برای حفظ امنیت جامعه در قالب یک اهرم استفاده می‌کنند اما آنچه دراین‌بین بیش از هر چیز دیگری جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد، خانواده‌های زندانیان هستند که پس از حبس شخص، می‌بایست تبعات آن را جامعه تحمل کند به این شکل که در اکثر موارد فردی که زندانی می‌شود به هر ترتیب سرپرست خانوار است و مسئول تأمین نیاز معیشتی همسر و فرزندانش است و با گرفتاری وی، افراد آن خانواده به لحاظ مشکلات شدید مالی، اجتماعی و مسائل حاد روحی و روانی به‌شدت درگیر می‌شوند.

خوب در برخی از موارد خانواده‌ها با یک حامی مالی در بین اقوام و خویشاوندان به‌نوعی تأمین مالی می‌شوند اما در خیلی از موردها خانواده این زندانیان هیچ حامی برای گذران زندگی ندارند و عملاً با یک‌بار تحمیلی معیشتی برای اولیه‌ترین نیازهایشان روزانه دست‌وپنجه نرم می‌کنند و چه‌بسا برای رفع این نیازها مجبور باشند به هر کاری تن دردهند.

این‌یک واقعیت است که پول و داشتن درآمد کافی برای هرکسی حائز اهمیت است و وقتی یک فرد برای رفع گرسنگی، نگه‌داشتن یک سرپناه یا حتی خرج دوا و درمانش مستأصل باشد، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که به هنجارها توجه داشته باشد، لذا برای حل مشکلش به هر کاری دست می‌زند، ما در سرکشی‌های خود از این خانواده‌های آسیب‌دیده به‌وفور می‌بینیم که پدر خانواده در زندان است، مادر برای تأمین معاش دست به هر کار خدماتی می‌زند و چون کفاف امور نمی‌دهد، فرزندان مدرسه نمی‌روند و مجبورند، چندین ساعت به‌صورت مداوم کار کنند، پس نمی‌توان انتظار داشت که این خانواده به لحاظ امنیت تحصیلی، آموزشی، تغذیه‌ای و روانی در سلامت باشد.

آیا این خانواده‌ها را کسی یا ارگانی حمایت می‌کند؟

بله، این آسیب در کشور ما به دو شکل ساماندهی شده است در خانواده‌هایی که زندانیان آن‌ها محکوم‌شده‌اند، آن‌ها تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) قرار می‌گیرند و به آن‌ها ارائه خدمت می‌شود اما دراین‌بین محکومینی هم هستند که وضعیت حقوقی آن‌ها بلاتکلیف است و این افراد به انجمن حمایت از خانواده‌های زندانیان معرفی می‌شوند و با ثبت شدن نام و وضعیتشان تحت پوشش حمایت‌های مالی، آموزشی و پیشگیری از آسیب‌ها قرار می‌گیرند.

انجمن حمایت از خانواده‌های زندانیان؛ کمی راجع به کارکرد این سازمان مردم‌نهاد توضیح بدهید؟

کارکرد اصلی این انجیو درواقع به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد و برای کم کردن هر چه بیشتر آسیب‌های اجتماعی که این خانواده‌ها پس از زندانی شدن یک فرد به‌عنوان سرپرست با آن درگیر هستند و حتی کمک به وضعیت سلامت زندانیان شکل‌گرفته است و ازآنجایی‌که به لحاظ مالی نیز هیچ ردیف مالی دولتی برای آن در نظر گرفته نشده است، به همین علت کلیه هزینه‌های این انجمن برای افراد تحت پوشش از طریق کمک‌های خیرین، اعضای هیئت‌مدیره و کسب درآمدهای مالی همچون دایر کردن فروشگاه، تأسیس کارواش، راه‌اندازی جایگاه سوخت و یا بهره‌برداری از زمین‌های کشاورزی و ... تأمین می‌گردد.

اعضای این انجمن را چه کسانی تشکیل می‌دهند؟

انجمن حمایت از زندانیان همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردم، یک سازمان مردم‌نهاد است و اعضای هیئت‌مدیره آن متشکل از دادستان، فرماندار، رئیس امور زندان‌ها که بنده باشم، رئیس زندان مرکزی آن شهر و دو نفر از معتمدین خیر که انتخاب می‌شود، شکل می‌گیرد و این اعضا با انتخاب یک مدیرعامل به فعالیت اصلی انجمن حمایت از خانواده‌های زندانیان انسجام می‌بخشند اما واقعیت امر این است که پایه اصلی و شاکله این انجمن مردم هستند و مسئولین دولتی و قضایی به‌عنوان نزدیک‌ترین ارگان‌هایی که درزمینهٔ جرم و مجرمین و در برخورد مستقیم و مشکلات و وضعیت آنان روبرو هستند، قبول مسئولیت کرده‌اند.

در حال حاضر وضعیت انجمن حمایت از زندانیان کرمانشاه چگونه است؟

واقعیت امر این است که در سال‌های گذشته به علت عدم شناخت کافی مردم از کارکرد این انجمن، وضعیت خیلی خوب نبود اما ما عملاً دریکی دو سال آتی علاوه بر تلاش برای اعتمادسازی مردم درزمینهٔ کمک‌رسانی به مستقیم و ساماندهی خانواده‌های زندانیان، سعی کرده‌ایم که از ظرفیت دستگاه و ارگان‌های دیگر نیز استفاده نماییم به این شکل که از طریق رایزنی با اداراتی همچون اتاق اصناف، اتاق صنعت و معدن، نظام پزشکی، تعاونی‌های مسافربری و ... بخشی از نیازهای این خانواده‌های آسیب‌زده را در بخش‌هایی مثل دارویی، خدماتی، رفاهی، آموزشی و ...مرتفع می‌سازیم.

در کنار آن، انجمن حمایت از زندانیان کرمانشاه در یک پکیج آموزشی مدون، سال گذشته 600 نفر از خانواده‌ها را در یک دوره کلاس‌ها با بهره‌گیری از اساتید برجسته، تحت آموزش‌های ویژه سلامت اخلاقی، کاربردی روان‌شناسانه، پیشگیری از اعتیاد، بزهکاری، طلاق و... قرار داده و از طرفی برای ترغیب هرچه بیشتر این خانواده‌ها برای حضور در کلاس‌ها علاوه بر اهدای سبدهای کالایی حتی کمک‌های نقدی هم به آن‌ها پرداخت کرده است.

یک اقدام دیگری هم که همه‌ساله در 5 خرداد هم‌زمان با سالروز حمایت از خانواده‌های زندانیان در قالب "طرح نسیم مهر" انجام می‌شود این است که انجمن به‌صورت گل‌ریزان علاوه بر دعوت و استفاده از کمک‌های مالی خیرین، درزمینهٔ آشنایی با کارکردهای اصلی انجمن، فرهنگ‌سازی سطح جامعه در برخورد با فرزندان و همسران خانواده‌های زندانیان مباحث و مسائل مختلف را عنوان و ا خود مردم برای نهادینه‌سازی فرهنگ صحیح برخورد با خانواده یک زندانی به‌عنوان یک شهروند استفاده می‌کند.

جامعه به‌عنوان بستر اصلی پذیرش آسیب‌های اجتماعی ناشی از زندانی شدن یک فرد، چه وظیفه‌ای بر عهده دارد؟

ببینید این مهم باید در فرهنگ‌عامه جامعه جا بیفتد که اصل بر شخصی بودن مجازات است در قانون و خانواده گناهی ندارند در ارتکاب جرم یک شخص و این مهم نباید فراموش شود که بسیاری از خانواده‌های زندانیان نیازمند کمک و مساعدت مالی هستند چراکه اغلب زندانیان به انگیزه کسب مال و رفع مشکلات اقتصادی خود و خانواده مرتکب جرائمی ازجمله خریدوفروش مواد مخدر یا سرقت شده و در زندان گرفتار می‌باشند، بااین‌وجود خانواده اغلب زندانیان همچنان دچار کمبود مالی و نیازمند کمک و یاری خیران و نیکوکاران هستند و اگر نباشد این حمایت‌ها، چه‌بسا اعضای این خانواده‌های آسیب‌دیده برای گذران امور خود مجبور باشند بازهم به اعمال مجرمانه و بزهکارانه دست بزنند و اینجاست که می‌بینیم بازهم دود این سهل‌انگار بازهم به چشم خود مردم می‌روند و روزبه‌روز به تعداد آسیب‌ها و پر شدن زندان‌ها حتی در سنین پایین اضافه می‌گردد.

ازاین‌رو انجمن حمایت از زندانیان برای پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی و توانمندسازی زندانیان و خانواده آنان درزمینه های فرهنگی، آموزشی و فراهم نمودن فرصت‌های شغلی برای آنان را امری ضروری قلمداد می‌کند و نام‌گذاری روز پنجم خرداد به‌عنوان "روز ملی نسیم مهر" باهدف جذب کمک‌های خیران و ایجاد عزم همگانی برای کمک به زندانیان و خانواده نیازمند آنان شکل‌گرفته است و امیدواریم در این روز بتوانیم به اهدافی که اشاره شد دست پیدا کنیم.