به گزارش خبرگزاری موج کردستان، یکی از شاخص‌های اصلی برای سنجش وضعیت معیشت مردم همان «خط فقر» است که در طی دو سال اخیر به دلیل افزایش تصاعدی قیمت‌ها اعلام رسمی آن از سوی نهادهای دولتی همواره مورد مناقشه بوده است. با این حال مرکز پژوهش‌های مجلس در ابتدای سال جاری خط فقر خانوارهای چهار نفره طی دو سال اخیر را 4 میلیون و 500 هزار تومان، یعنی 80 درصد افزایش نسبت به دو سال قبل، اعلام کرد. هر چند گزارش‌های متعدد و پراکنده از افزایش قیمت‌ها و هزینه‌های زندگی نشان می‌دهد که این رقم با واقعیت زندگی مردم فاصله چشم‌گیری دارد. آن چنان که اخیرا بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران خط فقر برای خانوار چهار نفره را 10 میلیون تومان اعلام کرد و گفت: «نیمی از جمعیت کشور در فقر مطلق به سر می‌برند.»

به دلیل نرخ بالای تورم، افراد نسبت به قبل کالاها و خدمات را گران‌تر دریافت می‌کنند و در این میان اوج‌گیری کرونا در جامعه و محدودیت‌های ناشی از آن به مشکلات اقتصادی دامن زد. به همین منظور و برای اینکه شهروندان بتوانند حداقل نیازهای خود را تامین کنند نیاز به حمایت‌های مختلفی دارند. کارگران، لشکر عظیم بیکاران و افرادی که به دلایل مختلف از جمله اشتغال ناقص و کاذب و دریافتی کمتری از حداقل دارند معیشت‌شان در خطر است. این افراد که عمدتا به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند در مواردی حتی نیازهای غذایی آنها هم تامین نمی‌شود. حال دولت برای جبران این کاستی‌ها طرح‌های حمایتی مختلفی را تعریف و اجرا کرده است که شناخته ‌شده‌ترین آنها همان پرداخت یارانه نقدی و بسته‌های کمک معیشتی مربوط کرونا است.

اکنون حدود 78 میلیون نفر در ماه یارانه 45 هزار و 500 تومانی دریافت می‌کنند و از سال گذشته و با افزایش قیمت بنزین دولت حدود 60 میلیون نفر از بین یارانه‌بگیران را انتخاب کرد که ماهانه رقمی بین 55 تا 205 هزار تومان برای آنها تحت عنوان کمک معیشتی پرداخت می‌کند که به تفکیک خانوارها از این قرار است؛ برای خانواده‌های یک نفره 55 هزار تومان، دو نفره 103 هزار، سه نفره 138 هزار، چهار نفره 172 هزار و پنج نفره و بیشتر 205 هزار تومان است.

اما آیا یارانه نقدی توانسته است پا به پای جهش قیمت‌ها افزایش یابد و چتر حمایتی خود را بر اقشار فقیر جامعه حفظ نماید؟

با نگاهی به اعداد مهم در خلاصه بودجه 1400 می‌توان دریافت که میزان یارانه نسبت به سال جاری و سال‌های گذشته تغییر قابل توجهی نداشته است. در بخش هزینه‌های مربوط به یارانه نقدی و معیشتی رقمی در حدود 74 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده که با مقایسه با رقم سال قبل نشان از آن دارد که به احتمال زیاد مبلغ یارانه نقدی به همان میزان قبل باقی خواهد ماند. بر اساس اطلاعات لایحه بودجه، برای پرداخت‌های نقدی و غیرنقدی یارانه رقم 42 هزار و 800 میلیارد تومان پیش بینی شده است.

این در حالی است که پیشتر محمد باقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه خبر از افزایش تقریبا سه برابری یارانه‌ها داده بود. تا با توجه به افزایش بی‌سابقه قیمت‌ها در بازار و فشار ناشی از تورم بر روی خانوارها هر چه سریعتر این موضوع در دستور کار دولت قرار گیرد. وی اظهار کرده بود در برنامه اصلاح ساختار بودجه هم موضوع اصلاح پرداخت یارانه‌ها را گنجانده‌ایم و با تصویب این برنامه از سوی مجلس، حتی لایحه بودجه 1400 را هم بر مبنای همین اصلاح ساختار، ارائه می‌دهیم.

میزان موفقیت دولت در پایش آمار و شناسایی واجدین شرایط دریافت کمک‌های معیشتی !!

در اوج گیری کرونا با توجه به تعطیلات کرونایی و به دنبال آن فشار مضاعفی که به طبقه کارگر و افرادی که حقوق ثابت نمی‌گیرند وارد شد دولت تصمیم گرفت به یک سوم جامعه برای چهار ماه آخر سال جاری یک بسته کمک معیشتی اعطا کند بطوریکه افراد مشمول این طرح در ماه‌های آذر، دی، بهمن و اسفند ماهانه به ازای هر نفر 100 هزار تومان دریافت خواهند کرد و همین طور برای 10 میلیون خانواده نیز وام یک میلیون تومانی در نظر گرفته شده است. و این وام که در میان مردم به وام کرونایی معروف شده است و دولت به صورت برداشت ماهانه از محل یارانه خانوار آن را بازپس می‌گیرد برای بار دوم است که در سال جاری به اجرا درمی‌آید. افراد واجد شرایط برای دریافت این وام را افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد، افرادی که مرحله اول وام کرونا را دریافت کرده اند و افراد فاقد درآمد ثابت اعلام کرده است.

پای صحبت هر کارگری که بنشینی اظهار می‌کند نه تنها حقوق حداقلی کفاف زندگی‌اش را نمی‌دهد بلکه بسته‌های معیشتی دولت هم دردی از وضعش دوا نمی‌کند. این در حالی است که حتی برخی از خانوارهای حائز شرایط مذکور هم موفق به دریافت این وام نشده‌اند. محمد صالح. ج ساکن محله تپه شب‌بوی سنندج که کارگر فصلی است می‌گوید: «پنج سر عائله دارم و بچه‌هایم همه محصل هستند و تنها نان‌آور آنها من هستم که به خاطر خواب بازار در ایام کرونا کارگری هم دیگر پیدا می‌نشود.» او در پاسخ به اینکه آیا موفق به دریافت کمک‌های معیشتی دولت شده، می‌گوید: «تاکنون تنها از وام یک میلیونی دولت که برای بار اول اعلام شد برخوردار شدم. که آن هم ماهانه مقداری بابت

تسویه وام از یارانه‌ام کسر می‌شود. برای وام یک میلیونی مرحله دوم هم ثبت نام کردم اما نمی‌دانم به چه دلیل بهم تعلق نگرفت.»

از طرفی خانوارهایی هم که موفق به دریافت کمک‌های معیشتی و دو مرحله‌ای وام شده‌اند نیز همچنان دردی از آنها دوا نشده و این مساعدت‌ها نتوانسته جوابگوی فشار هزینه‌های معیشتی‌شان شود.

صابر. م که دارای مغازه ابزار فروشی در نایسر واقع در حومه شهر سنندج است می‌گوید: «من علاوه بر اجاره خانه، اجاره مغازه را هم ماهانه باید بپردازم. و در طول سال گذشته بخاطر تعطیلات کرونایی و همینطور رکود بازار مسکن، فروش قابل  قبولی نداشتم و دخلم همیشه کمتر از خرجم بوده است.» او در رابطه با تاثیر کمک‌های معیشتی دولت می‌گوید: «دو بچه دارم و سر جمع ماهانه یارانه چهار نفر را می‌گیرم به اضافه کمک معیشتی که تنها جوابگوی شام و ناهار و صبحانه‌ی فقط یک هفته است آن هم غذای ساده خالی از گوشت و میوه! و یک میلیون وام مرحله اول هم تنها کفاف دو ماه اجاره خانه و مغازه را داده است. در صورتیکه الان سه ماه اجاره عقب مانده هم دارم و این وام مرحله‌ی دوم حتی جوابگوی آن هم نیست.» وی در ادامه می‌گوید: «قیمت‌ها چنان سرسام‌آور بالا رفته است که حتی تقاضا برای اجناس مغازه‌ام خیلی پایین آمده و بسته‌های حمایتی دولت نمی‌تواند یک گوشه از مشکلات ما را حل کند.»

کمک‌های معیشت دولت در ایام کرونا تا چه حد به داد مردم رسیده است!

مریم صفوی‌نژاد پژوهشگر حوزه اقتصاد در این باره می‌گوید: «همراه با محدودیت‌های کرونایی فشار اقتصادی به همان نسبت روی اقشار جامعه به ویژه قشری که از حقوق ثابت ماهانه برخوردار نیست افزایش می‌یابد بطوریکه هر چند سابق بر این گفته می‌شد که کارمندان دولت و حقوق‌بگیرهای ثابت با افزایش تورم در فشار و تنگنای اقتصادی قرار می‌گیرند اما اکنون وضعیت برعکس شده و افرادی که حقوق ثابت ندارند و درآمد آنها از راه فعالیت و خدمات و کسب‌وکار روزانه تامین می‌شود در تنگنای اقتصادی قرار گرفته‌اند در صورتیکه گروه اول با تعطیلی ادارات هم همچنان از حقوق ماهیانه خود برخوردار هستند.»

وی تاکید کرد: «متاسفانه میزان کمک‌های معیشتی به اقشار آسیب‌پذیر جامعه بر اساس معیارهای صحیح و واقعی سنجیده نشده است چرا که اکنون میزان دستمزد یک کارگر حداقل 2 میلیون و 605 هزار تومان است و از طرفی بر اساس محاسبات کمیته دستمزد شورای عالی کار نرخ حداقلی سبد معیشت در تابستان سال جاری حدود هشت میلیون تومان بوده! و پر واضح است دخل و خرج اینها جور درنمی‌آید!»

صفوی‌نژاد ادامه می‌دهد: «مسئله حائز اهمیت این است که کمک‌های معیشتی در دوران کرونا را نباید با افزایش یارانه اشتباه گرفت. چه بسا با پایان دوران کرونایی و برگشت مردم به زندگی عادی این کمک‌های معیشتی بلاعوض و یا وام‌گونه نیز قطع خواهند شد و مردم می‌مانند تنها با یارانه ثابت 45 هزار و 500 تومانی که میراث 10 سال گذشته است! در حالی‌که قیمت‌ها به طرز سرسام‌آوری افزایش پیدا کرده‌اند.»  این پژوهشگر اقتصادی معتقد است کمک‌های معیشتی پایدار نیستند لذا دولت می‌بایست بر اساس بالا رفتن نرخ تورم در میزان پرداختی یارانه تجدیدنظر کند و آن را بر اساس قیمت‌ها و مخارج زندگی مردم تنظیم نماید.

صفوی‌نژاد در ادامه بحث تغییرات یارانه‌ای می‌گوید: «طبق اظهارات تعدادی از مسئولان دولت این انتظار می‌رفت که در بودجه جدید سال آینده این مهم لحاظ شود اما متاسفانه چیزی که از محل هزینه‌های مربوط به یارانه و معیشتی در خلاصه بودجه 1400 برداشت می‌شود این هست که یارانه بر منوال همان مقدار سال‌های گذشته خواهد بود.»

گزارش از: لیلا علی‌بیگی