، دو هفته قبل در ترکیه انتخابات شهرداری ها برگزار شد که این انتخابات پس از انتخابات ریاست جمهوری نقش بسیار مهمی در تحولات ترکیه دارد. لذا هر حزبی که بتواند مسند شهرداری های بزرگ از جمله آنکارا، استانبول و ازمیر را کسب کند، به معنای موفقیتش در کسب آرا جامعه به طور کلی است. از این رو پس از چندین سال، بالاخره حزب اپوزیسیون یعنی جمهوریخواه خلق موفق شد بیشترین کرسی های شهرداری های ترکیه از جمله این سه شهر را از آن خود کند. بنابراین بازنده این انتخابات حزب عدالت و توسعه (آک پارتی) به رهبری اردوغان بود که اگرچه اکنون مسند ریاست جمهوری را در اختیار دارد اما رسماً پذیرفت که در جلب آرا مردم شکست خورده است.

در این رابطه ابراهیم فراهانی، کارشناس مسائل ترکیه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری موج، مهمترین دلیل این شکست را به حوزه اقتصادی مربوط دانست و گفت: در یک سال گذشته نرخ برابری لیر در برابر دلار از 19 به 33 رسیده است. یعنی در حال حاضر هر 33 لیر یک دلار آمریکا است. این به معنای سقوط ارزش پول این کشور است. در همین راستا مردم ترکیه تورم افسار گسیخته ای را نیز تجربه کردند در حالی که اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری 2023 قول مهار آن را داده بود اما موفق نشد. نتیجه این وضعیت رشد نقدینگی است.

وی تأکید کرد: ریشه این مشکلات هم در کسری بودجه است. وقتی کشوری کسری بودجه داشته باشد، ماشین چاپ پولش کار می کند. لذا باید انتظار تورم و رشد نقدینگی را داشت.

فراهانی در خصوص تأثیر این وضعیت بر نتایج انتخابات ریاست جمهوری بعدی ترکیه گفت: ساختار ریاست جمهوری در این کشور تا سال 2018 به صورت دوره های چهار ساله بود. اما با تغییر قانون اساسی به رهبری اردوغان، از سال 2018 دوره ها پنج ساله شدند ضمن اینکه پست نخست وزیری نیز حذف شد. با توجه به اینکه اردوغان از سال 2014 در مسند ریاست جمهوری است و در انتخابات 2023 نیز پیروز شد، حداقل 14 سال رئیس جمهوری را در کارنامه اش خواهد داشت. در این راستا بسیاری معتقدند اردوغان با برگزاری انتخابات و دست بردن در قانون اساسی می خواهد همچنان در قدرت باقی بماند، زیرا هنوز شخصی را پیدا نکرده است که بتواند به او اعتماد کند. البته یکی از دامادهایش که وزیر اقتصاد بود، مورد توجه اش قرار گرفت اما در عمل مشخص شد وی توان اجرایی خوبی ندارد و بسیاری از نقصان هایی هم که امروز ترکیه در حوزه اقتصاد تجربه می کند، در نتیجه بی لیاقتی های او بود. افزون بر این، بایراکتار، مدیر فنی پهپادهای بایراکتار، نیز هست که اردوغان امیدوار است بتواند میراثش را به او بسپارد. هرچند در کل به نظر نمیرسد فعلاً اردوغان بخواهد قدرت را ترک کند.

بیشتر بخوانید:

پشت‌پرده شکست سنگین اردوغان در انتخابات شهرداری‌های ترکیه

آیا اردوغان واقعاً صدای ملت ترکیه را شنید؟

دلیل اقبال عمومی به اردوغان به دلیل ترس از آینده و نبود یک شخص قدرتمند مانند اوست

وی خاطر نشان کرد: واقعیت این است که در ترکیه اردوغان شخص کاریزماتیکی است و کاریزماتیک همیشه به معنای محبوبیت نیست بلکه از لحاظ «قدرت» او دارای کاریزماست و نبودش برای مردم و اعضای حزب عدالت و توسعه یک کابوس است. در واقع کاریزماتیک بودن اردوغان به دلیل ترس از آینده است که بعد از او چه خواهد شد؟! به همین دلیل وقتی اردوغان در انتخابات شرکت می کند، حتماً برنده است هرچند که کارنامه اش در چند سال اخیر خوب نبوده است. 

این تحلیلگر مسائل ترکیه در خصوص «حزب اسلامگرای رفاه نوین» که در انتخابات شهرداری ها موفق شد بخشی از آرای آک پارتی را به خود جلب کند، گفت: ریاست این حزب اکنون با پسر کوچک اربکان یک شخصیت سیاسی مهم ترکیه است. در انتخابات ریاست جمهوری 2023 اردوغان با دادن وعده، با این حزب ائتلاف کرد اما در عمل به قول هایش جامه عمل نپوشاند. لذا حزب رفاه نوین از ائتلاف خارج شد و در این انتخابات، به صورت مجزا شرکت کند. مسئله مهم در افزایش اقبال عمومی اسلام گرا به این حزب، رویکرد ذاتی رهبران این حزب است که فلسطین مدار هستند. به طور کلی خاندان اربکان چنین جهت گیری ای دارند. به همین دلیل پس از آنکه در قضیه جنگ غزه ، اردوغان به چند کار نمایشی علیه اسرائیل بسنده کرد، حزب رفاه نوین واکنش نشان داد و با موضع گیری هایی کرد توانست بخشی از بدنه محافظه کاران اسلام گرای طرفدار آک پارتی را به سمت خود بکشاند.

هیچ حزب و شخصیتی در ترکیه در عمل روابط این کشور را اسرائیل را قطع نمی کند

فراهانی تأکید کرد: یک نکته مهم در سیاست ترکیه باید مدنظر قرار بگیرد و آن اینکه این کشور هرگز روابطش با اسرائیل را قطع نمی کند. درهم تنیدگی مناسبات سیاسی، امنیتی و اقتصادی ترکیه و اسرائیل به حدی است که در هیچ کشور مسلمان دیگری قابل تکرار نیست؛ حتی امارات نیز نمی تواند به این سطح از روابط با اسرائیل برسد. بنابراین هر شخصیتی در ترکیه به قدرت برسد صرفاً به شکل شعاری حرکت هایی علیه اسرائیل انجام خواهد داد ولی عملگرایی از آن حاصل نمی شود. 

وی درمورد اقدامات اردوغان در عرصه سیاست خارجی بیان کرد: رویکرد اردوغان در سه سطح قابل بررسی است: در سطح بین المللی وی همواره به دنبال توازن قوا بین قدرت های بزرگ است. این کشور همزمان با روسیه، آمریکا، چین و هند ارتباط دارد و سیاست خارجی ترکیه در یک دهه اخیر تلاش برای توازن سازی بین این قدرت هاست. در حوزه منطقه ای بسته به اینکه در کدام منطقه بخواهد عمل کند، جهت گیری اش فرق دارد. اردوغان در زمینه خاورمیانه سیاست خارجی تهاجمی را دنبال می کند. در دریای سیاه چون دستش بازتر است و توان بازی بیشتری دارد، به دنبال کسب مشارکت و انجام مذاکره است. در سطح جهان اسلام هم، اردوغان درصدد احیای خلیفه مدرن است که نشانه های آن بعضاً قابل مشاهده هستند.