به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، گرچه اقتصاد ایران در برنامه های توسعه ای قرار بود که از وابستگی به نفت رهایی پیدا کند، اما در سال های گذشته دولت نتوانسته اهداف از پیش تعیین شده برای توسعه زنجیره فرآوری را محقق کند و دولت بخش عمده ای از مشکلات کنونی و عدم اجرای برنامه ها را به تحریم ها نسبت می دهد و ایران در شرایط کنونی همچنان بیشترین ظرفیت درآمدی این بخش را از طریق صادرات نفت خام می تواند بدست بیاورد و سهم فرآورده ها بسیار اندک است و همین مساله باعث شده که تحریم ها بیشترین اثر منفی را بر بازار نفت ایران داشته باشد، اما مساله اینجاست که آینده بازار نفت ایران نه تنها کاملا به برجام گره خورده، بلکه مشکلات جدیدی هم بروز کرده است که درآمدهای نفتی را می تواند در هاله ای از ابهام فرو ببرد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با اشاره به اینکه در حال حاضر بازگشت ایران به بازار جهانی نفت با چالش های زیادی روبرو است، گفت: در شرایط کنونی ایران نمی تواند صادرات نفت چندانی داشته باشد، زیرا کشورهای دیگر زیر فشار تحریم ها با ایران معامله نمی کنند و بانکهای ایرانی هم نمی توانند تراکنش بین المللی داشته باشند و به مشکل صادرات نفت ایران افزوده است.

خریداران سابق نفت از ایران 

فرشید سیم بر با بیان اینکه بسیاری از خریداران سابق نفت از ایران پس از تحریم ها پالایشگاه های خود را با نفت های دیگری تطابق داده اند، افزود: در سال های گذشته ایران نفت خود را به کشورهایی همچون ژاپن، کره جنوبی، هند، چین و برخی کشورهای اتحادیه اروپا می فروخت و چند سالی است که آنها نفت مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر می خرند و پالایشگاه های خود را با ویژگی های سوخت دیگری تغییر داده اند، به همین دلیل ایران نمی تواند به سادگی به بازار قبلی خود برگردد ،مگر اینکه کشورهای عضو اوپک را توجیه کند که اجازه دهند ایران بار دیگر بازار خود را احیا کند.

او با تاکید بر اینکه ایران در سال های قبل از تحریم ها روزانه بیش از دو میلیون بشکه نفت ایران صادرات می کرد، تصریح کرد: اتحادیه اروپا و ژاپن قبلا مشتریان عمده نفت ایران بودند و هر کدام از آنها حدود 600 هزار بشکه نفت از ایران می خریدند و کره جنوبی هم بیش از 400 هزار بشکه نفت روزانه از ایران خریداری می کرد و کشورهای مانند هند، چین و برخی کشورهای اروپایی هم جزو مشتریان ثابت نفت ایران بودند، اما در سال های اخیر که ایران زیر فشار تحریم ها قرار داشته  شرایط تغییر کرده و ایران هم اکنون تنها بخش کوچکی از نفت خود را به کشورهای آسیایی می فروشد.

93 میلیون بشکه نفت تولید می شود

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره وضعیت بازار جهانی نفت تصریح کرد: در حال حاضر  حدود 93 میلیون بشکه نفت به بازار جهان عرضه می شود که 30 میلیون توسط اوپک عرضه و 63 میلیون دیگر هم از سوی کشورهای غیر اوپک عرضه می شود که آمریکا و روسیه در شرایط کنونی بیشترین عرضه را در اختیار دارند و هر کدام از آنها بیش از 11 میلیون بشکه در روز نفت تولید می کنند.  

سیم بر با تاکید بر اینکه قدرت اوپک  در بازار جهانی نفت به شدت کاهش یافته است، گفت: اوپک دیگر مانند گذشته اثرگذاری چندانی بر بازار نفت ندارد و امروز اگر قرار باشد هر اتفاق جدیدی در این بازار بیفتد اوپک باید با سایر کشورها توافق کند در غیر اینصورت نمی تواند سیاست های خود را پیش ببرد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه قیمت نفت در بازار جهانی روندی نوسانی دارد، گفت: در حال حاضر مسائلی همچون تغییرات آب و هوایی باعث ایجاد اتخاذ سیاست های جدیدی از سوی دولت ها برای مصرف سوخت در جهان شده است، به همین دلیل بازار نفت با نوساناتی همراه است اما بخشی از آن تحت تاثیر جنبه ای روانی است و بسیاری از کشورهای قدرتمند با ایجاد شوک در بازار به دنبال کاهش قیمت نفت هستند و مساله ای دیگر تغییرات آب و هوایی است که به عنوان یک چالش جدی روی مصرف سوخت در آینده تاثیر گذار خواهد بود، به عبارت دیگر طبق قرارداد پاریس کشورها باید تلاش کنند تا میزان آلودگی هوا تا 10 سال دیگر به کمتر از 1.5 درصد برسد و دموکرات های آمریکا هم دوباره به این قرارداد برگشته اند، از این رو احتمالا مصرف سوخت های فسیلی کاهشی خواهد بود.

او با تاکید بر اینکه ویروس کرونا فعالیت های گردشگری را کاهش داده و شرکت های حمل و نقلی دیگر مانند گذشته فعالیت ندارند، افزود: به همین دلیل تقاضای سوخت کاهشی بوده نمی توان وضعیت آینده را هم پیش بینی کرد آیا گردشگری و هتلداری رونق خواهد گرفت یا خیر.

همکاری کشورهای غیراوپک با اوپک برای حفظ قیمت نفت 

سیم بر با تاکید بر اینکه در حال حاضر کشورهای غیراوپک با اوپک برای حفظ قیمت نفت همکاری می کنند، گفت: اوپک به تنهایی نمی تواند در بازار جهانی سیاست گذاری کند، اما می تواند در افزایش سهم ایران در بازار نفت موثر باشد و این مساله به قدرت چانه زنی ایران بستگی دارد، هرچند باید توجه داشت که هم اکنون بسیاری از کشورها به درآمدهای نفتی وابسته شده و به دنبال عرضه بیشتر نفت هستند.

او با اشاره به اینکه  ایران در فهرست سیاه اف ای تی اف قرار داد گفت: در شرایط کنونی بازگشت ایران به بازار جهانی نفت سخت است مگر اینکه بخشی از بازار نفت کشورهای دیگر به ایران داده شود تا ایران بتواند به بازار جهانی برگردد، در غیر اینصورت همچنان وضعیت صادرات نفت ایران محدود خواهد بود. از طرف دیگر چاه های نفت ایران برای مدت طولانی تولید نکرده اند و در آنها گاز جمع شده و بازگشت برداشت مجدد این چاه های نفت به تولید را با مشکلاتی روبرو می کند و هزینه های بالایی هم دارد به همین دلیل ایران در صورت توافق برجام هم نمی تواند به سرعت روی این چاه ها سرمایه گذای جدید داشته و تولید و صادرات را افزایش دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با انتقاد به اینکه از چهل سال پیش درباره افزایش تولید و برداشت از میادین مشترک وزیر کنونی نفت وعده هایی داده اما اجرایی نشده است، گفت: این مساله هیچگاه محقق نشده و او باید پاسخگو باشد زیرا قطری ها میزان برداشت خود از میادین مشترک با ایران را در سال های گذشته به شدت افزایش داده اند.