، روند کم‌بارشی و رخداد خشکسالی در کشور ما در حال ورود به چهارمین سال است و در این مدت، کاهش بارش و افزایش دمای هوا در بسیاری از استان‌های ایران نسبت به شرایط معمول، قابل ملاحظه بوده است. بر اساس داده‌های هواشناسی ، از ابتدای سال آبی جاری تنها 36 میلی‌متر بارندگی دریافت کرده است که با توجه به بارش‌های 2.36 میلی‌متری بلندمدت 2.42 درصد کاهش بارندگی دارد.

با وجود اینکه کم‌بارشی در بیشتر سال‌های اخیر نیز وجود داشته است اما تابستان امسال، سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرد که بارش‌های پاییزه کشور فراتر از نرمال خواهد بود!! این پیش‌بینی سازمان هواشناسی، امیدواری زیادی را میان مردم کشورمان ایجاد کرده بود اما حالا با پشت‌سرگذاشتن پاییز و با ورود به نخستین ماه زمستان، غلط بودن کامل این پیش‌بینی هواشناسی کاملاً مشخص شده است،

عدم تحقق پیش‌بینی سازمان هواشناسی درخصوص بارش‌ها و حتی کاهش شدید بارش‌های پاییزه سال 1402 نسبت به مدت مشابه در سال گذشته باعث شد شایعات درخصوص دستکاری آب‌وهوایی کشورمان توسط برخی از کشورهای خارجی و به‌طور خاص استفاده از «هارپ» در کشور ما داغ شود.

همچین تداوم بارش برف و باران در ترکیه، عربستان و چند کشور دیگر در عین افزایش الگوهای غیربارشی در کشورمان نیز مزید علت شد تا افکار عمومی و عموم مردم هرچه بیشتر موضوع ابردزدی و جنگ اقلیمی علیه ایران را باور کنند.

اصولاً هارپ پروژه‌ای علمی است که از طریق آن دانشمندان با ایجاد تغییراتی در یونوسفر که دورترین و ناشناخته‌ترین بخش جو زمین است امکان مطالعه در مورد آن را پیدا کرده و آن را به صورت یک آزمایشگاه طبیعی درمی‌آورند. هارپ این کار را با امواج رادیویی فرکانس بالا که توسط رادار‌های خود منتشر می‌کند انجام می‌دهد. با این وجود عده‌ای این تئوری توطئه را باور دارند که می‌توان از طریق هارپ در بارندگی کشور‌ها اختلال و تغییراتی ایجاد کرد.

در رابطه با صحت ادعای استفاده از هارپ، مجتبی ذوالجودی؛ معاون محیط زیست دریای و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج گفت: موضوعاتی مانند هارپ ادعاهایی هستند که باید روی آنها مطالعه کنیم تا بتوانیم  بگوییم که آیا واقعاً تأثیر گذاشته بوده است یا خیر. کشور آمریکا جزو کشورهای مدعی در این موضوعات است، اما می‌بیند که در کشور خودش در بسیاری از سال‌ها خشکسالی و خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها را داشته است.

وی افزود: اگر موضوع هارپ و کنترل بارندگی حقیقت داشت، حتماً این کشورها برای مسائل و مشکلات محیط زیستی و خشکسالی خودشان از آن استفاده می‌کردند. بسیاری از این کشورها ادعا می‌کنند که از طریق یونیزاسیون در شرایط عادی نیز می‌توانند بارندگی ایجاد کنند. این درحالی است که در بسیاری از این کشورها ازجمله نقاط مختلف اروپا مرتباً آتش‌سوزی جنگل اتفاق می‌افتد و برای کنترل کردن آتش‌سوزی  نهایت کاری که انجام می‌دهند،  آب‌پاشی است و دیده نشده از سیستم‌هایی که ادعای آن را دارند، استفاده کنند.

معاون محیط دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: لذا از نظر بنده، ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد و اگر میانگین بلندمدت بارندگی را نگاه کنید، می‌بینید که جزو کشورهایی هستیم که بارندگی کمی دارند و حتی نسبت به کشورهای همسایه‌مان نیز بارندگی کمی داریم.

یکی از موضوعاتی که به‌طور ویژه در فضای مجازی داغ شده بود، تصویری از مرز ایران و ترکیه و تفاوت بارش‌ها در دو کشور است. کاربران فضای مجازی معتقد بودند که این اختلاف فاحش سطح پوشش برف میان دو کشور هم مرز نمی‌تواند عادی باشد و ترکیه با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، ابرهای منطقه را دزدیده و باعث شده تا همزمان با افزایش بارش‌ها در کشور خودش، کم‌بارشی شدیدی در ایران رقم بخورد.

ذوالجودی در رابطه با این ادعا نیز توضیح داد: بارش، کمّیتی است که می‌تواند تغییرپذیری زیادی داشته باشد، به‌طوری که تفاوت آشکار بارش در برخی از مناطق نزدیک به هم، بخشی از ویژگی اقلیمی این مناطق است. ما در کشور خودمان هم در برخی مناطق از جمله در دو طرف رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس تفاوتی قابل‌ملاحظه در  بارش داریم. همین موضوع می‌تواند در بخش‌هایی از مناطق مرزی ایران و ترکیه نیز صادق باشد و در سال‌های قبل هم به همین گونه بوده است

وی ادامه داد: ضمن اینکه مقایسه میانگین بارش‌ها نیز به‌خوبی نشان می‌دهد که ترکیه به‌دلیل تأثیرپذیری بیشتر از سامانه‌های بارشی مدیترانه‌ای، همواره بارش‌های بسیاری بیشتری نسبت به کشور ما داشته است و این موضوع صرفاً مختص امسال نیست.

معاون محیط دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست درباره بارورسازی ابرها نیز گفت: باورسازی ابرها از طریق تزریق هستک‌های میعان سابقه نسبتاً طولانی دارد و بصورت موضعی و محلی افزایش حدود 3 تا 10 درصدی در افزایش بارش‌ها در برخی مناطق را داشته است. در کشور ما نیز از حدود سال 1365 تلاش‌هایی در این رابطه انجام شده که بنظر نمی‌رسد اثر قابل توجهی داشته است.

ذوالجودی اضافه کرد: بارورسازی در مساحت‌های نه‌چندان زیاد، برای برخی از ابرها که شرایط بارورسازی را داشته باشند، می‌تواند مؤثر باشد اما این موضوع به پارامترهای زیادی وابسته است و برای مناطقی که بارش سالانه آنها کمتر از 300 میلی‌متر است توصیه نمی‌شود. همچنین باید حتماً صرفه اقتصادی آن مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به صحبت‌های کارشناسان در مورد هارپ و ابردزدی، به نظر می‌رسد که مطرح شدن این موضوعات آدرس غلط دادن درباره کم‌بارشی‌های کشور است؛ باید پذیرفت که مشکل خشکسالی کشور بسیار جدی است که باید هم‌اکنون در این ارتباط تدابیر و راهکارهای عملیاتی و موثری در نظر گرفته شود و با توجه به اهمیت بررسی‌ علمی همه احتمالات و مسائل مطرح‌شده، ضرورت دارد جامعه علمی و مسئولان ذی‌ربط در این خصوص اهتمام بیشتری داشته باشند.

علیرغم اینکه به گواه همه کارشناسان پیامدهای تغییر اقلیم، کم‌بارشی کشور ما را رقم زده است، در این زمینه متأسفانه کشور ما برنامه مصوبی برای سازگاری با تغییر اقلیم نداشته است و تاکنون اقدامات عملی مؤثری در این خصوص انجام نشده است؛ با توجه به وخامت موضوع، ضرورت دارد این مهم در اولویت قرار گیرد و به‌سرعت برای مواجهه با این ابرچالش اقدامات ضروری و لازم صورت گیرد.