،دکتر صالح قاسمی دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، در همایش «ایران جوان» که در دانشگاه علوم پزشکی بابل برگزار شد، با اشاره به تحولات نگران‌کننده جمعیتی کشور گفت: نرخ رشد جمعیت ایران از حدود ۴ درصد در دهه‌های گذشته به نیم درصد کاهش یافته و بر اساس برآوردها، این شاخص تا سال ۱۴۱۵ به صفر درصد خواهد رسید و پس از آن وارد فاز منفی می‌شود.

وی افزود: نرخ باروری کل کشور از ۶.۵ فرزند به ۱.۵ فرزند به ازای هر زن کاهش یافته و استان‌های گیلان و مازندران رکورددار کمترین نرخ باروری در ایران هستند؛ به‌طوری‌که این شاخص در گیلان به ۰.۹ و در مازندران به حدود یک فرزند رسیده است.

دکتر قاسمی با اشاره به روند رو به افزایش سالمندی جمعیت کشور گفت: سهم سالمندان در ایران از ۱۴ درصد عبور کرده و دو استان گیلان و مازندران با بیش از ۱۷ درصد سالمند، سالمندترین مناطق کشور به شمار می‌روند.

وی با استناد به آمارهای رسمی، کاهش تولدها را یکی از نشانه‌های جدی بحران جمعیت دانست و افزود: در سال‌های گذشته با کاهش سالانه حدود ۱۷۰ هزار تولد مواجه بودیم که این عدد در سال ۱۳۹۸ به ۱۲۰ هزار کاهش رسید و اکنون میزان کاهش تولدها به‌طور محسوسی کمتر شده است.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت با وجود این هشدارها، از شکل‌گیری برخی روندهای امیدبخش خبر داد و گفت: تولد فرزندان سوم، چهارم و پنجم بین ۷ تا ۱۴ درصد افزایش یافته، فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول کاهش پیدا کرده، سقط‌های غیرقانونی حدود ۴۰ درصد کم شده و تمایل جوانان به داشتن فرزند سوم حدود ۹ درصد رشد داشته است.

وی توضیح داد: فاصله میان ازدواج تا تولد فرزند اول که پیش‌تر به‌طور میانگین پنج‌ونیم سال بود (تا هفت سال در شهرهای بزرگ و چهارونیم سال در شهرهای کوچک و روستاها)، در چهار سال گذشته حدود پنج ماه کاهش یافته است.

این پژوهشگر تأکید کرد: این داده‌ها نشان می‌دهد خانواده‌های ایرانی، حتی در استان‌های شمالی با پایین‌ترین شاخص‌های جمعیتی، همچنان ظرفیت اصلاح الگوی فرزندآوری را دارند.

دکتر قاسمی با اشاره به نقش خانواده‌های اصیل ایرانی، به‌ویژه در مازندران و گیلان، افزود: اگر تعامل علمی و فرهنگی مؤثر با این خانواده‌ها برقرار شود و خدمات حمایتی مناسب ارائه گردد، می‌توان الگوی فرزندآوری را اصلاح و زنگ خطر جمعیت را به یک فرصت ملی تبدیل کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وضعیت قرمز جمعیتی در شمال کشور گفت: برای نخستین بار در ۶۵ سال اخیر، تعداد تولدهای کشور در سال ۱۴۰۳ به ۹۸۰ هزار تولد کاهش یافته است.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، اصلی‌ترین پیامد سالمندی جمعیت را اقتصادی دانست و گفت: کاهش نیروی کار، افزایش رکود اقتصادی، نیاز به نیروی کار خارجی و پیامدهایی همچون ورشکستگی صندوق‌های بیمه‌ای از جمله چالش‌های جدی پیش‌رو خواهد بود.

وی درباره کاهش ازدواج نیز اظهار کرد: برخلاف برخی تصورات، جوانان تمایلی به ازدواج ندارند؛ طبق پژوهش انجام‌شده در سال گذشته، حدود ۹۳ درصد جوانان در سن متعارف ازدواج، خواهان تشکیل خانواده هستند، اما موانع اقتصادی و اجتماعی مانع این امر می‌شود.

قاسمی افزود: با کاهش جمعیت جوان در سن ازدواج، به‌طور طبیعی آمار ازدواج نیز کاهش می‌یابد و کمال‌گرایی افراطی جوانان، که ازدواج را سخت، پرهزینه و دیرهنگام می‌کند، یکی دیگر از عوامل مؤثر در این روند است.

وی با اشاره به پیامدهای تک‌فرزندی گفت: فراوانی طلاق در خانواده‌های تک‌فرزند ۱۹ درصد بیشتر است، زیرا این فرزندان در تعامل، تقابل، رقابت و مهارت‌های اجتماعی، آسیب‌پذیرتر هستند.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت در پایان تأکید کرد: اصلاح روند جمعیتی کشور یک مسئولیت جمعی و ملی است و همه افراد و نهادها باید در حمایت از خانواده‌ها، تشویق فرزندآوری و اصلاح نگرش عمومی به این موضوع نقش‌آفرینی کنند تا الگوی فرزندآوری جامعه هوشمند و خانواده‌محور ایران اصلاح شود.