، مهم‌ترین دستاوردهای پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای با حضور محمدرضا عارف معاون اول رییس‌ جمهو ر و محمد اسلامی، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران ، حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و جمعی از مدیران ارشد صنعت هسته‌ای کشور، در بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی پژوهش، فناوری و فن‌بازار معرفی و رونمایی شد.

 این دستاوردها شامل رادیوداروی درمانی ۱۷۷Lu-Alpha-MSH، رادیوداروی تشخیصی ۶۸Ga-Alpha-MSH  ، دستگاه خودکار تولید رادیوداروهای درمان دردهای استخوانی و راه‌اندازی شبکه ملی آموزش هسته‌ای است و از جمله مهمترین محصولات و اقدامات فناورانه‌ای به شمار می‌آیند که توسط رییس سازمان انرژی اتمی ایران رونمایی شدند.

رادیوداروی درمانی ۱۷۷Lu-Alpha-MSH  برای درمان ملانوما در مقیاس آزمایشگاهی و بالینی

ملانوما نوعی سرطان کشنده پوست است که می‌تواند به سایر اندام‌های بدن سرایت کند. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع و موثر ملانوم بدخیم متاستاتیک بسیار حساس است و رادیوداروی 177Lu-Alpha-MSH  امکان درمان ملانوم متاستاتیک را فراهم می‌سازد. 

رادیوداروی درمانی 177Lu-Alpha-MSH برای درمان ملانومای متاستاتیک، با استفاده از رادیوایزوتوپ لوتسیوم-177، با خلوص رادیوشیمیایی بالای 99 درصد و ویژگی‌های منحصر به فرد در داخل کشور تولید شده و نتایج پیش‌بالینی امیدوارکننده‌ای برای استفاده از آن در درمان بیماران مبتلا به ملانومای متاستاتیک در کشور به‌دست آمده است.

این فناوری نوین در راستای بومی‌سازی دانش فنی در پزشکی هسته‌ای به‌کار می‌رود و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و پیشبرد درمان‌های نوین کمک کند. 

این دستاورد علمی، جایگاه ایران در صنعت داروسازی هسته‌ای جهان را تقویت می‌کند زیرا هیچ نمونه مشابهی برای درمان ملانومای متاستاتیک در کشور از طریق پزشکی هسته‌ای وجود ندارد. با توجه به نتایج نویدبخش پیش بالینی، امید است این رادیودارو بتواند در درمان بیماران مورد استفاده قرار گیرد.

دستگاه خودکار تولید رادیوداروهای درمان دردهای استخوانی متاستاتیک

این دستگاه، یک سامانه خودکار در حوزه پزشکی هسته‌ای است که با هدف ارتقای سلامت جامعه برای تولید رادیوداروهای مورد استفاده در درمان دردهای استخوانی ناشی از متاستاز سرطان‌ها طراحی و ساخته شده است. 

رادیوداروهایی مانند ساماریوم-153 (Sm-153-EDTMP) و لوتسیوم-177 (Lu-177-EDTMP) از جمله ترکیباتی هستند که توسط این دستگاه تولید می‌شوند و در کاهش درد بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته نقش مهمی دارند.

از جمله کاربردهای بالینی این سامانه می‌توان به تسکین درد استخوانی متاستاتیک، بهبود کیفیت زندگی و تشخیص- درمان همزمان (Theranostics) اشاره کرد. 

رادیوداروهای تولید شده توسط این دستگاه با انتشار پرتوهای بتا سلول‌های سرطانی در استخوان را تخریب کرده و درد بیمار را کاهش می‌دهند. همچنین با این رادیوداروها نیاز به مسکن‌های قوی کاهش یافته و در مقابل توانایی حرکتی بیماران افزایش می‌یابد. برخی رادیوداروها علاوه بر خاصیت درمانی، قابلیت تصویربرداری نیز دارند و امکان پایش روند درمان را فراهم می‌کنند.

این دستگاه پیشرفته، نقطه عطفی در مسیر دستیابی ایران به خودکفایی فناورانه و توسعه درمان‌های نوین برای بیماران مبتلا به سرطان‌های متاستاتیک به‌شمار می‌رود و جایگاه کشور را در عرصه راهبردی و پیچیده داروسازی هسته‌ای بیش از پیش تقویت می‌کند.

این دستاورد علمی گامی موثر در راستای بومی‌سازی فناوری‌های هسته‌ای است و می‌تواند زمینه‌ساز گسترش صادرات رادیوداروها و ارتقای جایگاه علمی ایران در سطح بین‌المللی شود. 

رادیوداروی تشخیصی ۶۸Ga-Alpha-MSH برای تصویربرداری از ملانوم متاستاتیک به روش PET

ملانوما به عنوان سرطان کشنده پوست شناخته می‌شود. تشخیص زودهنگام و مرحله‌بندی دقیق جزو جنبه‌های کلیدی در مدیریت این بیماری است. تصویربرداری PET برای شناسایی ملانوم بدخیم متاستاتیک بسیار حساس است و رادیوداروی 68Ga-Alpha-MSH امکان تشخیص ملانوم متاستاتیک با تصویربرداری به روش PET را فراهم می کند.

مطالعات پیش بالینی رادیوداروی 68Ga-Alpha-MSH نشان داده که این عامل می‌تواند به‌طور بالقوه برای تصویربرداری PET بیماران مبتلا به ملانوم متاستاتیک در کشور مورد استفاده قرار گیرد که نتایج اولیه آن در بیماران مبتلا به سرطان بسیار نوید بخش بود.

از جمله دستاوردهای اصلی این رادیودارو می توان به تهیه و کنترل کیفی رادیوداروی تشخیصی نوین برای تشخیص ملانومای متاستاتیک به روش PET برای نخستین‌بار در کشور، کسب دانش فنی تولید رادیوداروی نوین تشخیصی 68Ga-Alpha-MSH و تصویربرداری از بیماران مبتلا به ملانومای متاستاتیک به روش PET برای اولین‌بار در کشور اشاره کرد. 

همچنین در این آیین، سامانه «شبکه ملی آموزش هسته‎ای ایران» با شعار «دانش هسته‌ای برای همه» به نشانی Nuclear-edu.ir به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های کلیدی توسعه آموزش علوم و فناوری هسته‌ای در سطح کشور و منطقه راه‌اندازی شد. این اقدام گامی موثر در راستای ارتقای دانش و مهارت نیروی انسانی مورد نیاز صنعت هسته‌ای کشور و ایجاد عدالت آموزشی و گسترش آموزش هسته‌ای به اقصی نقاط کشور محسوب می‌شود.

از جمله اهداف و ماموریت‌های این سامانه می‌توان به ارتقای کیفی و کمی آموزش هسته‌ای در سطح ملی، کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی مدیریت آموزشی، ایجاد زیرساخت یکپارچه برای دوره‌های مجازی و حضوری و دسترسی به منابع آموزشی متنوع اشاره کرد. 

مراکز و شرکت‎های تابعه و وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران، وزارتخانه‎ها و دستگاه‎های اجرایی، انجمن‎های علمی، شرکت‎ها و موسسات دولتی و خصوصی و همچنین نهادهای عمومی غیردولتی می‌توانند عضو این شبکه شوند و ضمن استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات سامانه در امر توسعه آموزش علوم و فناوری هسته‌ای به ایفای نقش بپردازند. 

گفتنی است؛ پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای در روزهای ۲۲ تا ۲۵ آذرماه از ساعت ۸ تا ۱۵ در سالن ۶ غرفه یک، بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی پژوهش، فناوری و فن‌بازار میزبان پژوهشگران، فناوران، شرکت‌های دانش‌بنیان و علاقه‌مندان این حوزه خواهد بود.