، اروپا در حدود یکسال گذشته نشان داده است عزم جدی برای حل سوء تفاهمات با جمهوری اسلامی ایران ندارد. از زمان آغاز به کار دولت پزشکیان و عراقچی به عنوان وزیر خارجه، وی بارها این پیام را به تروئیکای اروپا داد که جمهوری اسلامی آماده مذاکره و گفتگو است اما این پیشنهادات تا اردیبهشت سال جاری مورد توجه اروپا قرار نگرفت. هدف اصلی تهران برای شروع مذکرات، تلاش در جهت خنثی زمینه سازی ها برای فعال کردن مکانیسم ماشه بود که فرصت اجرایی کردن آن تا اوایل آبان سال جاری برای اروپا فراهم است.

در نهایت اینکه تلاش های وزارت خارجه تنها منجر به برگزاری دو دور گفتگوهای کارشناسی با اروپایی ها شد و پس از آغاز مذاکرات هسته ای با آمریکا، وزرای خارجه تروئیکای اروپا پذیرفتند در ۲۶ اردیبهشت در استانبول، به عنوان شهری بی طرف، با عراقچی دیدار کنند. انتظار می رفت این روند ادامه یابد و وزارت خارجه نیز در این خصوص اظهار امیدواری کرد؛ ولی در عمل چنین اتفاقی رخ نداد بلکه حتی برعکس، اروپایی ها در همکاری غیرمستقیم با آمریکا و اسرائیل، شرایط را برای تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به وجود آوردند و دقیقاً کمتر از ۲۴ ساعت پس از تصویب این قطعنامه، اسرائیل دست به حمله تجاوزکارانه به ایران زد که ۱۲ روز طول کشید.

در میانه این بحران نظامی، رویکرد مقامات اروپایی نیز قابل تامل بود. صدراعظم آلمان مواضع بسیار تندی علیه جمهوری اسلامی اتخاذ کرد و گفت این حمله به تأسیسات هسته ای ایران ضروری بود. وی همچنین علیه رهبری انقلاب اسلامی نیز سخنان زشتی بر زبان آورد که با واکنش وزارت خارجه روبرو شد. همچنین وزیر دفاع فرانسه اقرار کرد در رهگیری پهپادهای ایران به اسرائیل کمک کرده است.

در چنین فضایی و اکنون پس از اجرای آتش بسی که گفته می شود بسیار هم شکننده است، چرا تعاملات با اروپا همچنان برای وزارت خارجه کشورمان اهمیت دارد؟ پاسخ به این پرسش در ماهیت کار این وزارتخانه نهفته است. علیرغم تغییر دستورکار وزارت خارجه کشورها دنیا و اهمیت دیپلماسی اقتصادی در برنامه های آنها، اما همچنان مسائل سیاسی در بالاترین اولویت های این نهادها قرار دارد. حفظ روابط سیاسی و مسیرهای گفتگو نه صرفاً مذاکره، جز وضایف ذاتی و اولیه وزارت خارجه هر کشوری است. بر همین مبنا، وزارت خارجه کشور ما نیز ملزم است با وجود تنش هایی که ذکر آن رفت، با اروپا در تعامل باقی بماند. دیپلماسی ابزار کار پیشبرد اهداف یک کشور است. وقتی درهای گفتگو بسته شود، آن کشور منزوی خواهد شد مانند وضعیت کره شمالی، و در برهه کنونی انزوای خودخواسته بدترین راهبرد است. این در حالی است که اروپا همچنان نقش مهمی در تعاملات بین المللی دارد. اروپایی ها به ویژه کشورهای بخش غربی آن می توانند بر اسرائیل اثرگذار باشند. این در حالی است که جمهوری اسلامی هنوز کارت هایی دارد که بتواند از اروپا برای اعمال فشار بر اسرائیل استفاده کند.

در شرایط کنونی وزارت خارجه کشورمان رسماً اعلام کرده «مذاکره» در دستور کار آنها قرار ندارد اما گفتگو با اروپا می تواند به شکل سیستماتیکی آغاز شود. در جریان این گفتگوها می توان به طور غیرمستقیم به اسرائیل اعلام کرد هرگونه برنامه نظامی دوباره در ایران، با واکنش جدی تری از سوی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی روبرو خواهد شد. همچنین در اثنا این گفتگوها باید به اروپایی ها عنوان کرد همراهی و مشارکت آنها به نفع اسرائیل، در این درگیری نظامی پای آنها را به نبردی باز می کند که دیگر می تواند محدود به منطقه ما نماند.

براین اساس افراد و طیف هایی که در ایران تأکید دارد باید راه هرگونه تعامل با اروپا نیز بسته شود، در اشتباه هستند و در نظر نمی گیرند این کار به ضرر خود ماست. اینکه پس از بسته شدن سفارتخانه ها در طول جنگ، سفرای فرانسه و آلمان تصمیم به بازگشت گرفته اند سیگنال برای ادامه تعاملات با جمهوری اسلامی است. پیوندهای سیاسی می تواند منجر به روابط اقتصادی شود و این درهم آمیختگی صلح به وجود می آورد. اگر درها را ببندیم سایر کشورهای منطقه و فرامنطقه ای مانند چین و روسیه نیز به ما فشار می آورند که عامل افزایش تنش ها خود ما هستیم. لذا حفظ درهای باز اولویت راهبردی جمهوری اسلامی است.

این کار حتی در چهار ماه گذشته در قبال آمریکا و شخص ترامپ هم انجام شد تا بهانه ای در دستشان نباشد. امروز اگر ما قادر هستیم رویکرد آمریکا را در مسئله ایران و پرونده هسته ایش زیر سوال ببریم و افکار عمومی منطقه و حتی جهان را با خود همراه کنیم، به دلیل همان فرصتی بود که در چارچوب دیپلماسی به ترامپ و تیمش داده شد. همچنین برای مقابله با فعال شدن مکانیسم ماشه و یا دست زدن به اقدامات متقابل پس از بازگشت تحریم های برجامی، باز بودن مسیر تعامل سیاسی با اروپا در وضعیت فعلی نیز ضرورت دارد.