، روز دوشنبه (۵ خرداد) در نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه، اسماعیل بقایی در پاسخ به پرسشی در خصوص گفتگوهای بین ایران و اروپا تأکید کرد: «ما هیچ مانعی برای ادامه گفت‌وگو با طرف های اروپایی نداریم و این که دور بعدی چه وقت و در کجا باشد همکاران ما با همتایان اروپایی‌شان در حال رایزنی هستند. خوب است در خصوص اخبار مربوط به روابط ایران و اروپا منابع را رصد کنید، خیلی از منابع از سوی رژیم صهیونیستی است. اخبار منتشر شده نادرست با هدف منفی است.»

گفتنی است دو هفته قبل نخستین دور این نشست ها در ترکیه و در شهر استانبول به عنوان یک کشور بی طرف بین مقامات جمهوری اسلامی ایران و تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلیس) برگزار شد. از آن زمان امیدها برای افزایش روابط مستقیم منظم بین دو طرف بیشتر شد. با این حال تا امروز هنوز دور بعدی نشست ها مشخص نشده است این در حالی است که گفتگوی مستمر با اروپا در این برهه زمانی اهمیت زیادی برای ما دارد.

هر روز که می گذرد ما به مهلت نهایی اجرای مکانیسم ماشه نزدیک می شویم. اگر تا اکتبر (اوایل آبان) اروپا از این سازوکار مندرج در برجام استفاده نکند، برای همیشه آن را از دست خواهد داد. این مکانیسم در واقع ابزاری بود که براساس آن اگر ایران تعهداتش را در برجام اجرا نکرد، طرفین دیگر توافق می توانستند آن را علیه کشورمان به کار بگیرند. اگرچه ایران حتی فراتر از تعهداتش اقدامی در چارچوب برجام انجام داد اما کارشکنی آمریکا و عدم پیگیری اروپا در اجرای وظایفش باعث شد تا این توافق ناکام بماند. در این فضا و در شرایطی که به روزهای پایانی اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ نزدیک می شویم، اروپایی ها برآن شده اند تا از این ابزار سوء استفاده کرده و منافعی از ایران کسب کنند.

فعال شدن مکانیسم ماشه به معنای بازگشت شش قطعنامه تحریمی سازمان ملل علیه ایران است که این مسئله می تواند فشار مضاعفی بر اقتصاد کشورمان وارد سازد. با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد بهانه های اروپا را برای عدم به کارگیری این سازوکار را برطرف سازد، اما کماکان اروپایی ها در سخنان خود از تهدید به فعال سازی اسنپ بک حرف می زنند. هرچند که مقامات کشورمان تأکید کرده اند همان روزی که اجرای این مکانیسم آغاز شود، ایران هم از معاهده ان.پی.تی خارح خواهد شد اما واقعیت این است که در هر صورت ما شاهد فشار بر اقتصاد ایران خواهیم بود.

برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقاتی، عراقچی از ابتدای شروع کارش به عنوان وزیر خارجه یکی از اهدافش را ایجاد مسیر جدیدی برای گفتگو با اروپا تعریف کرد. پس از بیش از شش ماه تلاش در نهایت در اردیبهشت امسال اولین جلسه گفتگو با مقامات تروئیکای اروپا در استانبول برگزار شد. این نشست می تواند باز هم ادامه یابد تا مواضع طرفین به دور از فضاسازی های رسانه ای در پشت میز مذاکره مطرح و پیگیری شود.

در همین راستا در حاشیه نشست «مجمع گفتگوی تهران» که هفته قبل برگزار شد، اولیویر مک ترنان، کارشناس روابط بین‌الملل از ایتالیا ضمن تشریح روابط فی مابین اروپا و ایران تصریح کرد: «مساله اصلی و مهم بین ایران و اروپا، از بین رفتن حس اعتماد بین طرفین است. در دهه قبل برجام می توانست تا حدودی این نقیصه را مرتفع کند و دوطرف به اهداف مدنظر آن هم نائل آیند اما با خروج ترامپ از برجام، این فرصت از دست رفت البته با روی کارآمدن بایدن، او قصد داشت آن را احیا کند اما راه حلی برای آن نیافت. بایدن در بحث اعتماد سازی بین طرفین برجام قصد «اجماع سازی» داشت که هرگز موفق نشد. در این میان مسئله تحریم ها موجب کاهش سطح همکاری بین تهران و بروکسل شد؛ متاسفانه در این مورد اروپا به ناچار از آمریکا تبعیت می کند. اروپا در قبال برجام اشتباه کرد. ما برای جبران، زمان اندکی در اختیار داریم و باید آن را به یک توافق برد - برد تبدیل کنیم؛ اروپا الان عاقلتر شده است و باید به روابط با ایران برگردد.»

همانطور که این تحلیلگر ایتالیایی نیز اشاره کرد برقراری روابط مستحکم اروپا و ایران به نفع هر دو طرف است. این فرصتی برای عملگرایی مستقل کشورهای این قاره بدون وابستگی سیاسی به آمریکاست. با اینحال تاکنون چنین مواضعی از مقامات اروپایی دیده نشده است. به نظر می رسد آنها همچنان زیر سایه آمریکا به ویژه شخص ترامپ عمل می کنند، در حالی که در آمریکا هم لابی های صهیونیستی به شدت فعال هستند و اجازه بهبود مناسبات با تهران را نمی دهند.

بنابراین در چنین وضعیتی جمهوری اسلام ایران امیدوار است بتواند تهدید فعال شدن مکانیسم ماشه را به فرصتی برای ارتقا روابط با اروپا تبدیل کند. عراقچی بارها اعلام کرده بازار ایران به روی همه سرمایه گذاران خارجی و حتی آمریکایی باز است. اگر ایران بتواند در شرایط کنونی به اروپا دورنمایی از حضور اقتصادی در ایران بدهد، محتمل است آنها تصمیم بگیرند این ابزار را کنار بگذارند. فعال شدن تحریم های سازمان ملل به ضرر ما هست اما بدون تردید اروپا را هم متاثر می سازد. با توجه به این نکات باید گفت اکنون ایران در برهه زمانی خاص و مهمی قرار دارد که هر تصمیم سیاسی می تواند آینده اقتصاد کشورمان را با تغییرات شگرف مثبت یا منفی روبرو سازد. از این رو پیگیری گفتگوها با اروپا اهمیت ویژه ای دارد.