نگهداری از ۶ هزار سند تاریخی- داروی در آستان قدس رضوی
در آرشیو اداره اسناد آستان قدس رضوی، حدود ۶ هزار سند تاریخی با موضوع دارالشفای امام رضا(ع) و داروهای گیاهی در دورههای مختلف تاریخی وجود دارد که بیشترین و متنوعترین اسناد مربوط به دوره قاجاریه است.

، قدیمیترین سند دارالشفا نیز مربوط به سال ۱۰۱۰ قمری و دوره صفویه، با عنوان «شربتخانه و هزینههای مربوط به آن» است.
براساس اسناد به جای مانده در آرشیو اداره اسناد آستان قدس رضوی، دارالشفای امام رضا(ع) قدیمیترین مرکز درمانی در مشهد بوده که قدمت آن به دوره صفویه برمیگردد.
در اسناد مربوط به دارالشفا نیز اطلاعات بسیار ارزشمندی در موضوعات مختلف پزشکی از جمله کاربرد انواع داروها برای معالجه انواع بیماریها، میزان و مقدار مصرف آنها، مقدار ترکیب داروها، شناسایی نامهای متفاوت گیاهان و نحوه استفاده از بدل گیاهان دارویی، شناسایی انواع بیماریها و...، وجود دارد.
با بررسی و تجزیه و تحلیل هر کدام از این دانستهها، میتوان به بخشی از زوایای پنهان تاریخ پزشکی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه در دورههای مختلف تاریخی پی برد.
محمد بن زکریای رازی، از طبیبان مشهور قرنهای سوم و چهارم هجری قمری بود که از وی آثار متعددی همچون «الحاوی فی الطب»، «برء الساعه»، «مفید الخاص» و «من لا یحضره الطبیب»، به جای مانده است.
در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، دو هزار و ۵۰۰ نسخه خطی در موضوع پزشکی به زبانهای عربی و فارسی وجود دارد، دراینمیان، کتاب «تدبیر الصحه حنین بن اسحاق»، قدیمترین نسخه خطی پزشکی این کتابخانه، به شمار میآید که در سال ۳۹۶ هجری قمری کتابت شده است.
از ۶۹ نسخه خطی از آثار محمد بن زکریای رازی در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری میشود، کتاب «مفید الخاص فی علم الخواص»، قدیمیترین نسخه خطی این دانشمند بنام در این کتابخانه است که در فاصله سالهای ۷۴۳-۷۴۶ هجری قمری، نوشته شده است.
این اثر از نسخههای سلطنتی بوده که به رسم خزانه ابن قلاوون کتابت شده است. همچنین این کتاب دارای ۵۰ مجلس تصویر بهشیوه بینالنهرین با محوریت گیاهان و حیوانات است. این نسخه توسط نادر افشار در سال ۱۱۴۵ هجری قمری وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده است.
بیشترین نسخههای خطی محمد بن زکریای رازی در کتابخانه آستان قدس رضوی مربوط به کتاب «برء الساعه» است چنانکه ۲۷ نسخه خطی از این اثر در این کتابخانه وجود دارد.
ارسال نظر