خبرگزاری موج گزارش می دهد؛
برق هسته‌ای؛ نسخه نجات‌بخش شبکه ناتراز ایران
یکی از راهکارهای مهم و بلندمدت برای عبور از بحران ناترازی برق، توسعه انرژی هسته‌ای و تولید برق هسته‌ای است. اما چرا برق هسته‌ای اهمیت دارد؟ و ایران در این حوزه چه مسیری را طی کرده است؟
، در سال‌های اخیر، ایران با چالش‌های جدی در تأمین برق مواجه بوده است. بر اساس گزارش‌ها، ناترازی انرژی به‌گونه‌ای است که در برخی مناطق، قطعی برق از ۲ ساعت به ۶ ساعت در روز افزایش یافته و حتی در مواردی به ۲۴ ساعت نیز رسیده است. این وضعیت نه‌تنها زندگی روزمره شهروندان را مختل کرده، بلکه بر فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی کشور نیز تأثیر منفی گذاشته است.
ایران با پدیده‌ای به نام «ناترازی برق» روبه‌روست؛ به‌عبارتی، میزان مصرف برق در ساعات اوج، از ظرفیت تولید بیشتر شده و شبکه برق کشور دیگر توان پاسخگویی کامل به نیاز شهروندان را ندارد. طبق اعلام مدیرعامل شرکت توانیر، در تابستان سال جاری کشور با ناترازی ۱۵ هزار مگاواتی در تولید و مصرف برق روبه‌رو است؛ یعنی به این میزان کمبود تولید داریم و به همین دلیل، خاموشی‌های پراکنده در مناطق مختلف کشور محتمل خواهد بود.
در چنین شرایطی، یکی از راهکارهای مهم و بلندمدت برای عبور از بحران ناترازی برق، توسعه انرژی هسته‌ای و تولید برق هسته‌ای است. اما چرا برق هسته‌ای اهمیت دارد؟ و ایران در این حوزه چه مسیری را طی کرده است؟
برق هسته‌ای ، به زبان ساده، نوعی انرژی الکتریکی است که از طریق شکافت هسته‌ای در نیروگاه‌های هسته‌ای تولید می‌شود. در این فرایند، اتم‌هایی مانند اورانیوم شکافته می‌شوند و انرژی حاصل از این شکافت، برای تولید بخار آب و در نهایت چرخاندن توربین‌های برق به کار می‌رود. مهمترین ویژگی این نوع از برق، پایداری بالا، عدم وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است؛ مسائلی که امروز برای بسیاری از کشورهای جهان اولویت راهبردی محسوب می‌شوند.
ایران نیز از دهه ۱۳۵۰ شمسی در مسیر توسعه فناوری هسته‌ای گام برداشت. در حال حاضر، نیروگاه بوشهر با ظرفیت حدود ۱۰۰۰ مگاوات تنها نیروگاه فعال برق هسته‌ای کشور است. این نیروگاه که با همکاری روسیه به بهره‌برداری رسید، در سال‌های گذشته توانسته بخشی از برق جنوب کشور را تأمین کند. طبق اطلاعات منتشرشده، نیروگاه بوشهر در یک سال حدود ۷ میلیارد کیلووات‌ساعت برق تولید می‌کند که با وجود مفید بودن، همچنان سهم آن در مقایسه با کل ظرفیت تولید برق کشور بسیار ناچیز است.
اما نگاه به تجربه کشورهای مختلف جهان در استفاده از برق هسته‌ای نشان می‌دهد که این فناوری می‌تواند نقشی کلیدی در تأمین برق ایفا کند. فرانسه، یکی از پیشگامان این حوزه، بیش از ۷۰ درصد برق خود را از طریق نیروگاه‌های هسته‌ای تولید می‌کند. این کشور با در اختیار داشتن بیش از ۵۰ راکتور فعال، نه‌تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کند بلکه بخشی از برق مازاد خود را نیز صادر می‌نماید.
آمریکا، با وجود آنکه از نظر درصد، وابستگی کمتری به برق هسته‌ای دارد، اما با داشتن بیش از ۹۰ نیروگاه فعال، بزرگ‌ترین تولیدکننده برق هسته‌ای در جهان به‌شمار می‌رود. کشورهای آسیایی مانند چین و هند نیز در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری سنگینی روی این حوزه انجام داده‌اند؛ به‌گونه‌ای که چین تنها در دهه گذشته بیش از ۵۰ راکتور جدید ساخته یا در حال ساخت دارد.
حتی کشورهای نوظهور در حوزه انرژی‌های پاک نیز به نقش مکمل و پشتیبان برق هسته‌ای توجه ویژه دارند. برای مثال، اسپانیا که در سال‌های اخیر گام‌های بلندی در توسعه انرژی خورشیدی و بادی برداشته، همچنان بخشی از تولید برق خود را از نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین می‌کند تا پایداری شبکه را حفظ کند. این کشور اخیراً اعلام کرده قصد دارد با استفاده از فناوری‌های نوین، بهره‌وری نیروگاه‌های هسته‌ای خود را افزایش دهد و حتی به ساخت واحدهای جدید فکر می‌کند.
در این میان، ایران با وجود دستاوردهای علمی و تخصصی در حوزه انرژی هسته‌ای، هنوز نتوانسته از این ظرفیت به‌صورت گسترده در تأمین برق کشور استفاده کند. دلایل این مسئله متنوع‌اند؛ از کمبود سرمایه‌گذاری و محدودیت‌های بین‌المللی گرفته تا پیچیدگی‌های فنی، کمبود زیرساخت، و همچنین فضای منفی رسانه‌ای که همواره برنامه‌های هسته‌ای ایران را با اهداف نظامی پیوند می‌زند.
واقعیت آن است که انرژی هسته‌ای، برخلاف تصویر غالب در افکار عمومی، تنها ابزاری برای توسعه فناوری نظامی نیست؛ بلکه یکی از اصلی‌ترین کاربردهای آن تولید برق پایدار، ارزان و ایمن است. کشورهایی که در حوزه نظامی فعالیت ندارند نیز با قدرت تمام وارد این عرصه شده‌اند. برق هسته‌ای می‌تواند به‌عنوان پشتیبان انرژی‌های تجدیدپذیر نیز ایفای نقش کند؛ زیرا این انرژی‌ها وابسته به شرایط محیطی هستند و همیشه پایدار نیستند.
در شرایطی که ناترازی برق کشور به‌طور فزاینده‌ای بر زندگی روزمره مردم، فعالیت‌های اقتصادی و حتی سلامت بیماران وابسته به تجهیزات برقی تأثیر می‌گذارد، بهره‌گیری از برق هسته‌ای به‌عنوان راهکاری بنیادین، اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد. کارشناسان معتقدند که توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای جدید، خصوصاً در مناطقی که دسترسی به سوخت فسیلی سخت‌تر است یا بار مصرفی بالا دارد، می‌تواند نقش اساسی در پایداری شبکه برق ایفا کند.
پلتفرم‌ها و مراکز پژوهشی بین‌المللی نیز تأکید دارند که کشورهایی که سهم بیشتری از برق خود را از منابع هسته‌ای تأمین می‌کنند، در برابر شوک‌های قیمتی بازار انرژی جهانی و نوسانات سوخت فسیلی مقاوم‌ترند. برای مثال، در بحران انرژی اروپا پس از جنگ اوکراین، کشورهایی که به انرژی هسته‌ای تکیه داشتند، توانستند پایدارتر از دیگر کشورها عمل کنند.
به‌نظر می‌رسد اگر ایران بتواند موانع پیش‌رو در توسعه برق هسته‌ای را از جمله تأمین مالی پروژه‌ها، تسریع در ساخت نیروگاه‌های جدید، آموزش نیروی انسانی متخصص، و اعتمادسازی در سطح بین‌المللی را شناسایی و رفع کند، می‌تواند از مزایای این منبع انرژی در بلندمدت بهره‌مند شود. ناترازی برق، پدیده‌ای گذرا نیست و بدون راه‌حل‌های ریشه‌ای، در سال‌های آینده شدت بیشتری خواهد گرفت.
مردم ایران حق دارند که از فناوری‌های پیشرفته برای بهره‌مندی از زندگی باکیفیت‌تر و پایدارتر استفاده کنند. توسعه برق هسته‌ای یکی از مصادیق این حق است؛ حقی که اگر به‌درستی برنامه‌ریزی و اجرا شود، می‌تواند کشور را از خاموشی‌های ناگهانی، ناترازی‌های فصلی و آسیب‌های اقتصادی ناشی از قطعی برق نجات دهد. آینده انرژی ایران، با توجه به منابع محدود فسیلی و تغییرات اقلیمی، بدون شک به منابع نوین و پایدار از جمله برق هسته‌ای گره خورده است.
ارسال نظر