حامدشایگان-خبرگزاری موج: شیوع کرونا در ایران معضلات اجتماعی و اقتصادی را در چند سطح نمایان کرد، نخست در سطح مدیریت بحران این خلا آشکار شد که ویروس کرونا چند ماهی پیش از ورود به ایران در چین بروز کرده و به برخی کشورهای جنوب شرق آسیا نیز منتقل شده بود و با وجود اینکه ایران مشابه سایر کشورها می توانست به این ویروس آلوده شود، اما هیچگونه آمادگی داخلی برای مقابله با این ویروس به وجود نیامد و در ادامه نیز سردرگمی و ناتوانی در اجرای تصمیم درست که همان قرنطینه شهرهای آلوده بود که باعث شد این ویروس به تمام کشور منتقل شود و در نهایت ضعف تاسیسات و تجهیزات بیمارستانی، علاوه بر اینکه به ابتلا و فوت کادر پزشکی منجر شد کنترل بیماری را نیز با مشکلاتی روبرو کرد؛ زیرا از یک سو نبود ماسک و محلول های استریل به اندازه کافی، بیمارستان ها را به مکانی با درصد بالای انتقال ویروس تبدیل کرد، همچنین به دلیل نبود تخت کافی در برخی شهرها پذیرش بیماران با محدودیت همراه بود و همین مساله باعث شده بود تا به سرعت ویروس کرونا در بین سایر اعضای خانواده مبتلا نیز سرایت کند که به شیوع بیشتر بیماری دامن زد. در واقع ایران به ازای هر 1000 نفر 1.5 تخت بیمارستان دارد که بسیار پایین تر از سطح استاندارد است و حتی در کشورهای هم سطح ایران همچون ترکیه تعداد تخت بیمارستان به ازای هر 1000 نفر 2.8 است.

اما در سطح اقتصادی آنچه که اهمیت دارد نوع واکنش به بحران هاست، پس از شیوع کرونا در بسیاری از کشورها ما شاهد خالی شدن قفسه فروشگاه ها از محلول های شوینده و ماسک بودیم و این مساله تقریبا در مقابل افزایش تقاضای خرید به یک کالا طبیعی است، اما آنچه که در ایران بروز کرد احتکار ماسک و محلول شوینده توسط عده ای خاص بود، به طوری که در مدت یک هفته، ایران صاحب القابی مانند سلطان ماسک و ...شد. در واقع ذخیره کردن اقلام مصرفی توسط مردم را تا حدودی می توان نوعی نگرانی نسبت به یک بحران قلمداد کرد، اما اینکه عده ای بخاطر سودجویی به احتکار یا صادرات مواد مورد نیاز مردم دست می زنند ریشه در مشکلات ساختاری اقتصادی و اجتماعی دارد، زیرا عده ای بر این باور هستند که در شرایط بحران همواره تعدادی در ایران اموالی به جیب زده اند و این تلقی را به وجود آورده است که در واقع بحران ها در ایران یک فرصت است تا یک زنگ خطر!

نکته دیگر اینکه اساسا چه کسانی پشت مافیای بحران ها در ایران قرار دارند؛ چراکه در روزهای اخیر شاهد کشف محموله های احتکار ماسک و مایع شوینده بودیم که تنها چند روز بعد از تولید به انبارهای احتکار منتقل شده بودند. حال پاسخ به این سوال ها می تواند خیلی از نقاط کور این مسائل را روشن کند، آیا برخی تولیدکننده ها با باندهای مافیای همکاری داشته اند؟ با توجه به اینکه مصرف ماسک و محلول های استریل و ... در شرایط عادی بیشتر توسط بیمارستان ها و کادردرمانی مصرف می شود تولیدکننده های این محصولات نیز شرکت های خاص و وابسته به نهادها هستند آیا شناسایی تمام حلقه های احتکار کار دشواری است؟ شاید اگر ساختار اقتصادی کشور به مشکلاتی همچون رانت، فساد و ... گرفتار نبود و اساسا فضای سالم کسب و کار وجود داشت و برخی از راه دلالی و نوسانات نتوانند ثروت اندوزی کنند در شرایط بحران به جای راه افتاد بازار دلالی و احتکار شاهد رفتارهای نوع دوستانه تری می بودیم.

در نهایت بی توجهی مردم به توصیه های پزشکی بعد از شیوع گسترده ویروس حکایت از افزایش بی اعتمادی بین مردم و دولت وجود دارد و با وجود اینکه بارها مسئولان اعلام کردند که برای حفظ سلامت خود و خانواده از سفرکردن خودداری کنید، اما شاهد هجوم مردم به نقاط محتلف بودیم. در واقع مردم نه تنها به توصیه های مسئولان گشور نکردند، بلکه خلاف آن نیز عمل کردند، به طوری که پیش از بسته شدن و ایجاد محدودیت تردد در جاده ها شاهد افزایش مسافرت ها به نقاط شمالی و جنوبی کشور بودیم. در کنار همه این اتفاقات شاید مثبت ترین گامی که از همان ابتدای شیوع کرونا اجرایی شد آموزش آنلاین در برخی مدارس و مراکز آموزشی بود که به سرعت بعد از تعطیلی سراسری اجرایی شد.

بنابراین به نظر می رسد برای عبور از مشکلات در جامعه، علاوه بر ترمیم اعتماد عمومی باید ساختارهای اقتصادی نیز مورد بازنگری و اصلاح قرار بگیرد تا سلامت فضای کسب و کار بهبود یابد و عملا باید دغدغه مردم از درآمدزایی در شهر شرایطی به درآمدزایی با رعایت قانون و حقوق شهروندی تغییر جهت بدهد که این موضوع نه تنها به فرهنگسازی و آموزش نیاز دارد باید در سطح اقتصادی نیز اقدامات لازم انجام شود.