به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، یکی از محورهای توسعه اقتصاد غیرنفتی تقویت گردشگری است، مسئله ای که پیش از توافق برجام و در همان ابتدای روی کار آمدن دولت حسن روحانی به شدت مورد توجه قرار گرفت، اما این سیاست در ادامه بسیار جدی گرفته نشد، تا اینکه دولت آمریکا در بهار 97 از برجام خارج شد و بار دیگر ایران را تهدید به آغاز تحریم های جدید کرد. از این رو در این برهه از زمان تقویت اقتصاد گردشگری مورد توجه قرار گرفت، اینبار مناطق آزاد از طریق انعقاد قراداد با بانک مهر اقتصاد تصمیم گرفته تا تسهیلات 20 میلیون تومانی با کارمزد 4 درصدی برای خرید، رزرو هتل، بلیت هواپیما و استفاده از مراکز تفریحی و خدماتی در اختیار گردشگر مناطق آزاد قرار دهد. هرچند موفقیت این طرح به تعهدات بانک و چگونگی اجرای آن بر می گردد، اما حمایت آن می تواند، ضمن حمایت از تولید ملی، از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری کند، چراکه طبق آمار وزارت خارجه ترکیه در هفت ماهه نخست سال 2018 نزدیک به 1 میلیون و 200 هزار شهروند ایرانی از این کشور دیدن کردند، در حالی که از تمام دنیا 7 میلیون گردشگر به ترکیه سفر کرده اند. مرتضی بانک مشاور رییس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد نیز، آگاهی از این مسئله و خروج سالانه بیش از 9 میلیون ایرانی از کشور را دلیل ارائه این طرح تسهیلات به گردشگران عنوان کرده است، به ویژه اینکه در حال حاضر با گرانی دوبرابری دلار و یورو، ارزش اعتبارات خارج شده توسط گردشگران دو برابر شده و همین مسئله ضرورت تقویت گردشگری داخلی از طریق توسعه زیرساخت های حمل و نقل و هتل داری درمناطق آزاد را امری ضروری کرده است.
معاون مناطق ویژه دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد درگفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با اشاره به اینکه گردشگری یکی از راهکارهای جذب سرمایه های داخلی و خارجی و به پیروی از آن توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع انسانی است گفت: در حال حاضر در برخی مناطق ویژه به دلیل برخی مزیت ها، بیشتر گردشگری به یک رکن اقتصادی تبدیل شده است. برای نمونه موقعیت گردشگری در کیش و قشم به دلیل جزیره ای بودن و میراث فرهنگی باعث شده گردشگران زیادی در این مناطق جذب شوند، یا حتی در منطقه آزاد ارس به دلیل وجود کلیسای استپانوس گردشگران مذهبی از نقاط مختلف دنیا به این منطقه سفر می کنند، هرچند در برخی از این مناطق هنوز کمبودهای در زمینه حمل و نقل، هتل داری و ... وجود دارد.
جعفر آهنگران با اعلام اینکه مناطق آزاد تجاری- صنعتی می توانند در توسعه گردشگری پایدار موثر باشند، افزود: در بخش گردشگری باید به ورودی گردشگری خارجی تمرکز کنیم و تنها به دنبال جذب گردشگری داخلی نباشیم، بر همین اساس من این موضوع را قبول ندارم که ایران به دلیل مسائل فرهنگی نمی تواند گردشگر خارجی جذب کند، چراکه می بینم در منطقه ماکو قره کلیسا وجود دارد که جزو چهار کلیسای معروف دنیاست و هر ساله مراسمی در این کلیسا برگزار می شود و هزاران ارامنه از سراسر دنیا به این منطقه سفر می کنند.

راهبردهای توسعه پایدار در نوار مرزی کشور

منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس و انزلی از موقعیت مناسب جغرافیایی برخوردار هستند، چرا که در انزلی هم جواری بندر کاسپین با بنادر سایر کشورهای حاشیه دریای خزر می تواند به عنوان قطب گردشگری مطرح شود و منطق آزاد ارس نیز در همجواری با کشرهای ارمنستان، آذربایجان و ترکیه از مزیت پیوستگی با بازارها و فرهنگ ها برخوردار است. همچنین بندر چابهار بنا بر موقعیت استراتژیک و دارا بودن بستر مناسب فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یکی از نواحی ساحلی جنوبی ایران است که از دیر باز، توسعه آن برای پاسخ گوی به نیاز های شهری، گردشگری، حمل و نقل مورد توجه بوده است، چراکه توسعه فعالیت های گردشگری در مناطق آزاد، یکی از راهبردهای مهم توسعه پایدار منطقه است، به ویژه در مناطقی که از موقعیت استراتژیک و ظرفیت های بالقوه طبیعی برخوردار باشند؛ زمینه رشد و شکوفایی اقتصادی از طریق جذب گردشگران مهیا است.
معاون فرهنگی منطقه آزاد ارس در گفتگو با خبرنگار خبرگزای موج با اعلام اینکه بدون سرمایه گذاری در طرح های زیربنایی و روبنایی توسعه اقتصادی کشور امکان پذیر نیست، گفت: یکی از راه های مفید و مناسب در مسیر توسعه، ایجاد مناطق آزادتجاری - صنعتی است، هرچند به ظاهر هدف اولیه ایجاد مناطق آزاد پیشرفت نواحی مرزی است، اما با توجه به توان بالقوه هر منطقه در راستای توسعه اقتصاد ملی نیز نقش ایفا می کند و می توانند بهترین کارکرد برای هم پیوندی اقتصاد ملی با اقتصاد بین الملل را داشته باشند. این مسئله متناسب به شرایط مختلف می تواند متکی به یکی از ظرفیت های مناطق آزاد باشد. از همین رو گردشگری به عنوان راهبردی برای تحقق رشد اقتصادی به تازگی در دستور کار مناطق آزاد تجاری - صنعتی قرار گرفته است تا با کمترین سرمایه ثابت بیشترین نقش را در اقتصاد منطقه ایفا کند. برای نمونه منطقه آزاد ارس در راستای اجرای سیاست کاهش اتکا به اقتصاد نفتی، بهره گیری ازتوانمندی های منطقه ای با محوریت صنعت، تجارت و گردشگری ایجاد شده است.
یوسف داداش زاده با اعلام اینکه مناطق آزاد پتانسیل های بالای در توسعه گردشگری پایدار می توانند داشته باشند، اظهار کرد: اشتغال زایی، افزایش درآمد، توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مناطق مرزی یکی از رویکردهای توسعه یکپارچه کشور است، از این رو لزوم توجه به گردشگری در منطقه بیش از گذشته باید مورد توجه مسئولان و برنامه ریزان کشور قرار گرفته است. بر همین مبنا و با وجود ویژگی اقلیمی و فرهنگی در مناطق آزاد ارس و ماکو، نزدیکی به قطب صنعتی تبریز، همجواری با کشورهای حوزه ی قفقاز و همچنین برخورداری از تمدن کهن و آثار تاریخی غنی باعث شده این مناطق به عنوان یکی از قطب های مهم گردشگری مطرح و در سالهای اخیر بعنوان مقاصد نوظهور گردشگری معرفی شوند.
گردشگری که در شرایط کنونی از اهمیت بسیاری در جلب مشتری از بازار جهانی برخوردار شده است، زیرا گردشگران علاوه بر خریدهای خرده فروشی از خدمات نیز در کشور میزبان استفاده می کنند و در معرفی ظرفیت های گردشگری آن منطقه نیز تاثیر گذار هستند. از این رو در رویکرد جهانی مراکز خرید و بازار ها به عنوان جاذبه اصلی گردشگری خرید در مناطق آزاد ایجاد می شوند و در کنار آن، طراحی و ساخت مراکز تفریحی و تجاری درتمام ابعاد نیازها در نظر گرفته می شود، تا به شکل مجموعه ای از مراکز خرید، رستوران، مراکز تفریحی به جذب گردشگران و جهانگردان داخلی و خارجی کمک کند.
در این خصوص سازمان منطقه آزاد ارس بحث توسعه زیرساخت های گردشگری را اعم از مرمت و بازسازی اماکن تاریخی ، استاندارد سازی اماکن عمومی و ... را در دستور کار خود قرار داده و زمینه کسب و کار در حوزه گردشگری را جهت حضور سرمایه گذاران تا حدودی فراهم نموده اما آنچه که مهم است این است که صنعت گردشگری در شرایط تحریم به هیچ عنوان تحریم پذیر نیست و میتوان با جلب حمایتهای دولتی و نیز تصویب قوانین و مقررات متعدد به بهترین ابزار جهت ناکارآمد نمودن تحریم ها دست یافت. از این رو در این شرایط حساس، آماده سازی مناطق آزاد کشور در زمینه  توسعه اقتصادی و جلب توجه سرمایه گذاران متعدد داخلی و خارجی نیازمند خط مشی عمومی کشور است.