به گزارش خبرگزاری موج همدان،  بابک رضاپور جمور ، متولد 1343 در محله کبابیان همدان، دانش‌آموخته سینما و پژوهشگری رسانه از مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما وساکن همدان است؛ رضاپور که اکنون دوران بازنشستگی را سپری می‌کند در سال‌های فعالیتش درصدا و سیمای مرکز همدان، در سمت‌های مختلفی همچون مدیر آموزش و پژوهش، مدیر آرشیو و کتابخانه، مدیر و معاون سیما و مدیر باشگاه رادیو و تلوزیونی صدا و سیما مرکز همدان خدمت کرده است.

وی در طول مدت خدمتش به کارهایی مانند پژوهش، فیلمنامه‌نویسی، نمایشنامه نویسی، ساخت انواع برنامه های رادیویی وتلویزیونی و تدریس علوم و فنون سینما، تلویزیون و رسانه  مشغول بوده، دوبار موفق به اخذ تندیس برترین پژوهشگر مراکز استانی صدا و سیما و دوبار هم موفق به اخذ عنوان پژوهشگر برتر استان همدان شده است. 

رضاپور، کتاب «آدم‌ها،دست ها،نقش ها ؛ جستاری در پیشه‌های زوال یافته یا در حال زوال همدان» را که اثری درحوزه استان‌شناسی است به رشته تالیف درآورده است. او همچنین اثری دیگر را با موضوع خوانش تحلیلی-تطبیقی خطه همدان در سفرنامه‌های ایرانی و اَنیرانی با عنوان «همدان شناخت» در دست چاپ دارد.

اما موضوعی که بهانه گفت‌وگوی ما با بابک رضاپورجمور شد، پیگیری سرنوشت دانشنامه  الفبایی همدانیکا است، که به اعتقاد کارشناسان این حوزه، در زمینه استان‌شناسی، مجموعه‌ای است کم‌نظیر .این گفت‌وگو در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد:

ابتدا لطفاً کمی ازاهمیت تدوین دانشنامه «همدانیکا» وچگونگی گردآوری آن برایمان بگوئید.

عارضم خدمتتان که بنده ازهمان کودکی به خاطر زندگی در یکی ازقدیمی ترین و مشهورترین محلات همدان/ محله کبابیان، یک نوع کنجکاوی و دغدغه ذهنی نسبت به شناخت همدان پیداکردم که آن را قالب پرسش‌های بی پایان از پدرم، پدربزرگم، معلمانم دنبال می کردم. 

این مسئله مرا به سمت مطالعه کتب تاریخی کشاند، چندانکه علیرغم سن کم کتب معتبری مثل تاریخ مغول، تاریخ مشروطیت وتاریخ تمدن ویل دورانت رامی خواندم و سطح اطلاعات من موجب تعجب معلمانم می شد. آن موقع کتب زیادی درباره همدان وجود نداشت و من مانند دیگر علاقمندان ناچار بودم خودم مطالب و اطلاعات را ازکتب تاریخی استخراج کنم.

فرض مثال بیش از 20 بارکتاب تواریخ هرودت را خواندم و عضو تمام کتابخانه های شهر بودم و با دوچرخه از این کتابخانه به آن کتابخانه می رفتم. کتاب می دادم و کتاب می گرفتم و فکر و ذهنم فقط کتاب و کتابخوانی بود.

حتی سرسفره شام و نهارکتاب می خواندم حتی باسفارش شادروان پدرم، که از دبیران با سابقه وخوشنام همدان بود عضو کتابخانه اختصاصی آرامگاه بوعلی سیناشدم و آنجا بود که برای اول بار به دیوان شعرای همدانی و برخی کتب بسیار نایاب چاپ قدیم دسترسی پیداکردم.

شروع تحصیل در دانشگاه تهران و به دنبالش دانشکده صدا و سیما، مرا با کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران آشناکرد. جایی که درباره اش بسیار شنیده بودم.جایی که برای بیش از پنج سال بدل به پاتوق همیشگی من شد. 

برای جمع آوری یادداشت هایم درموضوع همدان شناسی به بازار بزرگ تهران می رفتم و سر رسیدهای دو روسفید تاریخ گذشته را به قیمت ناچیز خریده و در آن ها فیش برداری می کردم و همین یادداشت‌ها به مرور زمان پایه و اساس دانشنامه الفبایی همدانیکا شد.

وضعیت کتب تاریخی که در آن  ها به دنبال این ارتقای شناخت‌تان از همدان بودید و به مطالعه آن ها می‌پرداختید، چگونه بود؟

در موضوع همدان شناسی هم کتب قدیمی تاریخی، مانند کتاب هرودوت موجود است، هم کتب نسب نگاری که فرضا با موضوع اصل و نسب سادات حسنی و رضوی همدان ربط دارد و هم کتب ترجمه شده و نشده ایران شناسان فرنگی و هم کتب تواریخ رسمی مانند عالم آرای عباسی و حبیب السیر.

یکی از استادان محترم و معزز بنده، شادروان دکتر یدالله شکری مصحح و ناشر کتاب عالم آرای عباسی در دهه 60 خورشیدی بودند که با ایشان بر سر همین مسائل تاریخی افتخار دوستی پیدا کردم و ایشان هم با خصلت ذاتی محبت و ذره پروری هم بنده را راهنمایی کردند و هم از منابع کتابخانه شخصی خود در اختیارم نهادند. روحشان شاد و غریق رحمت الهی باد.

همچنین باید یاد کنم از اساتیدی چون دکتر پرویز اذکایی و علیرضا ذکاوتی قراگزلو، که سال های مدید افتخار مجالست و تلمذ و خوشه چینی ازمحضرشان داشته ام و امیدوارم سایه پرمهر و محبتشان بر سر این استان و کشور مستدام باشد. انشالله.

از دوره قاجاریه و به‌ خصوص بعد از انقلاب مشروطیت، تاریخ‌نگاری به‌ شکلی که در اروپا وجود داشت، در ایران رایج شد ، چندانکه اکنون شاهد نوعی مکتب تاریخ‌نگاری مستقل هستیم؛ چیزی که در تاریخ ایران بی سابقه است.

اگر شادروانان علامه محمد قزوینی و فریدون آدمیت را به عنوان نویسنده و پژوهشگرانی در نظر بگیریم که با روش‌مندی، تاریخ ایران و انقلاب مشروطیت را مطالعه کرده اند، در می یابیم از پی آنان تاریخ‌ نگاران مستقلی پا به عرصه گذاشتند که آثارشان قابل توجه و عنایت است.

 دلیل انتخاب نام همدانیکا برای مجموعه‌تان چه بود؟

اتخاذ این نام  ادای دینی است به استاد احسان یار شاطر همدانی؛ با توجه به اینکه شادروان احسان یارشاطر همدانی بوده و در ماجرای شگرف  انتشار دانشنامه بسیار معتبر و بی مانند ایرانیکا در پی نام و نان و آوازه ای برای خود نبودند و من هم در پی کسب عنوان و آوازه ای برای خود نیستم، ترجیح دادم که به یاد و افتخار ایشان نام این مجموعه را از ایرانیکا برگیرم واین دانشنامه الفبایی را همدانیکا بنامم.

از چگونگی جمع‌آوری داده‌های مربوط به همدانیکا و زمانی که به این کار اختصاص یافت، بگوئید.

این اثر را که در ابتدا نمی‌اندیشیدم از این حجم برخوردار شود، طی 40 سال از منابع و مآخذ‌ مختلف گرآوری کرده ام و معتقدم درحوزه استان‌شناسی ایرانی بی‌نظیر است. در طول این سال‌ها، بارها و بارها یافته های به دست آورده را با توجه به اطلاعات جدیدی که می یافتم، اصلاح و ویرایش کرده ام.

همانطورکه عرض کردم نزدیک 70 درصد از مداخل همدانیکا مربوط به دستیابی من به داده‌ها و اسناد موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است و در آنجا که گنجینه‌ای عظیم از اطلاعات است، بیش از نیمی از مداخل همدانیکا را گردآوری کردم و تا جایی که ‌توانستم، یادداشت برداشتم.

اطلاع دارید که پس از انقلاب57، به‌ خصوص در دهه 60 و 70  خورشیدی موجی از خودیابی تاریخی در ایران آغاز و کتب بسیاری در حوزه تاریخ قدیم و جدید ایران چاپ شد؛ در آن دهه ها سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیاست حمایتی بود و کتب و نشریات‌ با قیمت ناچیزی چاپ و منتشر می‌شد. 

این موضوع در دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی به اوج رسید و من هم به یکسری از کتاب‌های موردنیازم دست یافتم و از آن ها در تکمیل مداخل همدانیکا استفاده بسیار کردم.

بنده برای تدوین همدانیکا ، براساس روش های رایج دانشنامه نویسی ابتدا یک سری مداخل اصلی و فرعی تعریف کرده و داده‌هایی را که به‌ دست می‌آوردم، متناسب با همان مداخل چینش می‌کردم. در این مسیر و در ابتدای دهه 80 خورشیدی ، اینترنت هم نقشی درخور پیدا کرد و کمک بسیار شایانی بود. 

زمانی که اینترنت رایج تلفنی/ دیال آپ و بسیار کند بود، واحد تحقیقات صدا و سیمای مرکز همدان دارای اینترنت پرسرعت ماهواره ای بود که با توجه به سرعت بسیار بالا و دسترسی به تمامی پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی وخارجی، در اوقات فراغتی که داشتم، توانستم به ذخیره سازی مداخل جدید بپردازم، که طی زمان بدل به یک کتابخانه بزرگ دیجیتالی شد.

مداخلی را که می یافتم به مرور زمان تایپ ‌کرده و به ویرایش مداخل قبلی می‌پرداختم. بدین ترتیب و به مرور زمان دانشنامه الفبایی همدانیکا شکل گرفت.

 آیا برای چاپ این مجموعه هم اقدامی انجام داده‌اید؟ موانع بر سر راه در این مسیر کدام بوده است؟

عارضم که دانشنامه  همدانیکا 10 جلد و قریب 15 هزار صحفه است. از طریق یکی از اقوام که دستی در چاپ و نشر دارد اقدام کردم ولی ناشران پایتخت گفتند چاپ همدانیکای 10جلدی برای ناشر خصوصی سخت و موجب خواب سرمایه  است و حاضر به چاپ آن نشدند.

از ناشران محترم استانی هم گمان نمی کنم شخصی استطاعت مالی چاپ این مجموعه راداشته باشد. 

در ملاقاتی که با مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان داشتم، مقرر شد از بودجه وزارتخانه، یک دوره 500 نسخه‌ای این دانشنامه چاپ شود، اما با تغییر مدیریت فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان این موضوع هم معلق ماند.

لذا مجدداً باید تمام پیگیری‌ها را از نو انجام دهیم که دیگر از حوصله من خارج است.

چه شدکه به فکر انتشار تلگرامی دانشنامه همدانیکا افتادید؟

عرضم حضورتان که پس از منتفی شدن چاپ دانشنامه با بودجه وزارت ارشاد، به فکر انتشار رایگان و آزاد آن در بستر اینترنت افتادم.

حقیقت مطلب، نگارش دانشنامه 10 جلدی همدانیکا فقط کار دل و عشق و علاقه است و من هم که از آغاز در پی نام و نانی از این پژوهش نبوده ام. 

لذا در اسفندماه سال1397 کانال همدانیکا را به کمک فرزندم عرفان و پسر عمه نازنین و دانشورم کورش رضاپور تاسیس کردم و مطالب دانشنامه را به صورت روزنامه و بر اساس حروف الفبای فارسی در آن منتشر می کنم.

جهان حال و آینده، جهان مناسبات دیجیتالی ومجازی است و انقلاب الکترودیجیتال، که در حال درنوردیدن تاریخ بشر است تازه در آغاز راه خود است. من از این مجرا و فرصت استفاده کرده و دانشنامه همدانیکا را که حاصل 40 سال مطالعه و پژوهش است تقدیم محضر همشهریان، هم استانی ها و هموطنان عزیزم، خاصه جوانان شریف، غیور و برومند استان همدان می کنم که امیدوارم مورد توجه و استفاده شان قرارگیرد. نشانی تلگرامی دانشنامه همدانیکا بدین شرح است: http://t.me/hamedanica