به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، سردشت یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی در همسایگی اقلیم کردستان عراق است و جمعیتی افزون بر ۱۱۱ هزار نفر دارد.

سردشت با ۹۰ هزار هکتار جنگل، یکی از زیباترین شهرستان‌های آذربایجان‌غربی به‌شمار می‌رود که بیشترین مساحت آن با جنگل پوشیده شده و عبور رودخانه زاب و احداث سد "کوله‌سه" روی آن، زیبایی‌های این شهرستان مرزی را دوچندان کرده است.

سردشت با میانگین بارش سالانه ۸۰۰ تا ‌هزار میلی‌متر، یکی از قطب‌های تولید انگور سیاه مشهور به "رشه" در کشور است و  محصولات باغی دیگر مانند انار و انجیر هم در باغات این شهرستان تولید می‌شود. با این وجود، این شهرستان با داشتن ۲۷۰ روستا، در حوزه زمین‌های زراعی وضعیت مناسبی ندارد و قطعات کوچک زمین یک یا ۲ هکتاری در حاشیه جنگل وجود دارد که دسترسی به آنها آسان نبوده و عملا درآمد چندانی برای کشاورزان و روستانشینان ندارد.

۲۸ هزار و ۹۴ هکتار اراضی کشاورزی در سردشت وجود دارد که ۹ هزار و ۷۷۸ هکتار آبی و ۱۸ هزار و ۳۱۶ هکتار به صورت دیم است. سالانه ۱۲۲ هزار تن انواع محصولات دامی، آبزی، زراعی و باغی در این شهرستان تولید می‌شود.

سردشت در بخش صنعت نیز به خاطر مسافت زیادی که با شهرهای اطراف دارد، از پیشرفت خوبی برخوردار نیست و در شهرک صنعتی آن هم اکنون فقط ۵۷ واحد فعال وجود دارد که کمتر از ۳۰۰ نفر در آنها اشتغال دارند.

جاذبه‌های طبیعی بکر و وجود هکتارها جنگل در این استان و همچنین هم‌مرز بودن با کردستان عراق، ظرفیت بالایی را برای توسعه گردشگری، طبیعت‌گردی و همچنین تجارت و بازارهای مالی حاصل از صادرات و واردات در این شهرستان ایجاد کرده، اما با وجود این موهبت‌های طبیعی به‌دلیل عدم‌توسعه زیرساخت‌ها، تعداد کمی از مردم منطقه در این زمینه‌ها مشغول به فعالیت هستند و آمار بالای بیکاری در شهرستان، بیشتر جوانان سردشتی و روستاهای اطراف آن را به کولبری سوق داده است.

 سردشت بالاترین نرخ بیکاری در آذربایجان غربی را دارد

بر اساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی، سردشت بالاترین نرخ بیکاری در آذربایجان غربی را دارد و جمعیت بیکار در این منطقه دو برابر میانگین استان آذربایجان غربی است.

 آمار بالای بیکاری معضل مهاجرت را برای سردشت ایجاد کرده، به‌طوری که به‌گفته کمال حسین‌پور، نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس، سالانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر از جوانان سردشتی اقدام به مهاجرت می‌کند.

 در حال حاضر، مهاجرت گزینه اول جوانان سردشت است و آنهایی هم که اقدام مهاجرت نمی‌کنند معمولا به شغل کولبری روی می‌آورند که چالش‌های فراوانی را به همراه دارد.

بیشتر بخوانید:

بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان برای اشتغال زایی کولبران سرمایه گذاری انجام دادیم/باید پای صحبت کولبران نشست

 بیکاری جوانان را به کولبری یا مهاجرت سوق می‌دهد

در این زمینه، عیوض مصطفی‌زاده، دهیار یکی از روستاهای سردشت به خبرنگار خبرگزاری موج می‌گوید: جوانان سردشتی رویای مهاجرت را در سر دارند و عراق، ترکیه و بلاروس مقاصد بیشتر این جوانان است.

به‌گفته وی، تنها در روستای کوله‌سه‌علیا کم‌کم ۲۰ جوان در یک سال مهاجرت کردند و در کوله‌سه سفلا این آمار به ۵۰ نفر می‌رسد،  یعنی از ۸۰۰ نفر جمعیت، ۵۰ نفر از جوانان مهاجرت کردند. جوانان ما در این راه کشته‌ هم می‌دهند و از همین افرادی که نام بردم ۲ یا ۳ نفر در این راه کشته شدند .

مصطفی‌زاده معتقد است تنها و تنها بیکاری است که جوانان‌ منطقه را به کولبری یا مهاجرت سوق داده است. امکان ندارد  کار باشد و کسی دست به کولبری بزند. معمولاً جوانان ما تنها زمانی به سمت کولبری می‌برند که مجبور باشند. کولبری اصلا شغل نیست و هیچ مزیتی هم ندارد.

 ایجاد معیشت جایگزین برای کولبران 

وی اقدامات اخیر بنیاد برکت در این منطقه را عامل کاهش مهاجرت و روی‌بازگرداندن از کولبری دانست و ادامه داد: در روستای ما تقریباً ۳۰ نفر از بنیاد برکت تسهیلات دریافت کردند. این تسهیلات علاوه بر کشاورزی برای تاسیس کارگاه نیز هست. کل عدد این تسهیلات در یک سال گذشته یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده  و امسال به نظر می‌رسد که این مقدار به ۳ تا ۴ میلیارد تومان برسد.

بنیاد برکت چندسالی است ایجاد معیشت جایگزین برای کولبران را در ۳ استان آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه در دستور کار قرار داده و تنها در استان آذربایجان غربی و منطقه سردشت، تعداد ۷۶۸ طرح کولبری اجرا شده که از این تعداد ۸۲ طرح در سال ۱۴۰۲ هستند.

اجرای ۱۶۶۵ طرح برای کولبران استان آذربایجان غربی با ظرفیت اشتغال به میزان ۴۹۶۵ نفر به حجم کل سرمایه‌گذاری به میزان ۲ میلیارد و ۴۳۰ میلیارد ریال صورت گرفته است.

بنیاد برکت، واقعا برکت را به زندگی کولبران جوان داد

درباره این طرح‌ها، فاخر نبی، یکی از کسانی است که قبلا اقدام به کولبری می‌کرده واکنون به کمک بنیاد برکت به تسهیلگری مشغول است. وی به خبرنگار خبرگزاری موج می‌گوید:  من از حدود ۱۳ سالگی، کولبری را شروع کردم و نخستین شبی هم که در مسیر رفتم، همراه پدرم بودم .

وی ادامه داد: آن شب زمانی که به نقطه مرزی رسیدیم، به منطقه‌ای رسیدیم که معمولاً نیروهای امنیتی در پشت سنگی پناه می‌گرفتند، دیده‌بانی می‌کردند و از طرف ما نمی‌شد پشت سنگ را دید. من به پدرم اصرار کردم که امشب من هم همراه شما می‌آیم و پدرم در جواب گفت اگر با من بیایی امشب از میان ما تنها یک نفر می‌تواند به خانه بازگردد، پس بهتر است آن یک نفر تو باشی. من با پدرم نرفتم، اما خوشبختان پدر من سالم بازگشت و اتفاقی نیفتاد.

این کولبر سابق بیان کرد: برادر بزرگ من هم کولبری می‌کرد و پیش از آنکه من شروع به این کار کنم، تیر خورده و زخمی شده بود. در روستای ما زمانی که کودک بودم حدود ۳۰ تا ۳۵ خانوار زندگی می‌کردند که همگی از طریق کولبری امرار معاش می‌کردند. زمانی که شرایط کولبری سخت شد، بسیاری از آنها به پیرانشهر مهاجرت کردند،  به این دلیل که مرز پیرانشهر بازتر بود و می‌توانستند در آن مسیر کولبری کنند.

نبی با اشاره به اقدامات بنیاد برکت، تصریح کرد: بنیاد برکت واقعاً برکت را به زندگی خیلی از جوانان این منطقه آورد و با روش متفاوتی عمل کرد. خاطرم هست آن شبی که بنیاد برکت برای ثبت‌نام و معرفی کار خود به روستای ما آمده بود، من همان شب از کولبری برگشته بودم. در روستا  گفتند که گروهی قرار است بیاید و در رابطه با ایجاد شغل صحبت کند و همین که نام شغل به میان آمد، تمام اهالی به آن علاقه‌مند شدند.

وی افزود: پیش از این سابقه نداشت کسی در تهران تصمیم بگیرد به نقطه مرزی بیاید و واقعا بخواهد بر زندگی مردم تاثیری بگذارد.

آموزش و ایده‌سازی یکی از کارهای بنیاد برکت 

این تسهیلگر و فعال اجتماعی بیان کرد: من همان صبح در جلسه بنیاد شرکت کردم و انگار تمام چیزهایی که می‌شنیدیم، جدید بود. بچه‌های بنیاد ابتدا مشکل‌مان را می‌پرسیدند و می‌گفتند که توانایی ما و ایده‌ای که در ذهنمان داریم، چیست و این ایده‌ای که می‌خواهیم آن را پیاده کنیم به چه مقدار سرمایه اولیه نیاز دارد. آنها می‌گفتند که ما چگونه می‌توانیم به آموزش شما کمک کنیم و این بحث آموزش و ایده‌سازی یکی از بهترین کارهایی بود که بنیاد برکت در منطقه ما انجام داد.

نبی افزود: دور اول که بنیاد به روستای ما آمد حدود ۲۵ تا ۳۰ نفر در مسجد جمع شدیم، اما دفعه دوم که آمدند این تعداد به بیش از دو برابر رسیده بود. بنیاد برکت از مردم، با مردم و برای مردم است. مشارکتی که بنیاد انجام می‌دهد از خود مردم و کسانی هم که تسهیلگری می‌کنند، از خود مردم هستند و این برای ما ارزش دارد. به نظر من، کار اصلی بنیاد، ایده‌سازی برای اشتغال بود.

دیگر خانم کولبر نداریم

وی توضیح داد: در روستای ما از ۲۵۰ نفر ۹۰ نفر کولبری می‌کردند. پیش از اینکه بنیاد به سردشت بیاید، خانم‌ها هم کولبری می‌کردند، اما لااقل الان در مورد خانم‌ها کولبری به صفر رسیده است.  اگر طرحی که بنیاد برکت در این سال‌ها اجرا کرده، از اول انقلاب اجرا می‌شد، امروزه به شما قول می‌دهم که هیچ کولبری در منطقه نبود.

وی گفت: کولبری درآمد جالبی دارد و ممکن است شما برای یک شب یک میلیون تومان دریافت کنید، اما کولبر یعنی کسی که روی مین زمان جنگ می‌رود، کسی که تیر می‌خورد، کسی که با پای خودش می‌رود، اما برگشتنش فقط با خداست . به نظر من مترادف واژه کولبری، مرگ است.

 ورود بنیاد برکت به سردشت، به‌معنای واقعی معجزه بود

این کولبر سابق می‌گوید: ما الان در روستای دیوالان هستیم و در همین روستا که ۴۰۰ نفر جمعیت دارد، بنیاد برکت به ۳۸ خانواده تسهیلات داده است.  زمانی که به روستایی که شاید کلا ۵۰ خانوار داشته باشد به ۳۸ خانوار تسهیلات بدهید؛ یعنی کار بزرگی کرده و قدم مهمی برداشته‌اید.

نبی تأکید کرد: تمام کولبرها به‌دنبال اشتغال هستند و از خدایشان است که کلمه اشتغال و کارآفرینی مطرح شود. به نظر من، ورود بنیاد برکت به سردشت به‌معنای واقعی معجزه بود.

بنیاد برکت در این سال‌ها، مشارکت در توانمندسازی اقتصادی، توسعه کارآفرینی و اشتغال‌زایی را در قالب اجرای ۱۰۵۳۳ طرح اقتصادی با ظرفیت اشتغال ۳۶۸۳۲ نفر و مجموع سرمایه‌گذاری ۲۰۹۵۸ میلیارد ریال انجام داده است. این طرح‌ها شامل ۱۵ طرح بنگاه‌محور با ظرفیت اشتغال ۴۸۳۰ نفر و مجموع سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد ریال، تعداد ۱۰ هزار و ۵۰۵ طرح اجتماعی‌محور با ظرفیت اشتغال ۳۱ هزار و ۵۱۵ نفر و مجموع سرمایه‌گذاری ۱۷.۷۲۹ میلیارد ریال، تعداد ۱۳ طرح تسهیلات‌محور با ظرفیت اشتغال ۴۸۷   نفر و مجموع سرمایه‌گذاری ۱.۲۳۰ میلیارد ریال بوده است.

در این سال همچنین اجرای ۶۹۸ پروژه عمرانی و زیربنایی با ارزش ۳۶۵ میلیارد ریال شامل ۶۶ مدرسه، ۵۸ مسجد، ۵۵۵ واحد مسکونی و ۱۹ پروژه عمرانی دیگر شامل تکمیل مرکز بهداشت، احداث راه روستایی، کتابخانه، حسینیه، سرویس بهداشتی، مصلی و... انجام شده است.

در رابطه با این اقدامات، مرتضی نیازی، معاون اشتغال اجتماع‌محور بنیاد برکت در حاشیه بازدیدی که خبرنگاران از روستاهای اطراف سردشت داشتند، توضیح داد: ما در بنیاد برکت طبق احساس وظیفه‌ای که نسبت به توانمندسازی جوامع محلی داشتیم، طرحی را برای روستاهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه طراحی و آن را اجرا کردیم.  در این روستا با توجه به ظرفیتشان در خود روستای کارگروه توسعه و اشتغال تشکیل دادیم.

وی ادامه داد: عمده کاری که پیش از این، در این روستاها انجام می‌شد، کشاورزی دیم یا متاسفانه کولبری بود. بیشترین تمرکز ما روی  کولبران بوده و در بنیاد برکت به جد  به آن پرداخته و کارهای مختلفی برای کاهش آن انجام شده است.

معاون اشتغال اجتماع‌محور بنیاد برکت گفت: در روستای دیوالان، اهالی عمده مسئله‌ای که داشتند، انگور مرغوبی بود که در این منطقه به عمل می‌آید، اما به این دلیل که کشت بیشتر به صورت دیم بود، بازدهی آن پایین بود. لذا ما بحث تبدیل اراضی به باغات و آبیاری قطره‌ای را راه انداختیم که بازدهی در این روش، نسبت به روش دیم، دو و نیم برابر بیشتر است و می‌تواند درآمد بسیار خوبی ایجاد کند.

نیازی با بیان اینکه اهالی روستا پیشنهاد دادند که بخشی از زمین‌های کشاورزی روستا که حدود ۲۱۰ هکتار است با مشارکت خود اهالی روستا تبدیل به زمین‌های آبی بشود، توضیح داد: در راستای تحقق این پیشنهاد ما با اهالی مشارکت کردیم. آورده نقدی که نیاز بود حدود ۴ میلیارد تومان بود که ۵۰ درصد آن را بنیاد برکت از طریق تسهیلات به دوستان کمک کرد‌ و حدود ۵۰ درصد دیگر را هم خود دوستان آوردند و کارهای اجرایی این طرح توسط خود اهالی انجام شد. این مهم است که علاوه بر منابع مالی اهالی در اجرای خود پروژه نیست، دخیل شوند.

وی افزود: تبدیل زمین‌های دیم به باغ‌هایی با آبیاری قطره‌ای، افزایش بهره‌وری این زمین‌ها، راه‌اندازی کارگاه‌های صنعت چوب و... باعث شد علاوه بر ایجاد اشتغال، محیط زندگی نیز ایجاد شود و خدمات را خود روستاییان به یکدیگر بدهند و نیاز نباشد برای خدمت گرفتن به شهر و جای دیگری مراجعه کنند.

پایدارسازی اشتغال برای کولبران

معاون اشتغال اجتماع‌محور بنیاد برکت  تأکید کرد: ما چیزی که در توانمون بوده را سعی کردیم تا الان انجام دهیم و برنامه داریم تا این فعالیت‌ها را بیشتر کنیم و با کمک شبکه تسهیلگری که در خود شهرستان وجود دارد، پیش برویم . این کار تا الان جواب نسبی داده است و ما می‌خواهیم کار توسعه پیدا کند و امید داریم در آینده بهتر شود و این به شرط برطرف شدن نقاط ضعف است تا بتوانیم خدمات بهتری را به مردم منطقه که ولی‌نعمت‌های ما هستند، ارائه دهیم.

نیازی با تأکید بر نقش شورای روستا، ماموستا یا امام جمعه و شبکه تسهیلگران و فعالان اجتماعی در خود روستا گفت: مرزنشینان این منطقه مرزبانان ما نیز هستند و بخش زیادی از امنیتی که ما الان در مرزها داریم را مدیون همین دوستان هستیم.

 گفتنی است، علاوه بر طرح‌های مذکور بنیاد برکت طرح‌هایی را نیز درحال اجرا دارد که پایدارسازی اشتغال ایجادشده در سال‌های گذشته با حمایت از طرح‌های اقتصادیِ مشارکتی و ایجاد و تکمیل زنجیره تولید طرح‌های اشتغال‌زایی اجتماع‌محور از طریق شبکه مجریان و تسهیلگران، کمک به توسعه و تقویت بازاریابی و فروش محصولات طرح‌های اشتغال‌زایی اجرا شده و اجرای ۱۰۸ پروژه عمرانی و زیربنایی شامل ساخت و تکمیل ۷۱ مدرسه ۱۰ پروژه تکمیل آبرسانی و مشارکت در احداث ۲۷ واحد مسکونی در مجموع باارزش ۳۷۶ میلیارد ریال ازجمله این طرح‌ها هستند.

همچنین  تکمیل تمامی پروژه‌های عمرانی در دست اقدام تا نیمه سال ۱۴۰۳، توانمندسازی اقتصادی، توسعه کارآفرینی و اشتغال‌زایی با اجرای ۴ هزار و ۵۷۰  طرح اقتصادیِ اجتماع‌محور  با حجم کل سرمایه‌گذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و ایجاد ظرفیت شغلی ۱۳ هزار و ۷۱۰ نفر در سال ۱۴۰۲ و اجرای طرح‌های بنگاه محور، تسهیلات‌محور و کارگاهی با رویکرد تکمیل مدیریت زنجیره تولید تامین نهاد از اهداف برنامه‌ریزی‌شده این بنیاد هستند.