به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، آمار سازمان سنجش کشور در ارتباط با تعداد داوطلبان کنکور ۱۴۰۱ گویای آن است که بیشترین متقاضیان با ۳۹ درصد از جمعیت کل مربوط به گروه علوم‌تجربی بوده‌اند. از این میان، تعداد بالایی از شرکت‌کنندگان، خواهان پزشک شدن هستند که بخشی از آن‌ها با عدم پذیرش در دانشگاه‌های ایران، مهاجرت می‌کنند و ادامه تحصیل در آن‌سوی مرزها را برمی‌گزینند.

در سال‌های اخیر اشتیاق به مهاجرت به خارج از کشور برای کار و تحصیل افزایش یافته است. بافقدان شرایط مناسب برای تحصیل در داخل کشور رشد تدریجی مهاجرت افرادی که برای پزشک شدن به خارج از کشور میروند و هزینه‌های بالایی را خرج می‌کنند، فزون گشته که نتیجه‌اش هدر رفت منابع ارزی و خروج سرمایه‌های انسانی است.

جریانی که استمرار آن مترادف با بحران کمبود نیروی انسانی در آینده‌ای نه چندان دور خواهد بود. بدون تردید مشوق‌های کشورهای دیگر، وعده‌های وسوسه‌انگیز و تبلیغات مؤسسات و شرکت‌های مهاجرتی در فزونی این روند بسیار مؤثر است.

موضوعی چالشی که نه تنها به وضعیت خروج نخبگان و نیروی انسانی متبحر از کشور انجامیده بلکه بسیاری از دانش آموزان را هم  قبل از ورود به دانشگاه راغب به مهاجرت کرده است.

اما آنچه در این گزارش محل بحث قرار دارد توجه به این نکته است که آیا با اقدامی چون افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی در ایران می‌توان درجهت کاهش آمار مهاجرت گامی مثبت برداشت ؟

آیا به‌جای صرف هزینه‌های بالا برای مهاجرت و پذیرش ریسک‌ها وخطرات احتمالی این مسیر، بهتر نیست این مبالغ در کشور برای تحصیل در رشته پزشکی خرج شود؟

از همین رو به سراغ دکتر موسوی فرد کارشناس سلامت رفتیم تا پاسخ پرسش های فوق را بیابیم.

چرا تمایل به مهاجرت  برای تحصیل در رشته پزشکی در خارج از کشور زیاد شده است؟

بیش از نیم میلیون داوطلب علوم تجربی در کنکور سراسری به رقابت می‌پردازند. از این میان تنها 1  درصد از آنان امکان قبولی در رشته پزشکی را دارند. لذا بسیاری از دانش‌آموزان در پشت سد کنکور می‌مانند.با این اوصاف تکلیف مابقی چه می‌شود؟ بدون تردید بخشی از آن‌ها برای تحقق این آرزوی خود با صرف مبالغ هنگفت، تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور را انتخاب می‌کنند درصورتی‌که با افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی می‌توانند این مبالغ را برای تحصیل در ایران خرج کنند.

بسیاری از دانشجویان پزشکی گلایه داشتند که دانشجویان در حال تحصیل در خارج از کشور با شرایطی میتوانند بازگردند و دوباره در همان رشته ای که قبول نشده اند این بار در داخل کشور مشغول به تحصیل شوند این ادعا را چقدر قبول دارید؟

 بسیاری از دانش‌آموخته‌هایی که در کشورهای دیگر تحصیلات خود را به اتمام می‌رسانند به دلیل وجود مقررات و موانعی قادر به اشتغال در آن کشور نیستند و به ایران بازمی‌گردد. از طرفی هم ایران مدارک همه دانشگاه‌های را نمی‌پذیرد و لازم است فرد مراحل و آزمون‌هایی را دوباره طی نماید تا بتواند در کشورش فعالیت کند. سالیانه وزارت بهداشت حدود ۴۰۰ نفر را از طریق برگزاری آزمون هایی جذب در رشته های پرمتقاضی میکند. حال سوالی که ایجاد میشود این است که ایا امکان این افزایش ظرفیت در همان ابتدا وجود نداشت؟ ضمن آنکه علاقه‌مندان رشته پزشکی هم با این امید که در همین سرزمین خودشان، امکان تحصیل‌دارند تفکر خروج از کشور را برای خود کم رنگ تر می کنند.

آیا افزایش ظرفیت برای رشته های پزشکی به اقتصاد کشور هم میتواند کمک کند؟

توسعه گردشگری سلامت امری است طبق آمار های جهانی تا سال ۲۰۲۵ بازار  ۱۰۰۰میلیارد دلاری دارد. سوال جدی این است که سهم ایران از آینده این بازار چقدر خواهد بود؟ در کشور های منطقه با جمعیت ۵۰۰ میلیونی مواجه هستیم که میتوان توریست سلامت را به خوبی برنامه ریزی کرد. ایران با سرانه ۱۱۸ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار جمعیت  در مقایسه با کشور های منطقه اصلا جایگاه خوبی ندارد. کشور هایی چون ترکیه، عمان، امارات و اذربایجان از نظر سرانه وضعیت بهتری نسبت به ما دارند.

در چندماه اخیر مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی و  دندانپزشکی حواشی مختلفی را در پی داشته است. به نظر شما این افزایش ظرفیت درست بود؟

 تصمیم اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی برافزایش ۲۰درصدی پذیرش دانشجوی پزشکی کاملا مطابق با نیاز کشور طراحی شده است. امیدواریم این تصمیم شورا بتواند جبران‌کننده بخشی از این چالش‌ها باشد. هرچند این حرکت می‌بایست خیلی زودتر انجام می‌گرفت .

برای تربیت هر پزشک تخصص حدودا ۱۳ سال زمان نیاز است آیا این افزایش ظرفیت توانایی پاسخگویی مشکلات حال حاضر نظام سلامت را دارد؟

برای تربیت هر دانشجوی پزشکی 7 سال زمان و با در نظرگیری 2سال خدمت طرح نیروی انسانی و 4 سال دوره رزیدنتی که برای اخذ تخصص لازم است حدود 13 سال زمان لازم است تا یک پزشک متخصص شروع به فعالیت کند. طبیعتا مشکل نظام درمان با اصلاح یک متغیر حل نخواهد شد بلکه باید مجموعه تصمیم‌گیر به گونه‌ای عمل کند که کشور در آینده با بحران مواجه نشود. جمعیت سالمند ایران تا ۳۰ سال آینده ۳ برابر میشود و سوال آنجاست که ما برای درمان آنها چه چاره‌ای اندیشیده‌ایم. به علاوه که تا 20 سال آینده بیش از 34 درصد پزشکان به سن بازنشستگی می‌رسند و این وضعیت موجود را به مراتب بحرانی تر خواهد کرد.

  بسیاری از مخالفان طرح افزایش ظرفیت معتقدند زیرساخت‌های فراوانی برای تربیت یک پزشک متخصص در داخل کشور نیاز است و زمانی هم که صحبت از افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی است می‌بایست به این زیرساخت‌های پس از ورود به دانشگاه توجه داشت. آیا در حال حاضر وضعیت فعلی پاسخگو خواهد بود؟

آماری که از میزان پذیرش دانشجو در سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در سال ۱۴۰۰ منتشرشده است حاکی از پذیرش تعداد ۸۵۰۰ نفر بوده درحالی‌که تعداد دانشکده‌های پزشکی در کشور از ۲۷ دانشکده در سال ۱۳۶۸ به ۶۸ دانشکده پزشکی در سال ۱۴۰۰ رسیده است و این میزان پذیرش با توجه به تعداد دانشکده‌ها محدودشده است. علاوه بر این ها به استناد نامه رئیس کمیسیون بهداشت به مقام معظم رهبری هم اکنون بیش از 155 هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد که تنها ۵۵ هزار از آنها فعال است. لذا ما در بحث امکانات چیزی کم نداریم.

با این وجود چرا وزارت بهداشت مخالف این تصمیم است و تغییرات به سختی اتفاق می‌افتد؟

زمانی که نهاد سیاست‌گذار خود مجری قانون باشد، امر آموزش با امر درمان تداخل پیدا می کند و تعارض منافع شکل می گیرد چراکه در اغلب کشور های دنیا لزوما وزیر بهداشتی و درمانی یک پزشک نیست.