،‌ سازمان پیمان امنیت ‌جمعی (Collective Security Treaty Organization) با نام اختصاری CSTO، یک ائتلاف نظامی بین دولتی در منطقه اوراسیا است که در سال ۱۹۹۲ در تاشکند ازبکستان به امضا رسید. ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان این پیمان را امضا کردند.

این پیمان ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۳ (شهریور ۱۳۸۲) در راستای اجرایی شدن تصمیم سران دولت‌های عضو، به یک سازمان منطقه ای بین المللی تبدیل شد که مقر آن در مسکو قرار دارد.

در این میان از فوریه ۲۰۲۴ به دنبال اعلام مواضعی از ارمنستان درباره احتمال تعلیق عضویت ایروان، حضور این کشور در این سازمان با ابهاماتی روبرو شده اما این موضوع دست‌کم در ظاهر خللی در روند فعالیت‌های پنج عضو دیگر در این چارچوب ایجاد نکرده است.

مأموریتی برای صلح‌بانی

هجدهمین نشست عمومی مجمع پارلمانی سازمان پیمان امنیت جمعی در حالی ۱۷ آذر ۱۴۰۴ در مسکو برگزار شد که در این رویداد، چشم‌انداز حرکت این اتحاد در سال‌های آینده روشن شد؛‌ نشستی که گویای آن بود که این سازمان به دنبال افزایش نقش‌آفرینی در عرصه بین‌المللی است.

از آن جمله، ایمانگلی تاسماگامبتوف دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی به طور مشخص از همکاری با سازمان‌های بین‌المللی دیگر به عنوان دستورکار این اتحاد نام برد و گفت: همکاری‌ها را با سازمان ملل متحد افزایش می‌دهیم و تلاش می‌کنیم که نیروهای خود را به عنوان صلح‌بان برای تقویت مرزها اعزام کنیم.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه اوراسیا، همکاری‌های سازمان پیمان امنیت جمعی با اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (همسود) و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با سازوکارهای جدیدی تقویت خواهد شد و مجموع این کشورها برای سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸، برنامه جامع اقدامات مشترک را تنظیم خواهند کرد.

تاسماگامبتوف با بیان اینکه کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی نیازمند افزایش سطح همکاری ها در موضوع دفاع جمعی هستند،‌ این فعالیت‌ها را بر اساس منشور سازمان ملل متحد توصیف کرد و گفت:‌ تجربه ما از مناقشات منطقه‌ای گویای این موضوع است که تنها با کار جمعی می‌توانیم برای تحقق کامل امنیت به موفقیت دست یابیم.

دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی تصریح کرد که بنا بر سند ۱۶ ماده‌ای تصویب شده در نشست سران کشورهای عضو این سازمان در قرقیزستان - رئیس دوره‌ای در سال ۲۰۲۵ - این کشورها در گام نخست، آمادگی دفاعی و نظامی کشورهای خود را ارتقا خواهند داد.

به گفته وی، تقویت توانمندی‌های کشورهای عضو این سازمان در زمینه شناسایی تهدید، جنگ الکترونیک، پهپادها، سامانه‌های پدافندی و نظامی و آماده‌سازی نیروهای دفاعی و نظامی در دستور کار است.

تاسماگامبتوف خاطرنشان کرد که واحدهای جدیدی در سازمان پیمان امنیت جمعی در حوزه پهپادی و پدافندی ایجاد شده و به همین منظور، نیروها آموزش دیده‌اند و وارد سازمان‌های نظامی کشورهای عضو شده‌اند.

وی تأکید کرد:‌ برگزاری رزمایش‌های منظم بین کشورهای عضو،‌ این امکان را مهیا می‌کند که بدون هیچ وقفه و مشکلی، واکنش سریع به هر گونه تهدید فیزیکی یا هر تهدیدی که ناشی از فناوری‌های برتر است، داشته باشیم.

به گفته دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی، این سازمان برنامه جداگانه‌ای برای تأمین امنیت در حوزه آسیای مرکزی دارد؛ به ویژه، این موضوع شامل تأمین امنیت مرزها می‌شود.

وی تصریح کرد که موضوعاتی همچون تروریسم، افراط‌گرایی، قاچاق انسان و مواد مخدر، امنیت در آسیای مرکزی را تهدید می کند و سازمان پیمان امنیت جمعی به دنبال بروزرسانی سطح آمادگی خود برای مقابله با تهدیدهای جدید است.

برنامه ریاست روسیه: تقویت توانمندی‌ و اقتدار

و اما یک روز بعد، - سه‌شنبه ۱۸ آذر - وزیر امور خارجه روسیه در گزارشی به شورای فدراسیون مجلس فدرال این کشور گفت: مسکو در سال ۲۰۲۶ میلادی ریاست دوره‌ای سازمان پیمان امنیت جمعی را برعهده خواهد داشت و قصد دارد که به ارتقای توانمندی‌ها، ظرفیت‌ها و اقتدار این سازمان کمک کند.

سرگئی لاوروف خاطرنشان کرد که روسیه به سازمان پیمان امنیت جمعی به عنوان سازوکاری قابل اعتماد برای حفظ ثبات منطقه‌ای نگاه می‌کند.

وی ادامه داد: مسکو متعهد به همکاری نزدیک با متحدان خود در راستای تقویت پتانسیل و جایگاه بین‌المللی سازمان پیمان امنیت جمعی است.

پیش از آن،‌ رئیس جمهور روسیه ششم آذر ۱۴۰۴ طی سخنانی در نشست سران سازمان پیمان امنیت جمعی در بیشکک قرقیزستان از برنامه گسترده تسلیحاتی کشورش برای افزایش توان نظامی این سازمان خبر داده بود.

ولادیمیر پوتین از ابتکار جدیدی برای تقویت توان نظامی اعضای این گروه خبر داد.

وی اعلام کرد که مسکو قصد دارد در دوره ریاست خود بر این سازمان در سال ۲۰۲۶، آمادگی رزمی نیروهای ملی و فرماندهی و کنترل نیروهای مشترک را افزایش دهد و تجهیزات مدرن و کارآمد را در اختیار هم ‌پیمانان خود قرار دهد.

رئیس جمهور روسیه در این اجلاس برنامه‌ای گسترده و جامعی برای ارتقای توان نظامی ارائه و نسبت به تعهد مسکو به حمایت از متحدانش تاکید کرد.

پوتین گفت: روسیه به همکاری نزدیک با هم‌ پیمانان خود در تمامی زمینه‌های مرتبط با تقویت توان نظامی کشورهای عضو ادامه خواهد داد.

وی همچنین تاکید کرد که در سال ۲۰۲۶ و در دوران ریاست روسیه بر این سازمان، تمرکز بر افزایش آمادگی رزمی نیروهای ملی و بهبود فرماندهی و کنترل نیروهای مشترک خواهد بود.

شعار دوره ریاست روسیه بر این سازمان در سال ۲۰۲۶، «امنیت جمعی در جهان چندقطبی: هدف مشترک، مسئولیت مشترک» عنوان شده است.

غرب به دنبال حفظ استعمار

ویچسلاو والودین رئیس دومای دولتی (مجلس قانونگذار) روسیه نیز بر این باور است که در مقطع حساس کنونی از تاریخ که کشورهای غربی به دنبال حفظ گرایش‌های استعماری خود هستند، همکاری کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی می‌تواند نقشی تعیین کننده در مقابله با این چالش‌ها داشته باشد.

وی در نشست مجمع پارلمانی سازمان پیمان امنیت جمعی با تأکید بر اینکه سازوکار اداره جهان باید چندقطبی و عادلانه باشد، اظهار داشت: چنین دنیایی در واقعیت شکل گرفته است و در تصمیمات نشست اخیر سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در چین نیز به این موضوع تأکید شد.

والودین در ادامه با اشاره به برنامه ریاست روسیه بر سازمان پیمان امنیت جمعی در سال ۲۰۲۶ از تجهیز نیروهای این سازمان به تسلیحات روسی به عنوان یکی از طرح‌های مسکو اشاره کرد و گفت: تسلیحات روسی در آزمون عملیات نظامی (در اوکراین) سربلند بیرون آمده‌اند.

رئیس دومای روسیه در ادامه بر اهمیت قانونگذاری مجالس کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی در زمینه مقررات استفاده از پهپادها و وسایل بدون سرنشین و سامانه های پدافند هوایی تأکید کرد.

وی با بیان اینکه مجمع پارلمانی کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی در سال ۲۰۲۶ میلادی وارد بیستمین سال تأسیس خود می‌شود، گفت: یک کنفرانس بین‌المللی به همین مناسبت و با موضوع امنیت جهانی و منطقه‌ای در سال آینده برگزار و طی آن درباره مقابله مشترک با چالش‌ها گفت‌وگو خواهیم کرد.