، در غروب دوشنبه (۲۱ مهر)، مرکز همایش‌های بین‌المللی شرم‌الشیخ، واقع در ساحل دریای سرخ، میزبان یکی از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک خاورمیانه در سال‌های اخیر بود. این نشست صلح، با عنوان رسمی «نشست صلح شرم‌الشیخ»، به میزبانی مشترک رئیس‌جمهور مصر، و رئیس‌جمهور آمریکا برگزار شد و بیش از ۲۰ رهبر جهانی از کشورهای عربی، اسلامی، اروپایی و آسیایی را گرد هم آورد. هدف اصلی این اجلاس، تثبیت آتش‌بس اخیر بین اسرائیل و حماس و ترسیم نقشه راهی برای پایان جنگ دوساله غزه بود، جنگی که بیش از ۶۷ هزار کشته فلسطینی، عمدتاً غیرنظامی، به جا گذاشته است. این رویداد، که پس از مذاکرات غیرمستقیم فشرده در شرم‌الشیخ میان مصر، قطر و ترکیه با میانجی‌گری آمریکا شکل گرفت، نمادی از تلاش‌های دیپلماتیک برای بازسازی منطقه‌ای پرتنش به شمار می‌رود.

نشست با استقبال گرم السیسی بلافاصله به مراسم امضای توافق‌نامه فاز اول آتش‌بس غزه منجر گردید. ترامپ و السیسی، به همراه رجب طیب اردوغان و شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر، سند «اعلامیه صلح جامع» را امضا کردند. این سند، بر اساس طرح صلح ترامپ، بر پایان جنگ غزه، تبادل اسرا (آزادسازی ۲۰ گروگان اسرائیلی زنده و صدها زندانی فلسطینی)، و افزایش کمک‌های بشردوستانه به غزه تأکید دارد.

در همین راستا صبح بوز دوشنبه حماس ۲۰ اسیر باقی‌مانده را آزاد و اسرائیل نیز زندانیان فلسطینی را رها کرد، گام‌هایی که همزمان با نشست، به عنوان نشانه‌ای از تعهد طرفین تلقی شد. در سخنرانی افتتاحیه، ترامپ، که پیش از ورود به مصر سخنرانی‌ای در کنست اسرائیل ایراد کرده بود، گفت: «این لحظه‌ای خاص است. ما نه به دنبال جنگ‌های ابدی، بلکه صلح ابدی هستیم. غزه بازسازی خواهد شد و خاورمیانه به کانون تجارت و امنیت تبدیل می‌شود.»

السیسی نیز بر نقش مصر در میانجی‌گری و لزوم «حمایت فنی و مالی بین‌المللی» برای بازسازی غزه پافشاری کرد و هشدار داد هرگونه عقب‌گرد از آتش‌بس، ثبات منطقه را به خطر می‌اندازد. از سویی محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، که به عنوان تنها نماینده فلسطینی حضور داشت، بر «حق خودمختاری فلسطینی‌ها» و پایان اشغال اسرائیلی اصرار ورزید.

در این نشست اسرائیل، علی‌رغم دعوت از سوی ترامپ، حضور نیافت. دفتر بنیامین نتانیاهو اعلام کرد این غیبت به دلیل «نزدیکی زمان نشست به آغاز تعطیلات مذهبی یهودی (سیمحات تورا) است.»

 با این حال، برخی تحلیل‌گران این تصمیم را نشانه‌ای از عدم تمایل اسرائیل به پذیرش نقش تشکیلات خودگردان در اداره پساجنگی غزه می‌دانند، که با طرح ترامپ همخوانی ندارد. حماس نیز به طور رسمی شرکت نکرد، زیرا تماس مستقیم با اسرائیل را رد کرده است.

از سویی جمهوری اسلامی ایران نیز با وجود دعوت رسمی السیسی، در این جلسه شرکت نکرد. در این خصوص عراقچی اعلام کرد دعوت به رئیس‌جمهور ارسال شده، اما نه پزشکیان و نه من نمی‌توانیم با همتایانمان که به مردم ایران حمله کرده و همچنان ما را تهدید و تحریم می‌کنند، تعامل کنیم. در همین رابطه وی در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) افزود: «ایران همیشه مدافع صلح منطقه‌ای بوده و بر خلاف رژیم صهیونیستی، به دنبال جنگ‌های ابدی نیست، بلکه صلح، رفاه و همکاری پایدار می‌خواهد.

او تأکید کرد ایران از «بخش‌هایی از طرح ترامپ که ثبات منطقه‌ای را تقویت می‌کند حمایت می‌کند، اما هر صلحی باید با «پایان اشغال و به رسمیت شناختن حقوق فلسطینی‌ها همراه باشد.

این موضع، ریشه در تنش‌های اخیر میان ایران و آمریکا (از جمله حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران) دارد و نشان‌دهنده اولویت تهران بر دیپلماسی مستقل است. در این خصوص غیبت ایران چالش‌هایی برای فراگیری ایجاد می‌کند و ممکن است به قطبی‌سازی بیشتر منطقه منجر شود.

در این میان قرار است نشست، با تمرکز بر فاز اول (آتش‌بس و تبادل اسرا)، راه را برای فازهای بعدی هموار می‌کند: خروج کامل نیروهای اسرائیلی، خلع سلاح احتمالی حماس، و اداره موقت غزه توسط کمیته‌ای فنی (با نقش محدود تشکیلات خودگردان). این امر می‌تواند به بازگشت ۲.۳ میلیون ساکن غزه به شمال، افزایش کمک‌های بشردوستانه، و بازسازی زیرساخت‌ها (با بودجه اروپایی و عربی) منجر شود. با این وجود، چالش‌هایی مانند اختلاف بر سر کنترل گذرگاه رفح و نقش حماس باقی مانده است.