، شورای امنیت سازمان ملل متحد شامگاه جمعه (۴ مهر) پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین برای تعویق شش‌ماهه فعال‌سازی « مکانیسم ماشه » را رد کرد. این تصمیم، که با ۹ رأی مخالف، ۴ رأی موافق و ۲ رأی ممتنع به دست آمد، راه را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران از روز یکشنبه (۶ مهر) فراهم ساخت؛ اقدامی که می‌تواند فصل جدیدی از تنش‌های دیپلماتیک را در محیط بین‌الملل رقم بزند،

در حالی تروئیکای اروپا همچنان مدعی هستند که جمهوری اسلامی ایران اقدامات اعتمادسازی در زمینه هسته‌ای ارائه نکرده که مقامات کشورمان توسل آنها به این سازوکار را «ناعادلانه و غیرقانونی» توصیف کرده‌اند. در این راستا رئیس جمهوری کشورمان در بیانیه‌ای که شامگاه جمعه منتشر شد، گفت: «شورای امنیت فرصتی طلایی برای انتخاب همکاری به جای رویارویی را از دست داد. این تحریم‌ها نه تنها حقوق بین‌الملل را نقض می‌کند، بلکه صلح منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد.» وی هشدار داد که تهران ممکن است در پاسخ، از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) خارج شود.

همچنین عباس عراقچی،پیش از رأی‌گیری شورای امنیت از اعضای شورا خواست تا «مسئولانه عمل کنند و عدالت را بر قدرت ترجیح دهند». وی در نامه‌ای به اعضای شورا، پیشنهادهایی برای «حفظ پنجره دیپلماسی» ارائه داد، اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند. در واکنش فوری، ایران سفیران خود را از انگلستان، فرانسه و آلمان فراخواند و آن‌ها را برای مشورت‌های اضطراری به تهران احضار کرد.

در شرایطی که تروئیکای اروپا اسنپ بک را فعال کرده‌اند، گزارش‌ها حاکی از تلاش‌های دیپلماتیک غرب برای تعویق موقت مکانیسم در چارچوب مذاکرات غیرمستقیم با ایران نیز منتشر شد. گفته می‌شود دیپلمات‌های بریتانیایی و فرانسوی در روزهای اخیر با هیئت ایرانی در نیویورک دیدارهایی داشتند تا «فضای دیپلماتیک را باز نگه دارند»، اما این گفت‌وگوها به بن‌بست رسید. یک مقام اروپایی به رویترز گفت: «ما به دنبال تعویق نیستیم؛ بلکه می‌خواهیم ایران به تعهداتش بازگردد. بدون پیشرفت واقعی، تعویق معنایی ندارد.» در همین راستا آمریکا که بنا به گفته پزشکیان در نهایت مانع توافق ایران و اروپا در آخرین رایزنی‌ها در نیویورک شد، تأکید کرد: «اسنپ‌بک ابزاری ضروری برای مهار برنامه هسته‌ای ایران است.»

در واقع بازیگر اصلی این صحنه آمریکا بود به رغم آنکه این کشور در زمان دولت نخست ترامپ، از برجام خارج شد و هیچ قدرت اجرایی در روند این توافق نداشت. اما با تحت نفوذ درآوردن اروپا، عامل اصلی و تعیین کننده این فضا شد.

براین اساس از روز یکشنبه تحریم‌های بازگردانده‌شده شامل ممنوعیت فروش تسلیحات، محدودیت‌های موشکی، مسدودسازی دارایی‌های دولت ایران در خارج و ممنوعیت سفر مقامات اجرا می‌شود. اینکه این اقدامات چقدر می‌تواند اقتصاد ایران را متدثر سازد، تا حد زیادی به رویکردهای داخلی نیز وابسته است. راهبرد جمهوری اسلامی ایران همواره «مقاومت اقتصادی» بوده است و اکنون زمین بازی برای اجرای این راهبرد آماده شده و انتظار می‌رود مقامات دولتی بتوانند این فضا را مدیریت کنند.

در این شرایط، رهبر انقلاب نیز تأکید کردند جمهوری اسلامی ایران تحت فشار تحریم‌ها تسلیم نخواهد شد. ایشان افزودند: «کسانی که به مذاکره مستقیم با آمریکا فکر می‌کنند، ظاهربین هستند. هدف واقعی آمریکا سلطه بر ایران است و مسائل ما با آن‌ها حل‌نشدنی است. ما به فشارها تسلیم نمی‌شویم؛ غنی‌سازی حق مسلم ماست و ادامه خواهد یافت.» همچنین در واکنش به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، دفتر رهبر انقلاب در شبکه‌های اجتماعی بخش‌هایی از این سخنان را بازنشر کرد و غرب را به «خیانت به دیپلماسی» متهم نمود.

نکته مهم آنکه مقامات آمریکایی از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران استقبال کردند. این در شرایطی بود که دولت ترامپ امیدوار بود تحت فشار اقتصادی، تهران با درخواست‌های آمریکا از جمله واگذاری کامل ذخایر اورانیوم غنی شده و خاتمه دادن به صنعت غنی‌سازی، همراهی کند. اما در نهایت پزشکیان با یک جمله این وضعیت پایان داد. وی پیش از ترک نیویورک گفت بین خواسته‌های غرب و مکانیسم ماشه، ما دومی را انتخاب می‌کنیم.

این موضع به معنای ادامه مقاومت جمهوری اسلامی ایران است. در این میان بی‌تردید تحریم‌های جدید می‌تواند اثرگذار باشد اما میزان شدت آن به سیاست‌های داخلی و رویکرد دولت نیز وابسته است. در راستا آگاه سازی افکار عمومی و جلوگیری از التهاب بازار نیز اهمیت دارد. در این خصوص یکی موضوعاتی که برای مردم تبدیل به دغدغه شده، اثرگذاری بازگشت تحریم‌ها بر حوزه درمان و دارو است. با توجه به این نگرانی، احمد آریایی نژاد و همچنین روح الله لک علی‌آبادی، اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج تأکید کردند اجرای مکانیسم ماشه روی قیمت دارو اثری نخواهد داشت و دولت این فضا را کنترل می‌کند.