، بنا به اعلام وزارت خارجه هفته آینده قرار است معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران سفر کند. طبق گفته عراقچی هدف از این سفر تهیه چارچوبی جدید و متفاوت از گذشته برای همکاری با این سازمان است، در حالی که ملاک تهیه این چارچوب هم قانون اخیر مجلس مبنی بر تعلیق بازرسی ها از سایت های هسته ای است.

تجربه عملکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان می دهد این سازمان هرگز با چنین موردی روبرو نبوده که سایت های تحت نظارتش مورد حمله قرار بگیرد. بنابراین اکنون باید مشخص شود روند کار به چه صورت خواهد بود. زیرا سه سایت فردو، نطنز و اصفهان در نتیجه بمباران با تخریب و آسیب زیادی روبرو هستند و اگر قرار باشد همکاری با آژانس ادامه یابد، ضروری است روال کل در خصوص این سایت ها نیز روشن شود.

در خصوص ادامه همکاری با آژانس دیدگاه های متضادی در کشور وجود دارد. از دید برخی سیاستمداران از جمله محمداسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس این همکاری سودی برای کشور نداشته و نخواهد داشت. در این رابطه کوثری به خبرنگار موج گفت تصویب قانون تعلیق همکاری ها با آژانس بین المللی انرژی اتمی در راستای دوگانه برخورد کردن این سازمان صورت گرفت. گروسی گزارش دروغ به شورای حکام داد و این مسئله باید با واکنشی از سوی ایران صورت می گرفت تا آنها بدانند نسبت به این اقدامات آژانس و گروسی از حقمان دفاع خواهیم کرد.

همچنین کامران غضنفری، عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس به خبرنگار موج تأکید کرد: افرادی مانند گروسی که جاسوس رژیم صهیونیستی است، با سوءاستفاده از جایگاهی که دارند، طبق الگوی همکاری ما با آژانس به تأسیسات هسته ای سرک می کشند گزارش آن را به آمریکا و رژیم صهیونیستی می دهند.

در مقابل عده ای بر این باورند با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران همچنان عضو NPT و موافقتنامه جامع پادمان است، باید بتواند دستورکار جدیدی برای همکاری با آژانس تعریف کند. در غیر این صورت مدیرکل آژانس می تواند گزارش عدم دسترسی ایران به سایت های هسته ای خود را به شورای حکام بدهد و شورای حکام هم می تواند موضوع را به شورای امنیت منتقل سازد. با توجه به چنین فرایندی، حذف کامل همکاری با آژانس امکان پذیر نیست مگر اینکه ایران از معاهده NPT هم خارج شود که فعلاً این گزینه در دستور کار جمهوری اسلامی قرار ندارد.

واقعیت این است که خروج از معاهده منع اشاعه سلاح های هسته ای می تواند بهانه ای به دست تروئیکای اروپا دهد که بسرعت مکانیسم ماشه را فعال سازند. همچنین این اقدام زمینه ساز تحرکاتی علیه ایران در مجامع بین المللی و نزد افکار عمومی دنیا خواهد شد.

لذا حضور نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی در تعارض با قانون مجلس نیست و حتی می تواند شرایط را به نفع ایران رقم بزند. تدوین چارچوب جدید با درنظر گرفتن تجارب قبلی خواهد بود و همین مسئله زمین بازی را تغییر می دهد. اکنون فرصت آن فراهم است که مشکلات قبلی در خصوص بازرسی ها برطرف گردد. برای مثال جمهوری اسلامی می تواند تعیین کند از کدام کشورها بازرس نمی پذیرد و شیوه بازرسی ها باید به چه صورتی باشد.

اهمیت ترمیم روابط با مهمترین نهاد بین المللی فعال در حوزه هسته ای، در شرایطی که همچنان خطر شکسته شدن نقض آتش بس وجود دارد، برای کشور ما نیز زیاد است. علیرغم همه گمانه زنی های داخلی، در خصوص آغاز دوباره درگیری، آکادمی اطلاعات ملی ترکیه (MIA) نیز اخیراً در گزارشی با عنوان «جنگ ۱۲ روزه و درس‌هایی برای ترکیه» نوشت: هشدار می‌دهد در صورت فروپاشی تلاش‌های دیپلماتیک، وقوع آشوب منطقه‌ای اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و جنگی جدید، که چه‌بسا شدیدتر از قبل باشد، در راه خواهد بود.

نکته مهم در این گزاره اشاره به «تلاش های دیپلماتیک» است. سفر نماینده آژانس می تواند بخشی از این تلاش ها باشد. همچنین تماس های مختلفی که در خصوص شروع دوباره مذاکره با آمریکا وجود دارد، در کنار اقداماتی که برای برگزاری دور پنجم گفتگوها با اروپا پیش از نهم شهریور و فعال شدن مکانیسم ماشه از دیگر ابعاد این تلاش هاست.