، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در افتتاحیه اولین نشست منطقه‌ای دیپلماسی استانی گفت: این همایش از نظر من همایش بسیار مهم و عملیاتی است و بسیار خوشحالم که سخنرانانی که پیش من صحبت کردند وارد حوزه‌های عملیاتی و کاربردی شدند و این به خصوص برای همکاران من، سفرایی که از منطقه حضور پیدا کردند، بسیار مهم و راه گشا خواهد بود. صبح با دوستان جلسه‌ای داشتم و آنجا به شوخی گفتم این همایش برای من همایشی کاملا جدی است و ما به شیراز نیامده‌ایم که فالوده و بستنی بخوریم، برای کار جدی آمده‌ایم. البته ان‌شاءالله فالوده و بستنی هم می‌خوریم که اثر شاورما را ندارد، نگران نباشید، فالوده حسابش جداست. 

سیاست حسن همجواری، یکی از مبناهای سیاست خارجی دولت چهاردهم است

وی ادامه داد: پیش از آنکه به دیپلماسی استانی بپردازم، دو اصل را در سیاست خارجی عرض کنم که مقدمه دیپلماسی استانی است. اصل اول، اصل سیاست حسن همجواری است؛ این مهمترین اولویت ما در سیاست خارجی است که از دولت‌های قبل آغاز شده و در دولت گذشته شهید رئیسی که همین جا یاد و خاطره شهید رئیسی و دوست، همکار و برادر عزیزم وزیر خارجحه شهید، امیرعبداللهیان را که سالگرد ایشان است، در دولت شهید رئیسی با قوت بیشتری ادامه پیدا کرد و در دولت چهاردهم نیز یکی از مبناهای سیاست خارجی ما است. محیط همسایگی ما، محیط امنیتی ماست و محیط منافع ملی ما بیش از سایر مکان‌ها است. ظرفیت هایی که در حوزه همسایگی ما وجود دارد، شاید به تنهایی برای ما کافی باشد و این ظرفیت‌ها را باید کشف کرد، پیدا کرد و استفاده کرد. وقت نیست واگرنه در خصوص گسترش روابط ما در حوزه منطقه خلیج فارس، به طور خاص که اهمیت ویژه‌ای برای ما دارد به طور خاص توضیحات مفصل عرض می‌کردم. روابط ما الان نسبت به گذشته تفاوت بسیار زیادی کرده است. رفت و آمدی که بین ما و این کشورها الان به لحاظ سیاسی وجود دارد، قابل مقایسه با گذشته نیست و ظرفیت‌های اقتصادی هر روز بیش از قبل خودش را نشان می‌دهد. بنابراین اصل اول سیاست حسن همجواری و توجهی است که ما به محیط پیرامونی خودمان و همسایگان خودمان داریم. در این محیبط پیرامونی باز منطقه خلیج فارس جایگاه ویژه‌تری را دارد.     

دیپلماسی اقتصادی شامل کار اقتصادی نمی‌شود      

وزیر امور خارجه در ادامه گفت: اصل دوم در سیاست خارجی ما دیپلماسی اقتصادی است. من لازم است یک توضیحی عرض کنم تا میزان توقع از وزارت امور خارجه مشخص شود و شما بدانید که در کجا باید به همکاران من مواجعه کنید و به آن‌ها اصرار کنید و بخواهید ماموریتی که دارند را به خوبی انجام دهند. دیپلماسی اقتصادی شامل کار اقتصادی نمی‌شود یعنی ما در وزارت امور خارجه، خودمان کار اقتصادی نمی‌کنیم. ما هیچ کالایی را نمی‌فروشیم، بلکه مسیر را برای کسانی که می خواهند کالا بفروشند، باز می‌کنیم. ما نفت نمی فروشیم اما سعی می کنیم مسیر را برای وزارت نفت باز کنیم که بتواند نفت را بفروشد. وظیفه معاونت دیپلماسی اقتصادی که در وزارت امور خارجه وجود دارد که در حال حاضر آقای مهاجر مسئولیت آن را به عهده دارند و به خوبی در ماه‌های گذشته از پس آن برآمدند، این است که ما راه گشایی، مانع زدایی و تسهیلگری کنیم و فضاهای جدید ایجاد کنیم، بازارهای جدید را شناسایی کنیم و تجار و بازرگامان را به تجار دیگر کشورها متصل کنیم و مسیرها را باز کنیم.

عراقچی ادامه داد: من در مجلس مثالی زدم و گفتم وزارت امور خارجه حکم آن کشتی یخ‌شکنی را دارد که در آب‌های قطب شمال در زمستان، با جثه کوچک و موتور قوی، مسیر را برای کشتی‌های بازرگانی باز می‌کند. معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه حکم آن یخ شکن را دارد که باید راه را باز کند، خودش کالا حمل نمی کند، اما راه را برای کشتی‌های حامل کالا باز می‌کند. نکته این است که باید میان آن کشتی یخ شکن و کشتی‌های باری و تجاری، یک ارتباط نزدیکی وجود داشته باشد. یک کشتی یخ شکن مسیری را باز نکند که کشتی‌های تجاری اساسا احتیاجی ندارند و کشتی‌های تجاری راهی را نروند که کشتی‌ یخ شکن، قبلا باز نکرده است و به یخ‌های قطور بخوردند و متوقف شوند.

وظیفه وزارت امور خارجه این است که برای رفع تحریم‌ها تلاش کند

وزیر امور خارجه افزود: پس وظیفه معاونت اقتصادی ما و وظیفه سفارت‌های ما در خارج از کشور که همه بخشی از کارشان دیپلماسی اقتصادی است، راهگشایی، حذف موانع و شکستن این یخ ها است. یکی از موانع البته موانع تحریم هاست و این را همه ما قبول داریم، تحریم ها یک مانع بزرگ است و وظیفه وزارت امور خارجه این است که برای رفع تحریم ها تلاش کند و این کاری است که الان هم در حال انجام آن هستیم و این یکی از وظایف ماست ولی رفع موانع فقط تحریم نیست و موانع دیگری هم وجود دارد که رفع آن‌ها به تعبیر مقام معظم رهبری دست خودمان است. رفع تحریم را باید در مذاکره به آن برسیم و طرف مقابل باید تحریمش را بردارد ولی خنثی کردن و دور زدن تحریم، وظیفه خودمان است و کاری است که خودمان باید انجام دهیم و دست خودمان است. نمایندگی‌های ما در خارج از کشور و سفرای ما وظیفه دارند که به شما کمک کنند که راه های غیر تحریمی را پیدا کنید و بتوانیم تحریم ها را حنثی کنیم و به تعبیر رایج، دور بزنیم. من این را به عنوان وزیر امور خارجه عرض کنم که هرچه شما در خنثی کردن تحریم‌ها موفق‌تر باشید، تحریم گذاران را از تحریم‌های خودشان ناامید می‌کنید و به این ترتیب به ما در مذاکره کمک می‌کنید.  

عراقچی گفت: اگر میخواهیم مذاکره با تحریم‌کنندگان خوب پیش برود، باید تحریم‌کنندگان را از ابزار تحریم ناامید کنیم کمااینکه ناامید کرده‌ایم. فکر می‌کنید برای چه با ما مذاکره می‌کنند، برای اینکه ناامید شده‌اند که تحریم‌های ظالمانه آن‌ها مردم و دولت ایران را به زانو دربیاورد. اگر مطمئن بودند که به زانو در می‌آورد که مذاکره نمی‌کردند و میگفتند صبر می‌کنیم، دوماه، سه ماه یا شش ماه دیگر خودشان سر خم می‌کنند و می آیند اما دیدند که این اتفاق نمی‌افتد و این به دلیل مقاومت مردم ایران  و به خاطر کسانی مثل شماست که توانستند راهگشایی کنند، تحریم‌ها را دور بزنند و نیازهای مردم ایران را تامین کنند، کالاهای مورد نیاز را بیاورند و ارز مورد نیاز را تامین کنند. نمی‌گویم تحریم‌ها سختی نداشته، نمی‌گویم کمبود ایجاد نکرده، هزینه خودش را دارد، فشارهای خودش را دارد اما به همت ایرانیان و به همت مردم ایران و به همت بازرگانان و تجار، همه دست به دست همه دادند و نگذاشتند تحریم‌ها ما را فلج کند. 

آرزوی فلج کردن ایران با تحریم‌ها هیچ‌گاه محقق نشد

وی ادامه داد: به خاطر دارید که در یک مقطعی گفتند ما تحریم‌های فلج‌کننده بر ایران اعمال می‌کنیم و این آرزو هیچ وقت محقق نشد با اینکه امروز خودشان می‌گویند تحریمی باقی نمانده که بخواهند اعمال کنند ولی نتوانستند مردم ایران را فلج کنند. یکی از وظایف معاونت اقتصادی ما همین است که به شما در این مسیر کمک کند. سیاست گذاری اقتصادی نیز در وزارت امور خارجه صورت نمی‌گیرد و سیاست اقتصاد را مجموعه دولت، وزارت اقتصاد، وزارت خانه‌های مختلف، بانک مرکزی و این‌ها هستند که جهت گیری سیاست خارجی ما را مشخص می‌کنند و البته به وزارت خارجه نیز کمک می‌کنند. 

دیپلماسی استانی ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و کنسولی و امنیتی دارد

وزیر امور خارجه گفت: با این دو مقدمه که اصل سیاست حسن همسایگی و دیپلماسی اقتصادی به موضوع دیپلماسی استانی می‌رسم؛ دیپلماسی استانی فقط اقتصادی نیست و ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و کنسولی و امنیتی را نیز در برمی‌گیرد. منظور ما از دیپلماسی استانی، این است که استان‌های ما در امر سیاست خارجی، در امر دیپلماسی فعال شوند و به سیاست خارجی کمک کنند که بهتر پیش برود. آقای دکتر پزشکیان هم این نظر را دارند که به استان‌های ما مسئولیت‌های بیشتری واگذار شود و استقلال بیشتری واگذار شود که بهتر کار کنند. در سیاست خارجی هم ما همین انتظار کمک را از استان‌ها داریم.

وی تاکید کرد. البته تاکید کنم که منظور ما اصلا تمرکززدایی از سیاست خارجی نیست و سیاست خارجی نمی‌تواند تمرکززدایی شود. سیاست خارجی باید بصورت متمرکز از تهران توسط وزارت امور خارجه هدایت شود. با این حال استان‌ها هرکدام می‌توانند یک بازویی برای سیاست خارجی ما باشند. ظرفیت‌هایی که در استان‌ها، به خصوص در استان‌های مرزی وجود دارد، بسیاری از مشکلات ما با کشورهای مجاور را می‌تواند خیلی راحت‌تر حل و فصل کند. مشکل قاچاق و مشکلات امنیتی اگر تماس‌های مستمر بین مقامات استانی در این طرف و آن طرف مرز وجود داشته باشد، به اعتقاد ما خیلی راحت‌تر حل می‌شود. استان‌ها از ظرفیت‌هایی که وجود دارد مطلع هستند و اگر بتوانند این‌ها را به اطلاع هم برسانند، اگر این ظرفیت‌ها را کشف کنند، خیلی سریع تر و راحت تر انجام می‌شود. 

دیپلماسی استانی یک حرکت جدید است

عراقچی گفت: دیپلماسی استانی از نظر ما یک حرکت جدیدی است که مجموعه استان‌های کشور را با توجه به ظرفیت‌هایشان درگیر می‌کند؛ استان های مرزی به یک شکل و استان‌های غیرمرزی هم یعنی آن‌هایی که همجوار مرز نیستند مثل فارس هم ظرفیت‌های زیادی دارند. استان فارس یک استان اصیل و قدیمی و دارای تاریخی به اندازه تاریخ ایران است و روابط بسیار قدیمی با حوزه کشورهای خلیج فارس دارد. من به عینه دیده‌ام و با افرادی صحبت کرده‌ام که شیراز را بهتر از تهران میشناسند. برخی شهر لار را خیلی بهتر می‌شناسند و رفت و آمدهایی که وجود دارد بسیار زیاد است و این خودش یک فرصت و ظرفیت ایجاد می‌کند. دیپلماسی استانی باید بتواند ظرفیت‌های گردشگری را فعال کند که استان فارس این ظرفیت را دارد. باید بتواند ظرفیت‌های فرهنگی را فعال کند که استان فارس خیلی زیاد دارد. باید ظرفیت‌های اقتصادی را فعال کند. به همین دلیل ما استان فارس و شهر شیراز را برای اولین همایش انتخاب کردیم.

وی افزود: ما ۴ همایش را در ۴ گوشه کشور طراحی کردیم و در این حوزه جنوب شرقی کشور مرکزیت را به شیراز دادیم که ۵ استان را در برمی‌گرد و استانداران محترم حضور دارند. ۶ کشور را و اگر در آینده بحرین هم اضافه شود، ۷ کشور را به اضافه ۳ کنسولگری دربرمی‌گیرد که سفرا و سرکنسول‌های محترم هم حضور دارند. همچنین خواستیم مقام‌های استانی حضور داشته باشند و مقامات کشوری هم تشریف بیاورند و اینجا تبادل نظر شود که  این حوزه استانی کشور با کشورهای همجوار خود چگونه میتواند تعاملش را گسترده تر کند. این به این معنا نیست که ما دیپلماسی استانی را فقط محدود به این ۴ همایش کردیم، این روند بصورت مستمر جریان دارد. من خدمت شما می‌گویم که ما دو روز قبل جلسه ای را بین ۳ استان کردنشین کشور و ۴ استان کردنشین عراق داشتیم و این ها در شهر سنندج جلسه گذاشتند و یک همایشی نه با این تبلیغات و بیشتر یک جلسه کاری و عملیاتی داشتند تا با ظرفیت یکدیگر آشنا شوند و استان‌دارهای اطراف هم تشریف داشتند و یک جلسه بسیار موفق عملیاتی داشتند که چگونه با هم کار کنیم را آنجا مورد بحث قرار دادند. 

اربیل چه بسا می‌تواند نقشی مانند دبی برای ما ایفا کند

وزیر امور خارجه گفت: در سفری که خدمت رئیس جمهور به اربیل و سلیمانیه رفتیم، احساس کردم که ظرفیت‌هایی که اربیل و سلیمانیه دارند و اقلیم کردستان عراق دارد بسیار زیاد است. اربیل چه بسا می‌تواند نقشی مانند دبی برای ما ایفا کند. ما با دوبی خیلی کار تجاری و مالی داریم ولی شهرهای دیگری هم اطراف ما هستند که همان نقش را کمتر یا بیشتر می‌توانند ایفا کنند البته دبی ظرفیت‌های قابل توجهی دارد که باید از آن‌ها هم استفاده شود. بنابراین ما دیپلماسی استانی را کاملا جدی گرفته‌ایم و اصلا یک حرکت نمایشی نیست من توقع دارم در پنل‌های بعد از ظهر که برگزار می‌شود، همکاران من را که آمده اند را کاملا نسبت به ظرفیت‌هایی که در این ۵ استان‌ وجود دارد کاملا توجیه کنید. از آن‌ها بخواهید که چه باید کنند و ظرفیت‌های خودتان را معرفی کنید و نیازها و درخواست‌هایی که دارید را معرفی کنید، از آن‌ها بخواهید و پیگیری کنید و هرکجا کار پیش نرفت، به تهران گزارش بدهید. من به مجلس هم تعهد دادم و حق دارند من را در مجلس بخواهند و بپرسند دیپلماسی استانی به کجا رسید.