، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، در سفری دو روزه در تاریخ سه شنبه (۲۵ شهریور) به عربستان رفت با مقامات ارشد این کشور دیدار کرد. این سفر که بخشی از تلاش‌های مستمر برای گسترش همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های اقتصادی، امنیتی و منطقه‌ای است، در میان تحولات پرتنش خاورمیانه، اهمیت ویژه‌ای یافته است. این دیدارها بر پایه توافق‌های پیشین میان دو کشور بنا شده و نشان‌دهنده پیشرفت در روابط پس از قطع هفت‌ساله دیپلماتیک است. سفر به دعوت رسمی وزیر دفاع عربستان انجام گرفت که وی فروردین ماه به تهران آمده بود. در جریان این بازدید، لاریجانی نخست با محمد بن سلمان، ولیعهد و و سپس با خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، گفتگو کرد.

اهداف سفر

این زمان‌بندی کوتاه اما فشرده، نشان‌دهنده تمرکز بر مسائل فوری منطقه‌ای بود. گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی میان ایران و عربستان، و همچنین بررسی ثبات و آینده منطقه از جمله مهمترین موضوعات مورد گفتگو طرفین عنوان شد.  دو طرف بر سازمان‌دهی روابط دوجانبه با تمرکز بر توسعه اقتصادی، همکاری‌های دفاعی و حل مسائل منطقه‌ای مانند وضعیت لبنان و سوریه تأکید داشتند.

بنابراین دستاوردهای این سفر، بر پایه توافق بر سر گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی استوار است. براین اساس گزارش‌ها حاکی از توافق‌های اولیه برای پیگیری مسائل مشترک است. اگرچه جزئیات قراردادهای خاص اعلام نشده، اما این دیدارها به عنوان گامی مثبت برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای توصیف شده‌اند. لاریجانی پس از این دیدارها اظهار داشت: همکاری‌های اقتصادی و امنیتی ایران و عربستان سازمان‌یافته خواهد شد.

همچنین، این سفر پس از سفر اخیر وزیر دفاع عربستان به تهران، نشان‌دهنده تبادل متقابل دیپلماتیک است. از این رو می‌توان گفت دستاورد کلیدی، تقویت اعتماد متقابل در میان چالش‌های منطقه‌ای مانند بحران لبنان و مسائل هسته‌ای ایران است.

نکته حائز اهمیت در سفر، زمان‌بندی آن است. سپتامبر ۲۰۲۵ (شهریور) با تحولات ویژه‌ای در حال سپری شدن است. از یک سو شاهد حمله اسرائیل به دوحه بودیم و از سویی شاهد هستیم که غرب تلاش کرد با آخرین ابزاری که در اختیار دارد یعنی مکانیسم ماشه جمهوری اسلامی ایران را به انزوا بکشاند.

همچنین در حالی که تنش‌ها در خاورمیانه، از جمله وضعیت لبنان و انتقادهای آمریکا از برنامه موشکی ایران، ادامه دارد، این دیدارها می‌تواند به کاهش درگیری‌ها کمک کند. از این رو امید است که سفر لاریجانی به تقویت روابط تهران-ریاض به عنوان دو قدرت کلیدی خلیج فارس، منجر شود که این امر می‌تواند باعث ثبات اقتصادی و امنیتی منطقه گردد. نکته دیگر اینکه کارشناسان معتقدند این سفر بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها در منطقه بود.

در فضایی که اسرائیل عراق را تهدید به حمله نظامی می‌کند و آمریکا نیز به نحوی رسمی و آشکارا از این رژیم حمایت می‌کند، استحکام پیوندهای همسایگی می‌تواند راهگشای برخورد با چنین سیاست هایی باشد.

مسئله پایانی اینکه اگرچه هیچ گزارش یا خبری در مورد نقش عربستان به عنوان میانجی بین ایران و آمریکا وجود ندارد، اما با توجه به اینکه سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به خبرنگار موج اعلام کرد تماس‌ها بین تهران و واشنگتن از طریق میانجیگران ادامه دارد، می‌توان این احتمال را نیز درنظر گرفت در سفر لاریجانی به ریاض، یکی از موضوعات مورد گفتگو بحث تبادل پیام به آمریکا با وساطت عربستان بوده است.

با در نظر گرفتن جایگاه ریاض در سیاست‌های منطقه‌ای ایالات متحده این امر دور از ذهن نیست. ضمن اینکه با احیای مناسبات عربستان و جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۳، سعودی‌ها بنا دارند به هر نحوی این روابط را حفظ و ارتقا دهند. چرا رویکرد صفرسازی تهدیدات و مشکلات با همسایگانشان را در پیش گرفته‌اند.در این خصوص هرگونه وقوع دوباره جنگ مشابه آنچه در نبرد ۱۲ روزه شاهدش بودیم، در تعارض با راهبرد ریاض است. لذا این گزاره که عربستان هم نقشی در تبادل پیام‌ها ایفا کند، محتمل است.