پس از دستگیری روح الله زم، مدیر کانال آمد نیوز توسط مأموران اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، سید وحید عقیلی، استاد علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری در پاسخ به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، در مورد خاستگاه این گونه رسانه ها در فضای مجازی گفت: یکی از نکاتی که ما در علوم ارتباطات داریم بحث مالکیت و محتواست. ذیل چنین بحثی این نکته مطرح می شود که مالکیت یک رسانه، اعم از یک خبرگزاری، سایت، روزنامه، کانال و شبکه تلویزیونی یا حتی یک کانال و صفحه در فضای مجازی، چه دولتی و سازمانی و چه خصوصی و شخصی، معمولا محتوا را مشخص می کند. یعنی بر اساس اینکه مالکیت یک رسانه یا یک بنگاه خبری در اختیار کیست و آبشخور اقتصادی و مالی آن از کجا تامین می شود تا حد زیادی می تواند به ما بگوید که محتوای آن چیست.

وی افزود:عکس این نکته هم صادق است؛ یعنی اگر محتوای یک رسانه را تحلیل محتوا کنیم، بر حسب گرایش ها، اخبار و تفاسیری که دارد، می توانیم مالکیت آن را حدس بزنیم.

در فضای مجازی اصول اخلاق حرفه ای مخدوش می شود

این استاد دانشگاه در مورد نحوه عملکرد کانال هایی همچون آمدنیوز و اینکه آیا در زمره روزنامه نگاری حرفه ای قرار می گیرند یا خیر، گفت:  باید اصول اخلاق حرفه ای و مسئولیت اجتماعی را تعریف کرده و شاخصه هایش را مشخص کنیم و سپس در مقایسه با آنها بگوییم که آیا رفتار این کانالها روزنامه نگارانه است یا خیر.

رئیس سابق دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه تهران مرکزی ادامه داد: در مورد عملکرد و محتوای امثال آمد نیوز باید گفت که بخشی از اصول اخلاق حرفه ای که برای روزنامه نگاری واقعی خیلی مهم است و تحت عنوان مسئولیت اجتماعی قرار می گیرد، یکی از نکات مهمی است که مخدوش می شود. به احتمال خیلی زیاد می توان گفت به دلیل اینکه عملکرد خیلی از اینها موید اصول حرفه ای و مسئولیت اجتماعی نیست، پس منطبق با رفتار روزنامه نگارانه هم نیست.

وی تصریح کرد: برخی با شنیدن اصطلاح « مسئولیت اجتماعی » به عباراتی مانند مسئولیت سیاسی یا مسئولیت اقتصادی که صفت و موصوف هستند می‌اندیشند؛ در حالیکه مسئولیت اجتماعی صفت و موصوف نبوده و به معنی مسئولیتی است که ما نسبت به اجتماع داریم. در واقع منظور ما این است که یک روزنامه نگار نسبت به یک اجتماع یا جامعه ای که در آن زندگی می کند یکسری بایدها و تعهداتی دارد. در اینجا مسئله مصالح ملی و برخی از اولویت های دیگر مطرح است و رعایت اصول اخلاقی حرفه ای بسیار سخت است‌.

مشکل کاربران در استفاده از منابع خبری در فضای مجازی

این استاد دانشگاه با اشاره به مشکل کاربران در استفاده از منابع خبری در فضای مجازی، ادامه داد: فضای مجازی جنبه های خیلی مهم و مفیدی، از جمله تسهیل دسترسی به اطلاعات، آغاز کنش ارتباطی توسط مخاطب به عنوان یک گزینشگر و حتی وفق نظریه رضایتمندی، جستجو و دنبال کردن آنچه که مطابق میلش است را می تواند داشته باشد.

عقیلی افزود: درست است که همه اینها درست و واقعی است؛ اما در حقیقت نکته مهم دیگری هم وجود دارد و آن اینکه در فضای مجازی تشخیص سره از ناسره، واقعیت از غیر واقعیت یا حقیقت از غیر حقیقت کار بسیار مشکلی است. در واقع به حدی مشکل است که من فکر می کنم با کمال تأسف شاید این سواد رسانه‌ای که ما به صورت دست و پا شکسته می گوییم هم در برخی موارد نمی تواند کمک کند. بنابراین در فضای مجازی حضور داشتن و تشخیص این مسئله سخت است.

بهره گیری رسانه های بیگانه از خلاء موجود در جامعه

این مدرس رشته علوم ارتباطات و روزنامه نگار در ادامه در مورد بستر مناسب برای شکل گیری امثال آمد نیوز، اظهار داشت: اما نکته‌ای که باید به آن اذعان کرد و آن را پذیرفت این واقعیت تلخ است که هر رسانه ای، اعم مطبوعات و یارسانه های برخط، اگر در جامعه ای زندگی کند که برخی از چیزها در آن استاندارد نیست و برخی کمبودها و نقص ها در آن وجود دارد، می تواند از این ها به خوبی استفاده کند. به عنوان مثال تلویزیونی که در تولید خبر و پخش آن بی طرفی نداشته باشد زمینه را برای رفتن مخاطبان به سمت ماهواره آماده می کند چرا که آن چیزی که می خواهند در تلویزیون داخلی وجود ندارد.

عقیلی ادامه داد:  بنابراین اگرما انسداد خبری داشته باشیم یا گاهی اوقات، خبری که در جامعه اتفاق افتاده و مردم هم از وقوع آن مطلع هستند اما نتوانند واقعیت آن را از طریق رسانه های رسمی دریافت کنند و یا از آن دیر مطلع شوند، دو پیامد دارد یکی اینکه شایعه ایجاد می‌شود و دیگر اینکه مردم به دنبال منابعی می روند که شاید حس کنند که اخبار صحیح را به آنها می‌گویند. متاسفانه در نبود خبر رسانی و اطلاع رسانی دقیق و عدم ارائه تفسیرهای علمی و به روز درباره وقایعی که رخ می‌دهد، بسیاری از رسانه های بیگانه و یا از این دست کانالها از این فرصت‌ها استفاده می کنند.

کاربر جایگزین مخاطب شده است

وی در ادامه افزود: ما در دوره ای به سر می بریم که  دیگر فرستنده قوی و مخاطب ضعیف نیست. امروزه دیگر از عنوان «مخاطب» استفاده نمی کنیم بلکه در دوران جدید و با وجود شبکه های اجتماعی در فضای مجازی و فراگیر شدن آنها، از اصطلاح «کاربر» استفاده می‌کنیم و اصطلاح « مخاطب شناسی » جای خود را به «کاربر شناسی» داده است. کاربر کسی است که  به دنبال رضایتمندی خودش بوده و گزینشگر است.

این روزنامه نگار و استاد دانشگاه در ادامه اظهار داشت: بعضی از این کانالها و گروه ها از همین خصوصیات استفاده می کنند و توجه کاربر را با ملغمه ای از اخبار جعلی و یا صحیح جلب می کنند که اگر بر حسب اتفاق برخی از آن اخبار، صحت و دقت زیادی هم داشته باشد، کار پیچیده تر و سخت تر می شود، چرا که این می تواند برای برخی از کاربران اعتبار مرجع یا اعتبار منبع بوجود آورد.

دیگر نمی توان روی مطبوعات حساب کرد

سرپرست اسبق روزنامه فرهیختگان در ادامه اظهار داشت: گرچه با کمال تاسف باید گفت که در امر اطلاع رسانی به دلایل مختلف  دیگر نمی توانیم روی مطبوعات حساب کنیم، از جمله مشکلات کاغذ و مسائل حرفه ای و از همه مهمتر پخش خبر که یک روزنامه 24 ساعت یکبار منتشر می شود اما کاربران علاقمند هستند که اخبار جدید را به ثانیه و نه حتی به ساعت، دریافت کنند.

سید وحید عقیلی تاکید کرد: بنابراین بحث بسیار پیچیده است و باید قبول کنیم که با این مسائلی که در کشورهای همسایه و منطقه خاورمیانه رخ می دهد و به خصوص در کشور ما که پس از پیروزی انقلاب هر روز صحنه اخبار، حوادث و اتفاقاتی است؛ در وجود خلاء اطلاعاتی وعدم اطلاع رسانی سریع دقیق و بی طرفانه رادیو و تلویزیون، رسانه های رسمی و مطبوعات، ممکن است رسانه و کانالهای غیر رسمی و یا بیگانه، تعدادی کاربر پیدا کنند.