، اقتصاد جهانی به طور خاص پس از پایان جنگ جهانی دوم، تا حد زیادی تحت تاثیر ساز وکارها و ساختارهایی قرار داشته که توسط قدرت های غربیِ فاتح جنگ و به طور خاص دولت آمریکا، تعریف و مستقر شده اند.

در این راستا، جدای از تسلط تئوری های غربی در حوزه حکمرانی اقتصادی جهان، شاهد آن بوده ایم که نهادهای اقتصادی بین المللی نظیر صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی نیز همگی با مدیریت و مهندسی قدرت های غربی ایجاد شده اند و قواعد مختلفی را به نمایندگی از جهان غرب بر کشورهای مختلف در اقتصی نقاط جهان(در حوزه اقتصادی) تحمیل کرده و می کنند. از این رو، اقتصاد جهانی سال هاست که با هژمونی دلار به عنوان پول ملی آمریکا در قالب معادلات کلان اقتصادی بین المللی مواجه بوده است.

موضوعی که سبب شده تا آمریکایی ها تا حد زیادی کشورهای مختلف در اقصی نقاط جهان را از معادلات اقتصادی خود متاثر کنند و یا هزینه های خاصی را به آن ها تحمیل کنند. در این راستا، در سال های گذشته، شاهد اوج گیری روندهای مرتبط با دلار زدایی از اقتصاد جهانی بوده ایم. به نحوی که کشورمان نیز در این رابطه کنشگری فعالی را از خود نشان داده است.

در این چهارچوب، به نظر می رسد که دلارزدایی از اقتصاد جهانی به طور خاص تحت تاثیر3 مولفه مهم و بنیادین قرار دارد.

اولا، یکی از محرک های اصلی اقبال گسترده کشورهای جهان به دلارزدایی از اقتصاد جهانی، آشکار شدن ضعف‌های جدی در موقعیت بین المللی آمریکا چه از حیث اقتصادی و چه سیاسی-راهبردی است. از نظر اقتصادی، در مدت اخیر شاهد بوده ایم که نهادهای مختلف بین المللی نظیر موسسه اعتبار سنجی فیچ، در اقدامی قابل تامل، از سقوط موقعیت اقتصادی آمریکا و به طور خاص تنزل رتبه بدهی این کشور خبر داده اند.

مساله ای که از کاهش قابل توجه اعتبار اقتصاد آمریکا در عرصه بین المللی حکایت دارد و وابستگان به دلارِ این کشور را نیز نگران کرده است. در عین حال، آمریکا در سال های گذشته تا حد زیادی با کاهش نفوذ سیاسی و راهبردی خود در بخش‌های مختلف جهان نیز رو به رو بوده که این مساله بازتاب های عینی را نیز در اقتصاد این کشور از خود برجا گذاشته است. مساله ای که در گذر زمان می تواند تا حد زیادی بر ارزش دلار و به بیان دیگر، هژمونی سنتی دلار در اقتصاد جهانی، تا حد زیادی تاثیر منفی بگذارد و کشورهایی از جهان که از حیث تجاری و منابع ارزی به دلار آمریکا وابسته هستند را با زیان هایی جدی مواجه سازد.

در این فضا، دلارزدایی از اقتصاد جهانی، به یک گرایش غالب در عرصه بین المللی تبدیل شده و توانسته هوادارن زیادی را به سمت خود جلب کند.

دوم اینکه در بحبوحه تشدید رقابت های راهبردی و ژئوپلیتیکی آمریکا با طیف قدرت های نوظهور جهان، این دسته از قدرت‌ها عملا در حوزه نبرد اقتصادی نیز فعال شده اند و اقدام به ارائه مشوق های قابل توجهی به دیگر کشورهای جهان جهت استفاده از ارزهای خود و تضعیف هژمونی دلار نیز می کنند. به عنوان مثال، چینی ها مشوق های گسترده ای را جهت استفاده کشورها از یوآن(پول ملی چین) در قالب مراودات تجاری خود با یکدیگر و ذخیره کردن آن در قالب منابع ارزی‌شان ارائه می کنند.

مساله و دستورکاری که با توجه به تضعیف موقعیت اقتصادی و سیاسی-راهبردی آمریکا در عرصه بین المللی، با اقبال بین المللی نیز مواجه شده و شاهد شکل گیری روندهای تازه ای در این حوزه هستیم. در این میان، برخی ناظران و تحلیلگران نیز با اشاره به این مساله که کریدورهای قدرت جهان در حال تغییر جهت از غرب به شرقِ عالم هستند، تشدید اقبال و گرایش کشورهای مختلف به استفاده از ارزهای قدرت های نوظهور و فاصله گرفتن از هژمونی دلار را یک واکنش طبیعی به تحولات تازه راهبردی در عرصه بین المللی ارزیابی می کنند.

به بیان ساده تر، همزمان با کمرنگ شدن هژمونی سیاسی آمریکا در عرصه بین المللی، طبیعتا هژمونی اقتصادی آن نیز کمرنگ و تضعیف می شود و طیف تازه ای از بازیگران بین المللی برجسته خواهند شد.

و در نهایت سوم اینکه با وقوع تحولات تازه در فضای اقتصاد جهانی نیز شاهد افول هژمونی دلار و گرایش یه سمت سازوکارهای جدید اقتصادی بوده ایم. شاید یکی از مهمترین این تغییر و تحولات، ظهور رمزارزها در اقتصاد جهانی باشد. در این راستا، بسیاری این باور را دارند که آینده اقتصاد جهانی تا حد زیادی در رمزارزها نهفته است و اساسا استفاده از رمزارزها، با بسیاری از چالش هایی که ارزهای سنتی نظیر دلار در عرصه بین المللی با آن ها رو به رو هستند، مواجه نیست و همین مساله مشوق های قابل توجهی را جهت بهره گیری از آن ها ارائه می کند.

به بیان ساده تر، رمزارزها در وضعیت کنونی، خود به یک گزینه آلترناتیو جذاب برای هژمونی دلار تبدیل شده اند و سبب شده اند که کشورها و کنشگران مختلف، اقبال قابل ملاحظه ای به آن نشان دهند. در این راستا، ارائه چشم‌اندازهای روشن از این بازار که حتی برخی تحلیلگران اقتصادی از احتمال 10 برابر شدن ارزش بیت کوین تا 5 الی 10 سال آینده خبر می دهند نیز مشوق های عینی تری را جهت استفاده از این ابزار جدید اقتصادی و فاصله گرفتن از هژمونی دلار ارائه می کند.

در این میان نباید فراموش کرد که طیف رقبای آمریکا در محیط بین المللی، استفاده از مثلا ظرفیت های رمزارزها را به مثابه راه گریزی جهت دور زدن فشارهای تحمیلی آمریکا با محوریت اهرم دلارِ این کشور و ایجاد ظرفیت های تازه درآمدی برای خود نیز ارزیابی می کنند.