خبرگزاری موج گزارش می‌دهد؛
گوهرسنگ‌های میلیاردی! کیلویی ۵۰۰ هزار تومان/ابهام از برداشت تا صادرات عقیق‌های خراسان جنوبی
مجری طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور بیان کرد: بحثی که در رابطه با معادن مطرح می‌شود این است که نوع بهره‌برداری آنها اشکالاتی دارد که ما هم آن را قبول داریم. آمار صادرات این بخش نیز بسیار مبهم است، چراکه ثبت‌سفارشی انجام نمی‌شود.
به‌گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، ایران، یکی از مهمترین دارندگان مواد معدنی در جهان است و با داشتن ۶۸ نوع ماده معدنی، ۳۷ میلیارد تن ذخایر اثبات شده و بیش از ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه به ارزش ۷۷۰ میلیارد دلار در میان ۱۵ کشور بزرگ غنی از مواد معدنی قرار دارد. توسعه معادن در کشور ما در دستور کار است و انواع معادن با مواد معدنی مختلف در بیشتر استان‌های کشور ما یافت می‌شود.
یکی از نقاط غنی کشور از نظر سنگ‌های معدنی، شهرستان فردوس واقع در خراسان جنوبی است؛ این شهرستان با جمعیت ۸۰ هزار نفری شاید برای بسیاری از ایرانی‌ها ناشناخته باشد اما عقیق بنفش‌رنگ آن در سراسر جهان از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس گرفته تا کشورهای مطرح اروپایی، شهرت دارد.
در پهنه معدنی شهرستان فردوس، ۳۵ معدن در حال فعالیت هستند که بیشتر آنها معادن بنتونیت، کائولَن، فلدسپات، خاک صنعتی، گچ صنعتی و ۳۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی هستند. در این میان، «شجر عقیق بنفش» فردوس گل سرسبد سنگ‌های معدنی این شهرستان به‌شمار می‌رود. این محصول در دنیا منحصر به فرد بوده و علاوه بر بازار پررونق داخلی، خارج از کشور نیز پرطرفدار است و در صورتی که صادرات آن تسهیل شود، درآمد ارزی سرشار و اشتغالزایی خوبی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت.
در این زمینه، علی گرجیان‌مقدم، کارشناس گوهرسنگ به خبرنگار خبرگزاری موج گفت: معدن حلقه شجر هفت‌رنگ فردوس، یک شجر بی‌نظیر در دنیاست. این سنگ با زمینه عقیق بنفش، یک نمونه منحصر به فرد است. هر کدام از این عقیق‌ها مثل اثرانگشت غیرقابل تکرار هستند و در هیچ جای جهان، نمونه آن را نداریم. قدمت این معدن حدود ۱۱ سال است. اکتشاف، فرآوری و استخراج سنگ‌های فردوس ۱۱ سال است که انجام می‌شود.
روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم سنگ عقیق استخراج می‌شود
وی درباره نحوه برداشت از این معدن توضیح داد: برداشت به صورت دستی است و اصولی و کارگاهی نیست. روزانه حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم سنگ عقیق استخراج می‌شود.
این کارشناس ادامه داد: در شهرستان فردوس ۶۰۰ نفر برای این کار آموزش دیده‌اند که مدرک گرفته و کارگاه دارند. همچنین ۲۵۰ کارگر فعال در سطح شهرستان داریم. این درحالی است که پتانسیل گوهرسنگ فردوس، بسیار بیشتر از اینهاست. ما در شهرستان، حدود ۳۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی داریم که فرآوری و تراش می‌شوند. یک‌سری از آنها به صورت زیورآلات، یک‌سریهم دکوری و نمونه‌های کلکسیونی هستند که در گالری‌ها نگهداری می‌شود.
گرجیان‌مقدم درباره هزینه راه‌اندازی کارگاه‌های گوهرسنگ توضیح داد: ما ۳ رشته تراش دامله، فست و کاربین را داریم. اگر کسی بخواهد در زمینه دامله فعالیت کند، برای راه‌اندازی کهر به ۱۵ میلیون تومان سرمایه نیاز دارد. هزینه راه‌اندازی، فست ۱۲۰ میلیون تومان و کاربین هم نهایتاً تا ۴۰ میلیون تومان است.
برای صادرات به بازارهای جهانی وصل نیستیم
وی چالش اصلی در این حوزه را بحث ساماندهی صادرات دانست و افزود: در حوزه صادرات، کار گسترده‌ای انجام نشده، مگر اینکه خود هنرمندان به صورت محدود برای کشورهای مانند ایتالیا، هلند و آلمان محصولاتش بفرستند. ترکیه هم مشتری عقیق ایران است. در این بخش، تنها معضلی که با آن روبه‌رو هستیم، موضوع وصل نبودن به بازارهای صادراتی است.
این کارشناس گوهرسنگ ادامه داد: در بازار داخلی مسئله‌ای نداریم؛ ما ۸۰ میلیون نفر جمعیت داریم که یک بازار کار بسیار خوب است. زیبایی عقیق و گوهرسنگ فردوسی به حدی است که چشم هر بیننده‌ای را در همان نگاه اول به خود جذب می‌کند. در این زمینه محصول عقیق ما در نمایشگاه‌های مختلف در سطح کشور عرضه و معرفی شده و مردم شناخت نسبی از این گوهرسنگ دارند، اما در بحث صادرات، گام موثری برنداشته‌ایم و این تنها نقطه تاریک حرفه ما محسوب می‌شود.
گرجیان مقدم افزود: اگر در زمینه صادرات بتوانیم یک گام بزرگ برداریم، درآمدزایی آن به قدری بالا خواهد رفت که می‌توانیم چاه‌های نفت را ببندیم.
چگونه سنگ‌های عقیق شجر قیمت‌گذاری می‌شوند؟
وی با اشاره به نحوه قیمت‌گذاری این سنگ‌ها گفت: قیمت‌گذاری سنگ‌های عقیق شجر بستگی به ابعاد، اندازه و وزن آنها دارد. وضوح نقش و ساختار درخت مانند آن، بسیار مهم است و هرقدر واضح‌تر باشد، قطعا قیمت بیشتری دارد. بسته به این موارد قیمت هر کیلوگرم عقیق شجر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. البته این قیمت برای بازار داخلی است و برخی از سنگ‌های ما با قیرات خریدوفروش می‌شود. مثلاً سنگ آمیتیس فردوس با آمیتیس وارداتی برزیل برابری و رقابت می‌کند. این سنگ در برزیل بلافاصله بعد از استخراج بهسازی می‌شود، اما ما بدون هیچ‌گونه بهسازی با همان رنگ و طرح در فردوس این سنگ استخراج می‌کنیم. اگر این محصول را صادر کنیم، درآمد میلیون دلاری برای کشور خواهد داشت.
این کارشناس گوهرسنگ خاطرنشان کرد: این سنگ‌های با ارزش، منابعی تجدیدناپذیر هستند و باید بهره‌برداری از آنها مدیریت شود.
یکی از موضوعات مهمی که در راستای توسعه این صنعت در شهرستان فردوس وجود دارد، تربیت نیروی ماهر در بحث‌های استخراج، فرآوری، بهسازی و... است. در این خصوص ۱۰ سال است دوره‌های آموزشی مختلفی در این شهرستان برگزار شده تا نیروهای متخصص در گوهر شناسی تربیت شوند.
برداشت صنعتی از معادن فردوس، ممنوع است
در این زمینه، مجری طرح توسعه صنعت گوهر سنگ کشور در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری موج اظهار کرد: آموزش این حرفه یک‌سری دوره‌های کوتاه‌مدت و بلند مدت دارد که از ۷۰ ساعت شروع شده و تا ۳۶۰ساعت می‌رسد. روستای خانکوک مرکز و پایلوت این قضیه است و از هزار نفر جمعیتی که دارد ۳۰۰ نفر در این کار مشغول هستند و بسیاری از آنها از همین راه کیفیت زندگیشان بهبود پیدا کرده است.
وی با اشاره به ممنوعیت برداشت صنعتی از این معدن گفت: این رویکرد هم خوب است و هم بد؛ با این روش، از یک سو برداشت اصولی نمی‌توانیم داشته باشیم؛ چراکه هر قدر پایین‌تر و عمیق‌تر برویم، کیفیت سنگ‌ها بالاتر می‌رود و ما نمی‌توانیم به عمق زیاد برویم. از سوی دیگر، این ممنوعیت منجر به تداوم برداشت شده و باعث می‌شود این منابع سریع استخراج نشود و تا چند سال آینده نیز آنها را داشته باشیم.
شجر عقیق درست معرفی نشده است
سیدابومحمد هاشمی گفت: در فردوس حدود ۲۰ میلیون تن شجر داریم. البته شجر به‌خوبی معرفی نشده است و مردم عقیق را تنها به عقیق سبز، زرد و قرمز می‌شناسند و تصور عقیق بنفش برای آنها سخت است. در این زمینه نیاز به فرهنگ‌سازی داریم که در درجه نخست رسانه ملی و در کنار آن وزارت میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی، موسسات فن‌وحرفه‌ای و... می‌توانند به این فرهنگ‌سازی کمک کنند.
خراسان جنوبی، خاستگاه عقیق‌های ایران
جدای از شهرستان فردوس، به‌طور کلی استان خراسان جنوبی، ظرفیت‌های معدنی بسیار بالایی به‌ویژه در بحث سنگ‌های معدنی با ارزش دارد و حتی به‌عنوان خاستگاه عقیق‌های ایران شناخته می‌شود.
عقیق‌هایی با طیف‌ها، رنگ‌ها و کیفیت‌های مختلف در این استان یافت می‌شود که بعضاً در رنکینگ جهانی از نظر کیفیت بالاتر از عقیق یمن قرار می‌گیرند، اما متأسفانه برندسازی آنها آنطور که باید انجام نشده است و در این زمینه راه درازی برای معرفی گوهرسنگ‌های ایرانی در بازارهای جهان پیش‌رو داریم.
هاشمی با تأکید بر موضوع برندسازی به خبرنگار موج گفت: یکی از دلایلی که این رویداد را در خراسان جنوبی برگزار کردیم، این بود که هم افرادی که در حوزه تراش گوهرسنگ کار می‌کنند از نزدیک خراسان جنوبی و معادن آن را ببینند و هم بحث برندسازی مطرح بود تا افراد شاخص این حوزه و نام‌هایی که با آنها مصنوعات‌شان را عرضه می‌کنند، مشخص شود. بحث برندسازی خود عقیق‌ها نیز مطرح بود.
راه درازی برای معرفی گوهرسنگ‌های ایرانی در جهان داریم
وی ادامه داد: باید بتوانیم در برنامه‌هایی که داریم، اولا ۳، ۴ نوع از عقیق‌های خراسان جنوبی را ثبت جهانی کنیم. موضوع دوم توانمندسازی نیروی انسانی است که در این راستا باید به سمت آموزش‌های بازارمحور و تربیت افراد توانمند بومی برویم تا بتوانیم وارد بازارهای جهانی شویم.
در بهره‌برداری معادن اشکالاتی داریم
مجری طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور در گفت‌گوی اختصاصی با خبرگزاری موج بیان کرد: بحثی که درباره معادن مطرح است این است که نوع بهره‌برداری اشکالاتی دارد که ما هم قبول داریم؛ از این‌رو در حال تدوین ضوابطی برای اکتشاف و استخراج در ایران هستیم. به‌زودی این ضوابط آماده شده و در اختیار بهره‌برداران قرار می‌گیرد تا بتوانیم با روش‌های اصولی و علمی، بهره‌برداری کنیم.
راه‌اندازی چندین معدن طلا در خراسان جنوبی
وی بیان کرد: ما کار اکتشافی را در ۱۱ استان شروع کرده‌ایم و محدوده‌های زیادی کشف شده است. استان خراسان جنوبی یکی از همین محدوده‌هاست که از نظر مواد فلزی و غیرفلزی بسیار مستعد است. در این استان، معادن طلا هم وجود دارد و از سال پیش تا کنون، چندین معدن طلا در این استان راه‌اندازی کرده‌ایم.
هنوز ثبت‌سفارش سنگ‌های قیمتی انجام نمی‌شود؟
هاشمی درباره آمار صادرات بیان کرد: آمار صادرات در این حوزه بسیار مبهم است، چراکه ثبت‌سفارشی انجام نمی‌شود. البته قرار است در سامانه جامع تجارت این کار انجام شود، اما در حال حاضر، آمار دقیقی در این‌باره نداریم. بخشی از دلایل ابهام در آمار صادرات سنگ‌های قیمتی این است که ثبت اطلاعات ناقص است. البته موضوع اصلی این است که صادرات نظام‌مندی نداشته‌ایم، چراکه برندسازی درستی انجام شده و آموزش‌های ما ناقص بوده است.
سهم یک‌دهم درصدی ایران در بازار جهانی گوهرسنگ
وی تأکید کرد: کل زنجیره ارزش را باید با یکدیگر ببینیم تا یک کار خوب انجام شود. گردش مالی سالانه گوهرسنگ‌ها، فلزات گرانبها و الماس در دنیا در مجموع ۱۲۰۰ میلیارد دلار است که سهم ما شاید یک‌صدم درصد و بسیار ناچیز باشد.
مجری طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور گفت: در جنوب استان کرمان و شمال استان هرمزگان یک گارنتی به‌نام دمانتوئید داریم. قبلاً این گارنت‌ها را خیلی ارزان می‌فروختیم. این گارنت ارزش‌افزوده بسیار بالایی دارد و قیمت تراش‌خورده آن ۱۰۰۰ دلار در ازای هر قیرات است که بعضاً تا ۵۰۰۰ دلار هم می‌رسد. در جنوب استان کرمان، یک طرح مطالعه اکتشافی را داریم تا کل منطقه را شناسایی کنیم. این کار با کمک مراجعی که کارشان ایجاد اشتغال است مانند بنیاد برکت، کمیته امداد، و... انجام می‌شود. در اصل به دنبال این هستیم که بتوانیم کارگاه‌های خانگی را تقویت کنیم.
اگر بازارهای جهانی را نداشته باشیم، ادامه کار غیرممکن است
وی با بیان اینکه، کار گوهرسنگ اشتغالزایی بسیار بالایی دارد، گفت: به ازای ورود هر نفر به گوهرتراشی، ۷ حرفه ایجاد می‌شود. اگر آموزش‌ها درست باشد و انتهای زنجیره، یعنی ورود به بازارهای جهانی، باز شود، زحماتی که کشیده و آموزش‌هایی که داده‌‌ایم، نتیجه می‌دهد، وگرنه کارگاه‌ها تعطیل می‌شود، چراکه صاحب صنعت وقتی نتواند محصولاتش را بفروشد و بازار داخلی اشباع شود، دیگر نمی‌تواند ادامه دهد.
اشتغالزایی که این حرفه برای مردم شهرستان فردوس ایجاد کرده، مثال‌زدنی است. در حال حاضر، بسیاری از جوانان فردوس و روستاهای اطراف به استخراج و فرآوری سنگ‌ها مشغول هستند.
شجر عقیق، کیلویی ۵۰۰ هزار تومان!
یکی از جوانان روستاهای اطراف شهرستان فردوس که از این راه ارتزاق می‌کند، به موج گفت: ۵ سال است که اینجا مشغول فعالیت هستم. در این معدن بیش از ۲۰۰ نفر مشغول به کار هستند. درآمد این کار خوب است و کفاف زندگیمان را می‌دهد. ما این گوهرسنگ‌ها را از کیلویی ۵۰۰ هزار تا ۴، ۵ میلیون تومان می‌فروشیم.
ارسال نظر