به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، جهان امروز مدیون تمدن‌هایی است که طی اعصار متمادی، جهان فکری و خردورزی بشر را توسعه و گسترش داده‌اند. این پیشرفت فکری بانیان و صاحبان تمدن‌ها بیش از همه خود را در محصولات و نمودهای قومی و تمدنی آنها وجود دارد. نمودهایی که اکنون در موزه‌ها نشسته یا همچنان استفاده می‌شوند یا در کتاب‌ها و کتابخانه‌ها به دنبال آن می‌گردیم. صنایع دستی از تبار همین نمودهای فرهنگی و تمدنی هستند که با آنها می‌توانیم زیست تاریخی، فرهنگی، اقتصادی اقوام و جوامع مختلف جهان را بشناسیم و بشناسانیم.

بدین جهت صنایع دستی بخش مهمی از سابقه، هویت و شناسنامه بشر را با خود دارد و به دوش می‌کشد. در واقع گفتمان صنایع دستی در حال حاضر گفتمان مسلط بر رویدهای فرهنگی دنیا استوار است. صنایع دستی، پس از جنگ جهانی دوم، با محتوای هنری و فرهنگی، مورد توجه کشورهای پیشرفته قرار گرفت. در دهم ژوئن ۱۹۶۴ میلادی(برابر با 20 خرداد) نخستین همایش جهانی با شرکت مسئولان اجرایی، استادان دانشگاه، هنرمندان و صنعتگران بیش از ۴۰ کشور جهان، در نیویورک برگزار شد. در قطعنامه‌ پایانی آن همایش، تأسیس «شورای جهانی صنایع دستی»، به عنوان نهاد وابسته به یونسکو تصویب شد.  سالروز تأسیس این همایش، به عنوان «روز جهانی صنایع دستی» نامگذاری شد.

کشور ما نیز یکی از تمدن سازهای دنیا به‌شمار می‌رود و دارای صنایع دستی بسیاری است که نشان از ژرفا و گستردگی حوزه تمدنی ایران دارد. به‌طوری که صنایع دستی ایرانی ثابت کرده است که می‌تواند در زندگی ماشینی امروز نیز کاربرد داشته باشد. اما بازار صنایع دستی چند سالی است که حال و روز خوشی ندارد؛ اوضاع به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد به این زودی ها هم نباید انتظار داشت رونق به این بازار برگردد. این موضوع را وقتی به بورس صنایع دستی تهران می‌روی و پای درد و دل کسبه بازار می‌نشینی بهتر متوجه خواهی شد.

رکود در بازار صنایع دستی تقریبا از سه سال پیش یعنی آغاز همه‌گیری بیماری کرونا در سراسر جهان شروع شد، اما پایان پاندمی کرونا هم موجب نشده بازار صنایع دستی از وضعیت رکود خارج شود. حتی نزدیک شدن به ایام خاص همچون نوروز، شب یلدا و دیگر مناسبت‌ها هم کمکی به رونق گرفتن بازار نکرده است.

برپایه آمارهای منتشره در اسفند 1399، میزان صادرات صنایع دستی ایران حدود  ۱۲۶ میلیون دلار بوده که کمتر از ۰.۵ درصد صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص داده است. از مجموع صادرات انجام شده 79 میلیون دلار به گروه کالایی«فرش و کفپوش‌های دستباف» اختصاص داشت.

حمایت مسئولان از صنایع دستی تنها در حد حرف باقی مانده است

یکی از مغازه‌داران خیابان ویلای تهران که بورس صنایع دستی تهران است، به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، می‌گوید: حمایت مسئولان از صنایع دستی در سال‌های رکود بازار تنها در حد حرف باقی مانده و در عمل اقدام کارسازی از سوی آنها برای برون رفت از این وضعیت انجام نشده است. به گفته او حمایت‌هایی نیز که قرار بوده در قالب معافیت‌های مالیاتی از فعالان این حوزه انجام شود که عملی نشده و این مسأله امیدها را برای بهبود وضعیت کسب و کار صنایع دستی به یأس تبدیل کرده است.

بیشتر بخوانید: 

هنرمندان فعال می توانند زمین برای احداث کارگاه صنایع دستی بگیرند

رشد صادرات صنایع‌دستی در گرو ساماندهی بنگاه‌های زودبازده است

تندیس‌های روز جهانی صنایع‌دستی با تکنیک کوب بافی تولید می‌شود

صنایع دستی چینی بازار صنایع دستی ایران را قبضه کرده‌اند

علیرضا، یکی از مغازه‌داران راسته خیابان ویلا است. او می‌گوید که فروش صنایع دستی به گردشگران تقریبا به صفر رسیده است. مردم نیز در سال‌های اخیر با توجه به افزایش قیمت محصولات و وضعیت نابسامان اقتصادی صنایع دستی را از سبد خرید خود حذف کرده‌اند و زیاد وجود اینگونه صنایع را در منازل خود ضروری نمی‌دانند.

او با اشاره به آنکه صنایع دستی چینی بازار ایران را قبضه کرده، بیان کرد: صنایع دستی چینی کیفیت بسیار پایین‌تری نسبت به محصولات ایرانی دارد اما با توجه به قیمت نازل آنها نسبت به تولیدات داخلی مردم نسبت به خرید آنها تمایل بیشتری نشان می‌دهند. البته فروش اینگونه محصولات بیشتر توسط دستفروشان و مغازه‌های متفرفه است و در بازار صنایع دستی خیابان ویلا جایی ندارند.

یکی دیگر از کسبه بازار می‌گوید تا وقتی که مناسبات بین‌المللی اصلاح نشود شرایط این بازار به همین منوال پیش می‌رود و روز به روز شرایط نیز بدتر می‌شود و نمی‌توان امیدی برای رونق این بازار داشت. او معتقد است از بین رفتن بازار صنایع دستی کشور یعنی گم شدن هویت ایرانیانی که سال‌ها با قلم زدن، بافندگی، ریسندگی و... ایرانیان را به جهانیان شناسانده‌اند.

این کسبه که محمد نام دارد و به گفته خودش فروش صنایع دستی را از پدر به ارث برده است می‌گوید: در این چندسال اخیر فروش صنایع دستی 50 درصد کاهش پیدا کرده است. او رشد نرخ ارز و مسایل اقتصادی را عامل این موضوع می‌داند و معتقد است صنایع دستی نه تنها جایی در منازل قشر متوسط ندارد بلکه خانواده‌های مرفه نیز این آثار گران‌بها را از خانه‌های خود حذف کرده‌اند.

به گفته وی، حمایت از صنایع دستی جز با برنامه‌ریزی درست و اقدامات عملی ممکن نیست. اگر تسهیلات خود‌اشتغالی برای فعالان این حوزه فراهم شود می‌توان به بهبود اوضاع این کسب و کار امید داشت.

شناخت ذائقه مشتریان خارجی منجر به افزایش صادرات صنایع دستی می‌شود

«محمدرضا عمادی» فعال حوزه صنایع دستی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، با بیان اینکه رونق گرفتن صنایع دستی تنها با شعار امکان‌پذیر نیست، گفت: فعالان این حوزه با فروش و درآمد کمی مواجه شده‌اند. مسئولان میراث فرهنگی همواره قول‌های مساعدی در زمینه معافیت مالیاتی می‌دهند که تنها در حد سخن است در حالی اگر بخواهیم شاهد رشد این بازار باشیم باید با عمل‌گرایی به دنبال رفع موانع و تسهیل امور باشیم.

وی در ادامه افزود: صادرات صنایع دستی می‌تواند کمک ارزنده‌ای به اقتصاد کشور کند. از این‌رو شناخت بازارهای خارجی می‌تواند در افزایش صادرات و درآمدزایی ناشی از فروش محصولات صنایع دستی به دیگر کشورها شد.

عمادی، برگزاری بازارچه‌های صنایع دستی در کشورهای دیگر چه به صورت حضوری یا مجازی را عاملی برای شناخت و فروش صنایع دستی ایران دانست و گفت: شناخت ذائقه و سلیقه مردم دیگر کشورها برای رشد تولیدات و فروش صنایع دستی بسیار مهم و سودآور است. نباید با بی‌توجهی به این حوزه که قدمتی هزاران ساله دارد چراغ روشن آینده آن را خاموش کنیم و افراد صاحب منصب در این حوزه یک به یک مغازه خود را تعطیل و یا پشت ویترین مغازه خود بنویسند: حراج به دلیل تغییر شغل!