نوشا ناطقی نوازنده پیانو وآهنگساز بیست و ششم دی ماه به مناسبت فرارسیدن سومین سالگرد آتش سوزی پلاسکو و شهادت آتش نشانان در عملیات اطفای حریق منتشر کرد که در مورد دلیل و نحوه تولید و نشر این اثر موسیقایی توضیحاتی داد.

چند روز پیش نوشا ناطقی نوازنده پیانو وآهنگساز ایرانی به مناسبت فرارسیدن سومین سالگرد آتش سوزی پلاسکو و شهادت آتش نشانان در عملیات اطفای حریق منتشر کرد که به همین دلیل از او خواستیم تا با حضور در خبرگزاری موج، از دلایل و نحوه تولید و توزیع و نشر این اثر موسیقیایی در این روزها که جامعه با وقایع تلخ دیگری هم دست و پنجه نرم می کند، توضیحاتی ارائه کند که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

*سوابق فعالیت موسیقیایی نوشا ناطقی

من دقیقا بیش از سی سال است که مشغول نوازندگی پیانو هستم. در یک خانواده هنرمند و هنر دوست به دنیا آمده و رشد یافتم. پدربزرگم استاد و نوازنده تار و سه تار بود، پدرم ویانولیست و نقاش حرفه ای است. مادرم هم صدای خوشی دارد. از سن نوجوانی نوازندگی را شروع کردم و اولین استاد من جواد معروفی بود که متاسفانه خیلی زود فوت کرد و استاد اصلی من آندره مرادیان است که در زمینه های مختلف نوازندگی، آهنگسازی و تنظیم هرچه دارم و به هرجا رسیده ام از زحمات و راهنمایی های ایشان است. با رشدی سریع از سن 19 سالگی اقدام به تدریس کردم.

دوره های هارمونی و کنتربان و آهنگسازی را نزد استاد کامبیز روشن روان دیده ام و همین کلیپ نیز یکی از ساخته های خودم است.

من در سال 91 آلبومی با عنوان رویای عشق توسط موسسه آوای باربد منتشر کردم که به تک نوازی پیانو اختصاص داشت و همه قطعات با آهنگسازی خودم بود. درحال حاضر هم آلبوم دومم با عنوان «رها در باد» آماده انتشار است که اثری ارکسترال است. آهنگسازی و نوازندگی پیانو آن با خودم است و تنظیم ارکسترالش با مهدی پناهی است.

این قطعه با نام فریاد زیر خاکستر، یکی از قطعات آن آلبوم است که تنظیم آن به طور مشترک توسط بهنام شهرکی (بخش گیتار الکتریک و درامز) و مهدی پناهی سایر بخش ها صورت گرفته است که نام هر دو آنها در این کلیپ ذکر شده است.

 

*انگیزه ساخت و انتشار کلیپ فریاد زیر خاکستر پس از گذشت سه سال از شهادت آتش نشانان حادثه پلاسکو

واقعیت این است که من در آن زمان از شهادت مظلومانه و قهرمانانه آتش نشانان خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم و هنوز هم تصور آن صحنه ها برایم سنگین است. بنابراین از همان روز اقدام به ساخت این قطعه کردم و به تدریج طی دو سال آن را تکمیل کردم. این روزها هم به قدری تالم و غم حوادث سنگین است که نمی دانستم آن را به آتش نشانان تقدیم کنم یا سرنشینان سانچی و یا قربانیان هواپیمای مسافربری اوکراینی چرا که همه اتفاقات این چندساله دردناک و در سوختن در آتش نیز با هم مشترک بود.

به همین دلیل این کلیپ را به گونه ای ساخته ایم که در ابتدا با یک غم و حس رمانتیک شروع می شود و بعد به یک اوجی می رسد که از نظر من بیان نمادینی از اوج سوختن و مشتعل شدن است و بخش سوم قطعه، جایی است که دیگر آتش فروکش می کند و البته آن عزیزان هم، دیگر از دست رفته اند. البته ما در پایان کلیپ حضور آتشنشانان را داریم که هم یادآور جانفشانی آنها و هم اطفای حریق توسط آنها است.

نقطه اوج این قطعه و کلیپ یادآور این عزیزان و حتی افرادی که در کل دنیا در آتش می سوزند و از دنیا می روند است و به قدری برای من سخت و تلخ است که دوست داشتم در پایان کلیپ آرزو کنم کاش در هیچ جای دنیا دیگر هیچ آتش سوزی رخ ندهد.

*دلیل استفاده نکردن از تصاویر آرشیوی

با اتفاقاتی که پس از حادثه آتش سوزی پلاسکو در این روزهای اخیر رخ داده است، دیگر نمی خواستم موزیک ویدئو فریاد زیر خاکستر به یک حادثه محدود شود.

*آیا برای این کار تهیه کننده یا اسپانسر مالی داشتید؟

من این اثر را با بودجه شخصی خودم تولید کردم. درواقع تصمیم داشتم تا با برخی ارگان ها در این مورد صحبت کنم اما به قدری کار به صورت ناگهانی پیش رفت و فاصله زمانی تولید تا انتشار اثر خیلی کوتاه شد و از طرفی با ایامی هم مواجه شدیم که حدس می زدیم اولویت آنها مسائل پیش آمده باشد، بنابراین دیگر فرصت و امکانی برای مذاکره وجود نداشت.

البته یکبار با یکی از مسئولین روابط عمومی شهرداری تهران که بسیار هم به هنر علاقه داشتند و دغدغه مسایل فرهنگی را نیز از واجبات کاری خود می دانستند صحبتی انجام دادیم اما به دلیل اینکه شخص تصمیم گیرنده به سفر کربلا رفته بود و بعد هم خبری به ما ندادند و معلوم نبود که آیا اصلا این کار را می خواهند یانه، ما بدون اسپانسر اقدام به تولید کلیپ فریاد زیر خاکستر کردیم. ناگفته نماند که قرار بود با سازمان آتش نشانی هم صحبت کنم که متاسفانه فرصتی پیش نیامد و البته آمادگی داریم هنوز هم برای قطعه فریاد زیر خاکستر و هم برای موزیک ویدئوهای بعدی از این عزیزان مساعدت بگیریم.

*در زمانی که بسیاری از هنرمندان تنها به یک پیام اینستاگرامی بسنده می کنند شما به طور انقلابی و ناگهانی با صرف هزینه شخصی، اقدام به انتشار یک کلیپ کرده اید؛ آیا انتشار این کلیپ تبلیغی برای آلبومتان است؟

نه. این هزینه را با جان و دل کرده ام و واقعا پیگیری خاصی نکردم که بودجه ای از جایی برای این کار بگیرم. این یک ادای دین و بیان احساسم بوده. چرا که زمان دقیق انتشار آلبومم هنوز مشخص نیست و احتمالا به بعد از عید موکول شود. فعلا که اصلا زمان مناسبی برای این کار نیست. اما احتمالا قطعه دیگری از آن با نام رها در باد که نام آلبوم هم برگرفته از آن است، را هم در قالب یک کلیپ در آینده ای نه چندان دور منتشر کنم.

پیدا کردن تیم مناسب برای تولید این کلیپ زمانبر بود و من بیشترین تمرکزم را بر این مسئله گذاشتم و واقعا انگیزه ای برای دوندگی برای تامین بودجه تولید نداشتم چرا که بیشترین هدفم رساندن به موقع کار و انتشار آن در زمان مناسبش بود.

*پرداختن به چنین مسائلی به یک هنرمند چه ارتباطی دارد؟ در واقع می خواهم صریح تر بپرسم که ارتباط هنر، هنرمند و بحران چیست؟

من برای دلم این کار را کردم و دوست داشتم که آن را انجام دهم. اما در واقع فکر می کنم در جایی که بحران هست و یک مسئله بحرانی بوجود می آید موسیقی می تواند نقش پررنگی ایفا کند. یعنی ممکن است در مورد آن بحران خیلی نوشته یا گفته شود. اما موسیقی می تواند در بیان آن شرایط خیلی نقش داشته باشد. در هر شرایطی چه غم و چه شادی، موسیقی به دلیل اینکه بیان احساس است، با مخاطب سخن می گوید. نوازنده هم در هر حالتی که باشد همان حس و حالت را به ساز و موسیقی اش منتقل می کند؛ همین است که حس را به مخاطب می دهد.

من هم بویژه در این اثر بی کلام که برای آتش نشانان ساخته ام و به قربانیان هواپیمای اکراینی نیز تقدیم شد، تمام سعیم را کرده ام تا با وجود بی کلام بودن آن، حسم را به بیننده و شنونده به طور کامل منتقل کنم. یعنی توانسته باشم چه در تصویر و چه موسیقی، اوج آتش به بیننده القا شود.

موسیقی بی کلام باید بتواند در هر جای دنیا با هر ملیت و زبان و فرهنگی هم که باشید، حتی اگر مفهومش را متوجه نشوید، از نظر حسی بر روی شما به عنوان مخاطب تاثیر بگذارد. حتی می بینید که افراد با موسیقی ها خاطره دارند و اگر در شرایط خاصی به موسیقی ای گوش دهند، آن موسیقی تا ابد در ذهنشان باقی می ماند.

معتقدم موسیقی بی کلام باید آن قدر قوی باشد تا بتواند حس را به طور کامل منتقل کند و همانطور که از قدیم گفته اند آنجا که زبان از کلام باز می ماند موسیقی آغاز می شود، عمل کند.

*تلاش کرده اید تا افراد خود را در اوج سوختن تصور کنند؟

نه اینکه خودشان را در آن وضعیت ببینند بلکه آن صحنه برایشان تداعی می شود. من خودم را هم در حال سوختن فرض نکرده ام اما ساختار و آن فضایی که ایجاد شده، مانند یک فیلم سینمایی است که در مورد چنین اتفاقی ساخته می شود. همانگونه که با تماشای آن فیلم، مخاطب خود را بازیگر و یا فرد حاضر در آن صحنه نمی پندارد، گرچه هر کدام از این حوادث ممکن است برای خود ما هم پیش بیاید.

به هر حال وقتی فردی موسیقی‌ای می سازد، معمولا تحت تاثیر یک اتفاق آن را تولید می کند با یک حس خوب یا بد، مثبت یا منفی. این اتفاق می تواند کاملا شخصی باشد؛ کما اینکه دو سه قطعه ای که من در آلبوم اولم که اتفاقا در مجموع کاری حسی بود، براساس رویدادهای شخصی شکل گرفته بود، یا می تواند یک رویداد اجتماعی و عمومی تر باشد. همانطور که من از حادثه پلاسکو آن قدر تاثیر گرفته بودم که این قطعه را به این نیت ساخته ام. تصور اوج آتش گرفتم و اینکه آنها در آن فضا و شرایط چه حسی داشته اند و در گذشتشان در قالب یک مرثیه موسیقیایی بروز پیدا کرده است.

*مخاطب قطعه فریاد زیر خاکستر کیست؟

من فکر می کنم مخاطب قطعه فریاد زیر خاکستر بسیار گسترده است چرا که وقایعی از این دست فراموش نمی شوند، یعنی نباید فراموش شود یعنی مگر می شود که صرفا با دو سه سالی از پلاسکو یا سانچی گذشته فراموشش کنیم؟ آتش نشانان در آن واقعه فداکاری کردند و هیچ کس آنها را فراموش نخواهد کرد. چه آنها و چه کسانی که در هیمن حادثه هواپیما از دست رفته اند وداغ تازه ای است که بر دل ما نشسته و این هم فراموش نمی شود.  

این قطعه تقدیم به همه آنها است؛ قطعه فریاد زیر خاکستر چه باعث شود یادآوری فداکاریشان و مانع فراموش شدنشان بشود، چه دلجویی از خانواده ها باشد و یا یک سوگواری در غم از دست رفتن عزیزانی در این حوادث به حساب بیاید از نظر من فرقی نمی کند؛ این قطعه تقدیمی است به همه آن عزیزان.

واقعیت این است که من نوع مخاطب را نمی توانم انتخاب کنم، بلکه مخاطب این اثر هر کسی می تواند باشد. هر کسی که تحت تاثیر این وقایع قرا گرفته، از خانواده ها و دوستان آن عزیزان درگذشته، تا کسی مثل من که مستقیما هیچ عزیزی را در این وقایع از دست نداده ام ولی اینقدر حسم من را برآشفت که به ساخت این اثر اقدام کردم.

*کمی هم در مورد ساخت کلیپ فریاد زیر خاکستر و  کارگردان آن بگویید

این موسیقی در سبک موسیقی لایت است و با توجه به حضور گیتار الکتریک کاملا از فضای ایرانی فاصله دارد. در واقع پیش تولید این اثر از زمان وقوع حادثه پلاسکو آغاز شد اما به دلیل اینکه مشغول ساخت سایر قطعات آلبومم شدم، تولید ویدئوی آن نیز به تعویق افتاد.

این کلیپ در یک سوله متروکه در اطراف تهران ساخته شده است. کارگردان آن شکیبا امیرک است؛ فردی حرفه ای و خوش ذوق بود که بعد از جلساتی که با چندین هنرمند دیگر داشتم، فکر کردم که تنها فردی که می تواند آنچه که من می خواهم را تولید کند اوست.

این هنرمند و تیمش، بعد از چند جلسه گفتگو به قول خودشان مرا روانشناسی کرده و به خواسته من اشراف پیدا کردند و کاری که باید در چند روز تولید می شد را در یک فعالیت فشرده تیمی و با تلاشی نزدیک به هفده ساعت در یک روز به انجام رساندند.

با پیش بینی نور و برداشت های مناسب و افکت های لازم، توانستند به خوبی فضای رمانتیک و هیجانی و غمبار را در بخش های مختلف این کلیپ به تصویر بکشند. البته باید تاکید کنم که تقریبا اکثر آنچه که در این کلیپ دیده می شود رئال است و سر صحنه وجود داشته و فیلمبرداری شده است و تنها در برخی موارد از جمله بخشی از شعله های آتش، برای جلوگیری از بروز حادثه و به توصیه آتش نشانان حاضر در صحنه، توسط جلوه های ویژه کامپیوتری تقویت شده اند.

گرچه موسیقی که در کلیپ شنیده می شود در استودیو ضبط شده، اما من به همراه چند نوازنده دیگر در صحنه ضبط این کلیپ حضور داشتیم و با توجه به صدای پلی بک اقدام به نوازندگی می کردیم و با حرفه ای گری کارگردان تصاویر به گونه ای ضبط و تدوین شده اند که کاملا بر روی نت ها و حرکت ها منطبق شده اند و کوچکترین اختلافی احساس نمی شود.

در قطعه فریاد زیر خاکستر، این موسیقی است که فریادش را به نمایش می گذارد و وقتی با تصویر همراه می شود دیگر هیچ جایی برای کلام نمی ماند و به اثری گویا مبدل می شود. در این نمایش، اوج آتش، غم و مرگ دیده می شود و در آوایی که در انتهای قطعه فریاد زیر خاکستر به گوش می رسد، سوز و سوگواری بازماندگان را در ذهن متبادر می کند.

تلفیق موسیقی با تصویر از کلام بسیار گویا تر است و کارگردان هم با توجه به همین مسئله از استفاده از مستندهای موجود که بسیار هم پخش شده است، منصرف شده است.

*سخن پایانی

در واقع ساخت این کلیپ یک کار گروهی بوده و کار یک نفر نیست. به همین دلیل من در اینجا ضمن تشکر از اساتیدم، از تنظیم کننده، صدابردار، میکس و مستر، تمام نوازنده ها چه آنها که در کلیپ همراه من بودند و چه نوازندگانی که در نسخه اصلی ضبط شده مرا همراهی کرده اند و بویژه کارگردان و تیم حرفه ای ساخت این ویدئو تشکر می کنم.