به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری موج، سال 1395 خبری مبنی بر عقد قرارداد یک ناشر ایرانی با جورج آر آر مارتین، نویسنده شهیر آمریکایی مبنی بر انتشار انحصاری آثار او منتشر شد. با بالا گرفتن شهرت سریال بازی تاج و تخت که براساس یکی از نوشته هایش ساخته شده است، ترجمه های مختلفی از این داستان توسط مترجمان و ناشران مختلف در سطح شهر و در فضای مجازی عرضه شد که احتمال انجام سرقت ادبی و پایمال شدن حق ناشری که مالک کپی رایت آثار است را شدت می بخشید. بر همین اساس با جمال خداپناهی مدیر این انتشارات گفتگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.

برای بازی تاج و تحت درخواست کپی رایت نکردیم

خداپناهی در مورد صحت خبر عقد قرارداد انحصاری برای نشر آثارش گفت: چند سال پیش ما با مارتین برای انتشار آثارش به طور انحصاری گفتگو کردیم و ایشان هم قبول کرد؛ اما ما شرطی داشتیم و آن هم این بود که در ابتدای ترجمه کتاب سه جلدی داستان های کوتاهش، متنی را خطاب به مخاطبان ایرانی که خیلی هم با ارزش هستند، بنویسد. اما به دلیل اینکه ایشان گرفتار سریال تاج و تخت بود، عملا این کار را انجام نداد.

این ناشر در پاسخ به این سوال که آیا امتیازی که گرفته شده است برای آن مجموعه قصه ها بوده  یا برای کتاب بازی تاج و تخت گفت: ما متقاضی امتیاز آن قصه ها بودیم و چون دیده بودیم که محتوای کتاب بازی تاج و تخت (ترانه های یخ و آتش) چیست درخواست کپی رایت هم برایش نداشتیم. در واقع انتشارات بهنام، این کتاب را به دلیل اینکه داستانش براساس روابط نامشروع بنا شده بود و امکان ترجمه، اشاره یا بیانش وجود نداشت، کنار گذاشته بود که سایر ناشران بدون توجه به این مساله، اقدام به چاپ ترجمه هایی ناقص کرده اند.

داستان بازی تاج و تخت در ایران امکان چاپ ندارد

وی تشریح کرد: حدود ده سال پیش ده فصل کتاب بازی تاج و تخت توسط آقای میلاد فشتمی مترجم رویای تب آلود اثر جورج آر آر مارتین، ترجمه شد. در فصل هفت این قصه، مطلبی هست که تمام داستان ترانه های یخ و آتش را تحت الشعاع خود قرار می دهد و این اتفاق که یک فصل یک صفحه ای است به هیچ وجه در ایران قابل ترجمه نیست. در حالی که تمام جنگی که در این داستان اتفاق می افتد به این دلیل است که تنها شاهدی که اتفاقا به قتل هم می رسد، پیش از مرگش این راز را به کسی گفته و در قصه مشهود می شود.

مدیر نشر بهنام افزود: بنابراین در ایران کتابی را ترجمه کرده اند که زیربنا و اساسش بر چنین واقعه ای (روابط نامشروع) است که امکان ترجمه، اشاره و بیانش وجود ندارد و در آنچه که چاپ شده، اصل موضوع که همه این جنگ ها بخاطر آن اتفاق افتاده، وجود ندارد! و درواقع هرچه که چاپ شده ساخته مترجم و ناشر محترمش است. این دیگر کتاب ترانه های یخ و آتش نیست که در ایران چاپ شده بلکه یک قصه من درآوردی است و باید سوال کرد که وقتی فصل هفتم آن ترجمه نشده در حالی که قصه بر اساس آن می گذرد چگونه مابقی آن با این متن غلط ترجمه شده است.

موج سواری بر روی شهرت سریال

وی با بیان اینکه این ترجمه ها را به نوعی موج سواری بر روی شهرت سریال می توان خواند گفت: بعضی از آثار هستند که آنقدر ارزشمندند که نباید به آنها دست زد، ازجمله همین کار. چون نمی توانیم هرمتنی را که دلمان خواست تغییر دهیم و باید از خیر ترجمه آنها گذشت. قاطبه کسانی که ترجمه کرده اند جوانان گمنامی بوده اند که زیر نویس فیلم ترجمه می کردند و اصولا توان و اطلاعات کافی برای ترجمه یک متن ادبی را ندارند و گاهی اوقات این افراد به قدری جوان هستند که تعجب می کنید و برایتان سوال پیش می آید که این فرد فارسی را چگونه یاد گرفته چه برسد به زبان انگلیسی.

این ناشر گفت: گرچه شاید عده ای بگویند که در شرایط سخت اقتصادی باید چند کتاب پر فروش هم روانه بازار کرد تا امورات یک انتشارات بگذرد اما باید این را هم در نظر بگیریم که ما ناشران در قبال خواننده و مخاطبان آثار هم مسئولیم و نمی توانیم هر چیزی را به او ارائه کنم. ما باید تاوان پولی که به ما داده می شود را بدهیم یعنی باید کار درست را تحویل بدهیم نه اینکه اثری من درآوردی را منتشر کنم.

وی تصریح کرد من متن اصلی کتاب را نخوانده ام اما یک فصل از ترجمه های موجود را خوانده ام که به دلیل کیفیت پایینشان دیگر رقبتی برای مطالعه ادامه اش نداشتم. البته سایتی هست که ترجمه این کتاب ها را که توسط یک خانمی انجام شده ارائه می کند. باید بگویم که آن ترجمه به مراتب از آثار چاپ شده بهتر است. گرچه ایشان با مبلغ کمی، هر جلد را به فروش گذاشته و سایرین آن را برداشته و کپی کرده اند و به رایگان ارائه می کنند. به هرحال کسی که زمان گذاشته باشد و کار خوبی انجام دهد مجانی کار نمی کند.

قرارداد ما با جورج آر آر مارتین تا این لحظه به ثمر نرسیده است

جمال خداپناهی در پاسخ به این سوال که آیا برای عقد قرارداد مذکور بین شما و نوسینده آمریکایی تبادل مالی صورت گرفته گفت: خیر چرا که اصولا قرارداد ما با توجه به اینکه ایشان آن مقدمه را به ما نداده به ثمر نرسیده است. ضمن اینکه در حال حاضر ما امکان ارسال پول برای ایشان را نداریم. اما نکته مهم این است که ما می خواستیم که این نویسنده، مقدمه ای برای مخاطب ایرانی بر آن مجموعه داستان بنویسد که تا کنون ننوشته و به رغم اینکه ترجمه آن تمام شده، ما کتاب را چاپ نکرده ایم.

وی افزود: اما با توجه به اینکه این سریال رو به پایان است و اپیزودهای آخرش در حال پخش است، ممکن است این نویسنده هم فرصت بیشتری پیدا کند و احتمالا به این کار تن بدهد و ما هم مجموعه قصه هایش را منتشر کنیم. گرچه من فکر نمی کنم که اگر این نویسنده بشنود که در ایران، این کتاب پرفروشش را به تعداد و با دفعات زیاد، بدون هیچ گونه مجوز و هماهنگی با او، هرطور که خواسته اند و توسط مترجمینی که خیلی نمی توان روی ترجمه آنها حساب کرد، ترجمه و منتشر کرده اند، دیگر رقبتی به نوشتن آن مقدمه داشته باشد.

احتمال انتشار سه جلد باقی مانده بازی تاج و تخت پس از اتمام سریال

خداپناهی در پاسخ به این سوال که آیا سریال را به طور کامل دیده است یا خیر و آن را چقدر منطبق با داستان مکتوبش می داند گفت: من سریال را کامل دیه ام اما در مورد تطابق داستان با سریال نکته قابل توجه این است که جورج آر آر مارتین بر فیلمنامه نظارت کامل داشته است، اما مارتین استاد جزییات است که در سریال نمی توان این همه جزییات را نشان داد. جلد ششم و هفتم و حتی هشتمی که بر اساس مدعای خودش وجود دارد اما منتشر نشده است، در اختیار فیلمنامه نویسان قرار گرفته اما کتاب را چاپ نکرده که این از تکنیک های صنعت سینما است تا جذابیت سریال را با لو ندادن قصه حفظ کنند. که احتمالا با پایان یافتن این سریال امکان نشر آنها هم فراهم شود.