، روز دوشنبه، در دیدار ترامپ و نتانیاهو که در کاخ سفید انجام شد، رئیس جمهوری آمریکا از طرح ۲۱ ماده‌ای برای پایان دادن به جنگ غزه خبر داد که بررسی مواد آن نشان می‌دهد این طرح در راستای حذف جریان مقاومت فلسطین است. طبق متن طرح مذکور، اگر حماس این پیشنهاد را نپذیرد، اسرائیل از این پس با حمایت آمریکا و مشروعیت بین‌المللی (بخوانید جهان غرب) به حملاتش در نوار غزه ادامه خواهد داد.

از این رو ترامپ صریحاً اعلام کرد این طرح به عنوان یک شرط به حماس تحمیل شده است و باید آن را بپذیرد. در واکنش به این پیشنهاد، نخست وزیر بریتانیا در موضعی بیان کرد: «حماس باید با طرح ترامپ موافقت کند و سلاح‌های خود را زمین بگذارد.» مکرون، رئیس جمهوری فرانسه گفت: «حماس چاره‌ای جز آزاد کردن همه گروگان‌ها و عمل طبق طرح ترامپ ندارد.» نخست وزیر ایتالیا نیز اظهار داشت از پیشنهاد ترامپ برای پایان دادن به جنگ در غزه استقبال می‌کند.

نکته قابل تآمل آنکه وزرای امور خارجه عربستان سعودی، اردن، امارات متحده عربی، قطر و مصر نیز در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند از طرح دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ در نوار غزه استقبال می‌کنند. این وزرا به همراه دیگر وزرای امور خارجه کشورهای عربی و مسلمان در بیانیه‌ای تأکید کردند آماده‌اند «با آمریکا و طرف‌های مربوطه برای دستیابی به توافق و تضمین اجرای آن همکاری مثبت داشته باشند.»

در خصوص این طرح، ترامپ گفت: «طرح من خواستار ایجاد یک نهاد نظارتی بین‌المللی جدید، یک «شورای صلح» است. شنیده‌ام که حماس می‌خواهد به آن جنگ پایان دهد. اگر آنها از پذیرش این طرح امتناع کنند، اسرائیل پشتوانه‌ای برای از بین بردن این تهدید دارد. در این طرح اسرائیل غزه را اشغال یا ضمیمه نخواهد کرد. حماس و سایر جناح‌ها متعهد می‌شوند که به هیچ وجه در مدیریت نوار غزه مشارکت نکنند و نوار غزه به طور موقت توسط یک کمیته تکنوکرات فلسطینی اداره خواهد شد. در همین راستا پس از آزادی گروگان‌ها، به اعضای حماس که متعهد به زمین گذاشتن سلاح‌های خود شوند، عفو عمومی اعطا خواهد شد. آزادی گروگان‌ها، ظرف ۷۲ ساعت پس از دریافت توافق، صورت می‌گیرد.»

در واقع در این طرح ۲۱ ماده‌ای، چیزی برای همه طرف‌ها وجود دارد. اسرائیل در درجه اول بازگشت گروگان‌ها را می‌پذیرد. اگر این اتفاق بیفتد، واقعاً یک دستاورد قابل توجه است. با این کار حماس فوراً مهم‌ترین برگ برنده خود را در ازای عقب‌نشینی محدود اسرائیل از نوار غزه واگذار خواهد کرد. زیرا در این برنامه، نه تنها اصلاً عقب‌نشینی کامل ارتش اسرائیل از نوار غزه وجود ندارد بلکه هرگونه عقب‌نشینی که اتفاق بیفتد (آنهم پس از بازگشت گروگانها) مشروط به ورود یک نیروی تثبیت‌کننده چندملیتی و ادامه غیرنظامی‌سازی غزه خواهد بود. این بدان معناست که ارتش اسرائیل در نوار غزه باقی خواهد ماند، ظاهراً تحت شرایطی که پس از پایان جنگ حاکم خواهد شد.

در مورد خود نوار غزه، در مرحله اول این باریکه توسط حماس یا تشکیلات خودگردان فلسطین کنترل نخواهد شد، اگرچه باید در مورد اینکه کدام فلسطینی‌ این منطقه را کنترل خواهد کرد، تأمل کنیم. پاسخ در واقع «تشکیلات خودگردان» است و تصادفی نیست که بارها در طرح به آن اشاره شده است.

 موضوع دیگر، اشاره به این نکته است که به اعضای حماس که سلاح‌های خود را زمین بگذارند و به مسیر عدم خشونت متعهد شوند، «عفو عمومی» اعطا می‌شود و می‌توانند نوار غزه را ترک کنند. این ماده به طور ضمنی بیان می‌کند هر کسی که نوار غزه را ترک نکند و سلاح‌های خود را زمین نگذارد، هدف مشروعی خواهد بود.

به قدری این طرح یکجانبه نوشته شده که یک مقام امنیتی اسرائیل اعلام کرد «از دید حماس پذیرش این طرح بدان معناست که آنها شکست خورده‌اند» مسئله دیگر آنکه حتی مشارکت تشکیلات خودگردان در آینده نوار غزه منوط به اجرای اصلاحات در این ساختار است از جمله تغییر متون درسی فلسطینی‌ها، عدم پرداخت غرامت و حقوق به خانواده فلسطینی‌های کشته شده و...

بررسی طرح ۲۱ ماده‌ای نشان می‌دهد ترامپ می‌خواهد حماس را کاملاً منزوی کند و در یک دوراهی دشوار قرار دهد. در این راستا جلب نظر قطر و عذرخواهی رسمی نتانیاهو از نخست‌وزیر این کشور به دلیل حمله به دوحه، بخشی از تلاش برای دور کردن حامیان حماس از طرافش است. پس از این عذرخواهی بود که قطر اعلام کرد به روند میانجگری بین اسرائیل و حماس برمی‌گردد. حمایت مصر، اردن و عربستان از طرح ترامپ هم می‌تواند حماس را بدون پشتوانه در بین جهان عرب قرار دهد.

اما آیا این نقشه نتیجه دلخواه ترامپ را رقم خواهد زد؟ تجربه نشان می‌دهد او در ارائه ایده برای تغییر خاورمیانه و به خصوص مسئله فلسطین شکست‌خورده است. در دولت اولش طرح معامله قرن را پیشنهاد داد که تشکیل کشور فلسطین در کرانه باختری با چشم پوشی از بیت‌المقدس بود که به نتیجه نرسید. چند ماه قبل ایده تبدیل نوار غزه به ریویرای خاورمیانه را مطرح کرد که آن هم پس از مدت کوتاهی، خاک شد. لذا انتظار می‌رود طرح ۲۱ ماده‌ای کنونی وی نیز به سرنوشت ایده‌های قبلیش دچار شود.